اسپکتروسکوپ – قسمت پنجم

اسپکتروسکوپ پریسم (منشور):
این اسپکتروسکوپ بر اساس اصل پراکندگی (تجزیه) نور است. در این نوع از اسپکتروسکوپ، نور از طریق یک شکاف باریک وارد شده و از طریق یک سری از منشورها پراکنده (تجزیه) می شود. برخی از مدل ها یک مقیاس داخلی (روی خود دستگاه) نیز دارند.

در اسپکتروسکوپ های پریسم، گستردگی منطقه آبی بیشتر از اسپکتروسکوپ های پراش است. مناطق قرمز نیز نسبت به اسپکتروسکوپ های پراش، فشرده تر هستند.

طیف ها / نوارهای جذب (Absorption Bands/ Spectra) برخی از سنگ های قیمتی که با استفاده از یک اسپکتروسکوپ گرفته شده اند.

طیف نگارهای آزمایشگاهی مدرن به جای کاغذ عکاسی از موج یاب های الکترونیکی CCD استفاده می کنند.
جدول اجزای طیف نور
رنگ نانومتر (یک میلیاردیم متر )(nm)
فرابنفش 100-390
بنفش 390-430
آبی 430-490
سبز-آبی 490-510
سبز 510-550
سبز- زرد 550-575
زرد 575-590
نارنجی 590-630
قرمز- نارنجی 630-650
قرمز 650-700
قرمز سیر 700-780
مادون قرمز 780-1000,000

چگونگی استفاده از یک اسپکتروسکوپ
اولین گام استفاده از یک اسپکتروسکوپ، حصول اطمینان از این است که یک منبع نور خوب برای استفاده از اسپکتروسکوپ دارید. برای انجام این کار به سادگی از داخل اسپکتروسکوپ تنها به منبع نور نگاه کنید، در صورتیکه هرگونه خطوط عمودی داشته باشد یعنی منبع نور خوبی در اختیار ندارید.

2 روش اصلی وجود دارند که می توان در طیف سنجی استفاده کرد: روش نور عبوری (منتقل شده) ( transmitted light technique) و روش نور بازتابیده ( reflected light technique).

طرز قرارگیری صحیح برای استفاده از یک اسپکتروسکوپ

روش نور بازتابیده (که در شکل بالا نشان داده شده است) باجزئیات مورد بحث قرار خواهد گرفت زیرا روشی است که به طور گسترده استفاده می شود. در این روش سنگ جواهر به صورت وارونه (از قسمت تیبل - table- خود) روی یک سطح غیر بازتابنده سیاه قرار داده می شود.

نور باید در زاویه 45 درجه وارد پاویلیون سنگ جواهر شود در حالی که اسپکتروسکوپ نیز باید در طرف مقابل در همان زاویه قرار گیرد (به نمودار بالا رجوع کنید). سطح غیر بازتابنده سیاه از خوانش های نادرست جلوگیری می کند. نور مشعل یا منبع نور باید طوری قرار گیرد که نور از کنار وارد سنگ شود. نور از طرف مقابل از سنگ بیرون می جهد. شما نور روشن چشمک زنی را از طرف مقابل می ببینید؛ این همان جائی است که شما باید اسپکتروسکوپ خود را متمرکز کنید.

در روش عبوری (انتقالی) ، گوهر توسط منبع نوری از یک طرف روشن شده است (مثلا تیبل گوهر) در حالی که سنگ جواهر از طرف مقابل مشاهده می شود.
کاربران جدید اسپکتروسکوپ باید با نگاه کردن به طیف جذب منابع نوری مختلف از جمله لامپ های فلورسنت و مانیتورهای کامپیوتر، شروع کنند و بعد سنگ های قیمتی که طیف جذب خاص دارند، مانند یاقوت (ruby). گارنت ها نیز سنگ های خوبی برای مبتدیان هستند.
هنگام یاد گیری چگونگی استفاده از یک اسپکتروسکوپ ، باید بسیار صبور باشید چرا که می تواند بسیار چالش برانگیز باشد. در هر حال بعد از کسب تجربه، کاربردش بسیار آسان می شود.

انتظار نداشته باشید طیفی مانند آنچه در عکس های کتاب ها به تصویر کشیده ببینید، این عکس ها توسط طیف سنج های آزمایشگاهی پیشرفته که از سنسورهای الکترونیکی CCD استفاده می کنند و یا صفحات عکاسی گرفته شده اند. خطوط جذبی که در یک اسپکتروسکوپ دستی دیده می شوند ، ممکن است ضعیف باشند. اگر مشتاق یادگیری هرچه بهتر استفاده از دستگاه های گوهرشناسی از جمله اسپکتروسکوپ هستید، می توانید با شرکت در کلاس های آموزش گوهرشناسی آریان گوهر رخشان (آرگو) این علم را آموخته و از آن در تشخیص هرچه بهتر سنگ های قیمتی استفاده نمایید.