دنیای گوهرها ؛ سنگ جواهرات الکساندریت (کرایسوبریل)

اولین بار الکساندریت به عنوان کریزوبریل متنوع توسط معدن شناس فنلاندی به نام نیلز گاستف نوردنژولد در سال 1834 شناسایی و به علت توانایی غیرعادی در تغییررنگ، دیافنیت نامگذاری شد. چندین سال بعد، این سنگ توسط خود الکساندر نیکولاویچ یا شاید توسط لو الکسویچ ون پرویسکی(1792-1856) که نجیب زاده ای روسی ومعدن شناس و وزیر امور داخلی زمان نیکلاس اول بود، رسما به الکساندریتتغییر نام داد.
الکساندریت گونه ای از کریزوبریل معدنی (سایکلوسیلیکیت) الومینیت برلیوم است. کریزوبریل معمولا شفاف و گاهی دارای رنگ و درخشندگی متغیر (اثر چشم گربه) است. الکساندریت به طور نمونه در شیست میکا، (سنگ خارای زیر) یا در ته نشین های رسوبی پدید می آید. الکساندریت دارای سرشت بلوری منشوری لوحی، شیار دار است که هگزانول کاذب یا جفت بلوری دوره ای( صلیب آهنی یا چرخ دنده دار) را شکل می دهد.
سنگ جواهر جیوه ای دارای قابلیت منحصر به فرد در تغییر رنگ، به علت پدیده نوری است که به عنوان حالت رنگرزی کاذب شناخته شده است و به وسیله شیوه ای که در آن دمای رنگ های مختلف نور محصور در بلور جذب می شود. به علت شیوه غیر معمولی که در آن الکساندریت عناصر خاصی از طیف رنگ را جذب می کند، می تواند در نور روز(رنگ ملایم زمرد) طوسی-آبی متمایل به سبز، و زیر نور مصنوعی قرمز تمشکییا بنفش مایل به قرمز( رنگ گرم یاقوت) به نظر برسد. در سطح مولکولی، مشخصه تغییر رنگ سبز به قرمز الکساندریت از تعویض کوچک مقیاس آلومینا توسط اکسید کروم ناشی می شود.
این تنوع نادر کریزوبریل همچنین چند رنگی شدید را نشان داده و عضوی از دستگاه راست گوشه بلوری می شود. الکساندریت( و کریزوبریل) می توانند 3 رنگ منحصر به فرد را نشان دهند. اثر 3 رنگی دستگاه راست گوشه، به همراه کانی های دستگاه تک شیب و 3 شیب، مستقیما به قابلیت منحصر به فرد الکساندریت برای آشکار کردن سنگهای رنگی کاملا مختلف در طیف های مختلف نور محصور، مربوط نمی شود. الکساندریت طبیعی بسیار نادر و بلورهای الکساندریت مطلوب که یافت شده، از رسوب رودخانه توکووایای روسیه بدست می آید. بزرگترین نمونه های الکساندریت که یافت شده در موزه معدن شناسی فرسمن موسکو قرار گرفته است. منبع یافتن این سنگ برزیل، برمه، هند، ماداگاسکار، روسیه، تانزانیا و زیمباوه می باشد.