تراش عقیق در طول تاریخ 7 هزار ساله یمن

کشور یمن در جنوب عربستان واقع است، با آب و هوایی متفاوت و سرزمینی کاملا حاصلخیز که در طول تاریخ به عرب های متمدن و با فرهنگ شهرت داشته اند. کوه عقیق در استان ذمار و در منطقه انس و عنس یمن می باشد که بر اساس تحقیقات تا 6500 سال (زمان حمیر همان زمان حضرت سلیمان و بلقیس ) سابقه حفاری و تراش ساخت زیور آلات داشته است.

سنگ عقیق، سنگی سفت و محکمی است که دارای درجه سفتی 7 و از نظر جواهر شناسی سنگی است که رشد لایه ای داشته و بین طبقات لایه ای آن آب می باشد که این ساختار سبب محکمی و عدم شکست آن می شود.

حال دانستن این نکته شاید جالب باشد که چگونه چنین سنگ سفت و محکمی، در طول تاریخ کشور یمن، به این زیبایی و اشکال متفاوت مثل تسبیح، گردنبند و مهره تراشیده می شده است. دانستن این مطلب کمک می کند تا قدرت، هنر و توانایی یمنی ها را در طول تاریخ بیشتر بشناسیم.

برای تراشیدن عقیق یمنی ها شیوه ها خاص خود را داشتند که در زیر به مراحل چهارگانه این فرآیند اشاره خواهیم کرد:

مرحله اول:  حرارت

در این مرحله سنگ عقیق در داخل کوزه قرارگرفته و سرکوزه با گچ مهر و موم شده و آن کوزه به مدت 2 هفته تا یک ماه در کوره طبیعی با حرارت ذغال قرارمی گیرد. این کار سبب می گردد حرارت در داخل عقیق بصورت ملایم جاسازی شده و آب بین لایه های آن تبخیر شود.

 

مرحله دوم: حرارت نهایی

در این مرحله سنگ عقیق در زیر خاکستر به اندازه 2 انگشت ضخامت قرارگرفته و ذغال سرخ شده بر روی سنگ قرار می گیرد، به گونه ای که حرارت مستقیم به خاکستر و سپس به عقیق وارد شود. این کار سبب اکسیده شدن آهن های موجود در گوهر شده و اصطلاحا عقیق سرخ و آبدار می شود.

 

مرحله سوم: تکسیر یا شکستن عقیق یمن

در این مرحله هنرمند قدیمی یمن با انواع چکش های فولادی که سرهای مختلف دارد مثل سر کلاغی، سر تبری، سرمنقاری سنگ را می شکند و از خاک ها و یا عناصر دیگر غیر عقیق، گوهر را پاک می گرداند.

 

مرحله چهارم: تراش

در این مرحله سنگ های عقیق با یک سنگ کوه سفت بنام سنگ تراش تراشیده می شد تا فرم اولیه گوهر شکل گیرد. در این مرحله هنرمند سنگ تراش یمنی عقیق را برروی یک عدد چوب جسبانده و سبب عقیق را روی سنگ محکم و سخت دیگری برای تراش دادن آن می کشید. البته هنگام انجام این عمل، آب بر روی عقیق و سنگ می ریخت تا به عنوان ماده خنک کننده در این فرآیند به کار آید.

 

مرحله پنجم: نرم کردن یا خش گیری

در این مرحله سنگ عقیق بر روی سنگ گرانیتی ساییده می شود تا تمامی خش های موجود بر روی آن گرفته شود. با این فرآیند اصطلاحا تراش ثبتی قدیم بر روی عقیق نقش می بندد بدین صورت تجار و عقیق فروش های قدیم از روی آن تراش عقیق یمن را می شناختند.

 

مرحله آخر: پولیش سنگ

دراین مرحله سنگ بر روی گچ مخصوص که از یک کوه در یمن آورده می شد، کشیده و جلای نهایی خود را پیدا می کرد. مایع خنک کننده در این فرآیند نیز آب می باشد. جالب است بدانید که جلای این گونه سنگ عقیق بسیار بالا و با کیفیت بهتر از دستگاه های مدرن امروزی بود.