هرآنچه لازم است در مورد سرویسهای موبایل گوگل بدانید
آیا میدانید سرویسهای موبایل گوگل چیست، چه کاربردی دارد، چرا وجود آنها در دستگاههای اندرویدی لازم و ضروری است، چگونه باعث ایجاد قابلیتها و ویژگیهای مفید و کاربردی در اندروید شده و دستگاههای اندروید فاقد این سرویسها چه مشکلاتی دارند؟
به گزارش موبوایران، آیا میدانید سرویسهای موبایل گوگل چیست، چه کاربردی دارد، چرا وجود آنها در دستگاههای اندرویدی لازم و ضروری است، چگونه باعث ایجاد قابلیتها و ویژگیهای مفید و کاربردی در اندروید شده و دستگاههای اندروید فاقد این سرویسها چه مشکلاتی دارند؟ در این مطلب قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم و هر آنچه را که باید در رابطه با سرویسهای موبایل گوگل بدانید، نیز بیان کنیم.
سیستمعامل اندروید که تعداد زیادی از کاربران موبایل هر روز از آن استفاده میکنند، نرمافزاری متنباز محسوب میشود. متنباز بودن یک نرمافزار و سیستمعامل به این معنی است که کدهای آن در اختیار عموم کاربران قرار دارد و میتوان آنها را بدون هیچگونه محدودیتی تغییر داد، البته بسیاری از گوشیهای اندرویدی دارای اندروید خام و نسخه متنباز آن نیستند و همه گوشیهای اندرویدی با سرویسهای موبایل گوگل (GMS) عرضه میشود.
سرویسهای موبایل گوگل چیست؟
به طور خلاصه باید بگوییم بخش متنباز اندروید در حقیقت پروژه متنباز اندروید (Android Open Source Project) یا بهاختصار AOSP است. از سوی دیگر سرویسهای موبایل گوگل با AOSP همراه میشوند و بسیاری از ویژگیهای مهم و کاربردی را که کاربران از گوشیهای اندرویدی مدرن انتظار دارند، برای این سیستمعامل به ارمغان میآورند. عمدهترین تفاوت بین پروژه متنباز اندروید و سرویسهای موبایل گوگل، متنباز نبودن سرویسهای موبایل گوگل است؛ البته گوگل امکان استفاده از این سرویسها به صورت رایگان برای کاربران گوشیهای اندرویدی برندهای مختلف را فراهم کرده است.
تقریباً تمام گوشیهای اندرویدی در حال فروش دارای سرویسهای موبایل گوگل هستند؛ البته برخی از این سرویسها یا در گوشیهای اندرویدی وجود ندارد یا کاربران از بسیاری از آنها استفاده نمیکنند. اجازه دهید ببینیم سرویسهای موبایل چه سرویسهایی هستند و چرا روی گوشیهای اندرویدی وجود دارند.
سرویسهای موبایل گوگل در حقیقت مجموعهای از اپلیکیشنها و واسطهای برنامهنویسی کاربردی (API) هستند که در سطح سیستمی روی گوشی نصب شدهاند؛ بنابراین میتوان گفت این گوشیها به میزان زیادی با سیستمعامل ادغام شدهاند.
در حقیقت واسطهای برنامهنویسی کاربردی را میتوان میانبرهایی برای توسعهدهندگان اپلیکیشن بهمنظور دسترسی به قابلیتهای کاربردی گوشی مثل پخش ویدیو روی تلویزیون از طریق وای فای یا برقراری ارتباط با استفاده از سرویسهای موقعیتیابی بسیار دقیق گوگل در نظر گرفت.
خود سیستمعامل اندروید نیز دارای تعدادی واسطه برنامهنویسی کاربردی است. اپلیکیشنها بهسادگی از این واسطها برای انجام کارهای مثل روشن کردن فلش موبایل، دسترسی به دوربین گوشی یا برقراری تعامل با فایلهای سیستمی استفاده میکنند. سرویسهای موبایل گوگل باعث شده است قابلیتهای اپلیکیشنها فراتر از انجام این کارهای ساده شود و بتوانند برای انجام کارهایی مثل تشخیص موارد مختلف با استفاده از سنسورهای مختلف، دسترسی به سرویسهای پرداختی مختلف مثل گوگل پی یا ذخیره بازیهای سرویس پلی گیم (Play Games) در حافظه ابری در سیستمعامل ادغام شوند.
وجود سرویس های موبایل گوگل در گوشیهای اندرویدی به دلایل مختلفی ضروری است؛ زیرا این سرویسها دسترسی به بسیاری از اپلیکیشنها مثل گوگل پلی استور، گوگل سرچ و گوگل اسیستنت، گوگل مپس، جیمیل، کروم، یوتیوب و سایر اپلیکیشنها و سرویسهای متعلق به گوگل که تقریباً همه کاربران گوشیهای اندرویدی از آنها استفاده میکنند، فراهم میکند.
حتی درصورتیکه از هیچ یک از این سرویسها استفاده نکنید، احتمالاً از طریق بسیاری از روشهای دیگر باز هم از آنها بهره میبرید. وقتی گوشی اندرویدیتان را برای اولین بار روشن میکنید، احتمالاً وارد حساب کاربری گوگل (گوگل اکانت) خود میشوید. فرآیند ورود به این حساب کاربری که همگامسازی خودکار مخاطبین، تقویمها، تنظیمات و سایر موارد را امکانپذیر میکند، کاملاً به سرویسهای موبایل گوگل مرتبط است (بهعنوانمثال یکی از این موارد دسترسی خودکار به وای فای ذخیرهشده در گوشی قبلی است)
مزایای سرویسهای موبایل گوگل برای کاربران چیست؟
سرویسهای موبایل گوگل علاوه بر مزایای که قبلاً در مورد آنها صحبت کردیم مثل فراهم کردن امکان دسترسی کاربران به اپلیکیشنها و سرویسهای گوگل، مزایای دیگری نیز برای کاربران دارد که از میان آنها میتوان به فراهم کردن امکان دریافت آپدیتهای جزئی نرمافزارها و پچهای امنیتی توسط کاربراشاره کرد. علاوه بر این سرویسهای موبایل گوگل دربردارنده ویژگیهای تسهیلکنندهای هستند که برای کاربران نهایی قابلاستفاده نیست؛ اما بهراحتی در دسترس توسعهدهندگان قرار دارد.
بهعنوانمثال Take ML Kit که بخشی از سرویسهای موبایل گوگل محسوب میشود، امکان استفاده از چند واسطه برنامهنویسی کاربردی یادگیری ماشینی در دستگاههای موبایل را نیز فراهم میکند؛ از اسکن بارکد با دوربین گوشی گرفته تا پیشنهادهای پاسخگویی خودکار. در ضمن مدلهای ارائهشده توسط گوگل هم در کاهش پیچیدگی و هم در کاهش زمان طراحی و ایجاد اپلیکیشنها به توسعهدهندگان کمک میکند.
ویژگی Fast Pair یکی دیگر از ویژگیهای دیگر سرویسهای موبایل گوگل محسوب میشود که دسترسی به آن توسط عموم کاربران راحتتر است و به کاربران کمک میکند دستگاههای بلوتوث نزدیک دستگاه موبایل خود را بهراحتی شناسایی کنند.
بسیاری از ویژگیهای دیگر مثل Find My Device (برای یافتن گمشده یا دزدیدهشده)، Smart Lock (برای قفل ماندن گوشی تنها در زمانی که گوشی همراه کاربر نیست و دور از کاربر قرار دارد) و Digital Wellbeing (برای کنترل میزان استفاده از گوشی بهمنظور حفظ سلامت آن) نیز وابسته به سرویسهای موبایل گوگل هستند.
برخی از اپلیکیشنها هم برای کاربردی کردن قابلیت پوش نوتیفیکیشن نیز به سرویسهای موبایل گوگل وابسته هستند. سرویس Firebase Cloud Messaging توسعه اپلیکیشنهای ساده را آسانتر میکند و با استفاده از آن دیگر نیازی نیست اپلیکیشنها تحویل نوتیفیکیشنها را مدیریت کنند. سرویسهای موبایل گوگل به تسریع فرایند انتشار آپدیتها و بهروزرسانیها توسط گوگل برای گوشیهای مختلف بدون توجه به سازنده آنها نیز کمک میکنند.
در گذشته کاربران مجبور بودند برای دریافت ویژگیهای جدید و پچهای امنیتی، اندروید را به طور کامل بهروزرسانی کنند؛ البته انجام چنین کاری مشکل خاصی نبود؛ اما کاربران تنها دو یا سه سال پس از خرید گوشی خود، میتوانستند اندروید آن را بهروزرسانی کنند.
پروژه ماریلاین (Project Mainline) که در سال ۲۰۱۹ آغاز شده و اندروید را به بخشهای مختلفی تقسیم کرده و بهاصطلاح آن را مدولاره کرده، اکنون امکان ارائه ویژگیها و آپدیتهای امنیتی از طریق پلی استور برای گوگل فراهم کرده است.
ویژگیهای امنیتی سرویسهای موبایل گوگل اکنون به اپلیکیشنهای نصبشده روی گوشیها نیز راه یافته است. سرویس پروژه گوگل پلی (Google Play Protect) که تنها چند سال از معرفی آن میگذرد، اپلیکیشنهای نصبشده در پسزمینه سیستمعامل را اسکن میکند تا در صورت یافتن اپلیکیشنی مخرب به شما هشدار دهد.
گوگل در اوج پاندمی کرونا سرویسهای موبایل گوگل را بهمنظور برخورداری از واسطهای برنامهنویسی کاربردی مرتبط با ردیابی افراد آپدیت کرد تا در صورت نزدیک شدن کاربران به فرد مبتلا به کرونا، به آنها هشدار داده شود. این واسطهای برنامهنویسی کاربردی توسط سازمانهای بهداشتی تعدادی از کشورهای جهان ازجمله انگلستان مورداستفاده قرار گرفته است.
آیا تمام دستگاههای اندرویدی دارای سرویسهای موبایل گوگل هستند؟
پاسخ این سؤال مثبت است و تعداد بسیار زیادی از دستگاههای اندرویدی همراه با سرویسهای موبایل گوگل عرضه میشوند؛ زیرا اکثر مشتریان انتظار دارند این مجموعه سرویسها در گوشی آنها وجود داشته باشد (دلیل لزوم وجود سرویسهای موبایل گوگل روی دستگاههای اندرویدی را در ادامه توضیح خواهیم داد).
اگرچه سرویسهای موبایل گوگل تقریباً روی تمام دستگاههای اندرویدی وجود دارد، اما ایجاد آنها روی این دستگاهها کار سادهای هم نیست. تولیدکنندگان گوشیهای اندرویدی برای ایجاد سرویسهای موبایل گوگل روی دستگاههای خود نیازمند کسب گواهینامهای از گوگل هستند. سازندگان مختلف دستگاههای اندرویدی برای دریافت این گواهینامه از گوگل باید دستگاههایی با حداقل معیارهای لازم را تولید کنند.
همچنین صدور این گواهینامه که توافقنامه توزیع اپلیکیشن موبایل (Mobile Application Distribution Agreement) یا بهاختصار MADA نام دارد، مستلزم برخورداری دستگاهها از یک سری ویژگیهای ضروری است.
آزمایشهای مربوط به واجد شرایط بودن یا نبودن دستگاههای اندرویدی برای دریافت سرویسهای موبایل گوگل، آزمایشهای کاملاً جامعی هستند. سند تعریف سازگاری (The Compatibility Definition Document) یا بهاختصار CDD، در زمان عرضه هر نسخه جدید از اندروید بهروزرسانی میشود. این سند برای اندروید ۱۱ دارای ۱۳۶ صفحه است. در این سند حداقل مشخصات لازم برای دستگاههای اندرویدی جهت دریافت سرویسهای موبایل گوگل ذکر شده است، از حداقل رزولوشن لازم برای دستگاههای اندرویدی گرفته تا لزوم وجود ویژگیهای امنیتی در بخش نرمافزار.
حال ممکن است از خود بپرسید چرا گوگل برای اعطای سرویسهای موبایل گوگل به دستگاههای اندروید، حساسیت و دقت بالایی دارد؟ دلیل این حساسیت بالای گوگل ارائه تجربهای منسجم از اندروید به کاربران است. کاربران دستگاههای اندرویدی از تمام این دستگاهها حداقل انتظاراتی دارد و طبیعتاً این دستگاهها نیز باید این حداقل انتظارات را برآورده کنند و از حداقل ویژگیهای لازم برخوردار باشند.
سند CDD تنها روشی است که گوگل با بهرهمندی از آن میتواند در میان سازندگان دستگاههای اندرویدی رقابت ایجاد کند تا سطح ویژگیها و قابلیتهای دستگاههای اندرویدی بیشتر و بیشتر شود. این غول فناوری در گذشته با استفاده از این سند سازندگان مختلف را وادار به ایجاد قابلیت پشتیبانی از ویژگیهای جدید مثل قابلیت USB-C PD برای شارژ سریع میکرد؛ البته با وجود سختگیریهای شدید گوگل برای اعطای گواهینامه مربوط به سرویسهای موبایل گوگل، سازندگان سختیهای دریافت این گواهینامه برای دستگاههای خود را به جان میخرند و در این مورد تردید نمیکنند
آیا استفاده از اندروید بدون وجود سرویسهای گوگل امکانپذیر است؟
پاسخ این سؤال مثبت است؛ زیرا اندروید سیستمعاملی بدون نقص و کاربردی است و میتواند انتظارات کاربرانش را بدون کمک گرفتن از سرویسهای موبایل گوگل هم برآورده کند. بسیاری از گوشیهای اندرویدی در حال فروش در چین فاقد سرویسهای موبایل گوگل هستند و قطعاً در آینده هم عرضه چنین گوشیهایی در این کشور ادامه خواهد داشت؛ البته نباید فراموش کنیم که دلیل این موضوع مسدود شدن گوگل و از دسترس خارج شدن آن در چین است!
در ضمن سیستمعامل Fire OS که مبتنی بر پروژه متنباز اندروید طراحی و ایجاد شده و روی تبلتهای آمازون مثل تبلت فایر اچدی ۸ نصب شده، نیز فاقد سرویسهای موبایل گوگل است. به دلیل عدم وجود سرویسهای موبایل گوگل در تبلتهای آمازون، هیچ یک از تبلتهای این برند دارای گوگل پلی استور نیستند. دلیل عدم تمایل آمازون به استفاده از گوگل پلی استور، درآمد سرشار این برند از اپ استور اختصاصی خود و فروش محتوا است
اگر اخبار فناوری را در سالهای اخیر دنبال کرده باشید، میدانید که هواوی از سوی بسیاری از شرکتهای آمریکایی ازجمله گوگل تحریم شده است و گوشیهای برند فاقد سرویسهای موبایل گوگل هستند. در سالهای اخیر گوشیها و تبلتهای این برند بدون سرویسهای موبایل گوگل عرضه شدهاند و به همین دلیل استقبال از آنها در خارج از چین بسیار کاهش یافته است
حال ممکن است از خود بپرسید تجربه کار با اندروید بدون این سرویسهای موبایل گوگل چگونه است؟ مسلماً اگر به سرویسها و اپلیکیشنهای موبایل گوگل عادت کرده باشید، طبیعتاً با گوشیهای فاقد این اپلیکیشنها و سرویسها راحت نیستید؛ بهعنوانمثال کاربران تبلتهای آمازون تنها به اپلیکیشنهای اپ استور خود آمازون محدود میشوند.
کاربران سرویسهای موبایل گوگل میتوانند با استفاده از روش ساید لودینگ (انتقال اپلیکیشنها از دستگاهی به دستگاه دیگر) از دستگاههای دارای این سرویسها تا حدودی مشکل خود را برطرف کنند؛ اما ممکن است اپلیکیشنهای شخص ثالث در دستگاههای فاقد سرویسهای موبایل بهخوبی عمل نکنند یا حتی روی برخی از دستگاهها اصلاً باز نشوند (کاربران گوشیهای هواوی فاقد سرویسهای موبایل گوگل بهدفعات با این مشکل مواجه میشوند)؛ زیرا برخی از اپلیکیشنهای شخص ثالث بهشدت به سرویسهای موبایل گوگل وابسته هستند.
بهعنوانمثال اپلیکیشنهایی که برای ورود به حساب کاربری از کاربران میخواهند با استفاده از اکانت گوگل خود وارد اپلیکیشن شوند و یا اپلیکیشنهای تاکسیهای اینترنتی که نقشههای آنها بر پایه گوگل مپس ایجاد شده است یا از خود گوگل مپس استفاده میکنند، با دستگاههای فاقد سرویسهای موبایل گوگل کاملاً ناسازگار هستند و در هنگام باز شدن یا اجرا ارور میدهند.
البته جالب است بدانید که بسیاری از کاربران با وجود مشکلات بسیار زیاد دستگاههای اندرویدی فاقد سرویسهای موبایل گوگل، آنها را به دستگاههای دارای سرویسهای موبایل گوگل ترجیح میدهند و دلیل این موضوع اهمیت بالای حفظ حریم خصوصی برای چنین افرادی است. دستگاههای فاقد سرویسهای موبایل گوگل اصلاً تحت نظارت و کنترل گوگل نیستند و اطلاعات کاربران آنها هم جمعآوری نمیشود.
امروزه بسیاری از رامهای سفارشیسازی شده نظیر CalyxOS که در حقیقت نسخه تغییریافته اندروید هستند، با هدف حفظ حریم خصوصی کاربران ایجاد شدهاند و فاقد سرویسهای موبایل گوگل هستند؛ حتی در برخی از رامها مثل LineageOS نصب اپلیکیشنهای گوگل اختیاری است.
سرویسهای موبایل گوگل در دستگاههایی به غیر از گوشیها و تبلتها نیز وجود دارند؟
همانطور که میدانید امروزه اندروید به غیر از گوشیها و تبلتها روی مجموعه گستردهای از وسایل دیگر نیز وجود دارد و گوگل امکان استفاده از سرویسهای موبایل خود را برای تعدادی از این وسایل نیز امکانپذیر کرده است.
در کل امکان استفاده از سرویسهای موبایل گوگل در شش نوع وسیله وجود دارد که شامل گوشیها، تبلتها، تلویزیونهای اندرویدی، سیستم Android Autoدر خودروها، گوشیهای اندرویدی کاملاً ارزانقیمت و سطح پایین و همچنین سیستمعامل Chrome OS و Wear OS که مختص ساعتهای هوشمند است،میشود.
امکانپذیر بودن استفاده از سرویسهای موبایل گوگل به توسعهدهندگان اپلیکیشنها کمک زیادی کرده است؛ بهعنوانمثال بهکارگیری چنین رویکردی توسط گوگل باعث شده است توسعهدهندگان بتوانند برای ایجاد اپلیکیشنهای مختص Wear OS از واسطهای برنامهنویسی کاربردی مشابه واسطههای مورداستفاده برای ایجاد اپلیکیشنهای گوشیهای هوشمند یا حتی همان واسطها استفاده کنند.
چنین قابلیتی باعث کاهش زمان طراحی و ایجاد اپلیکیشنها برای پلتفرمهای مختلف یا اپلیکیشنهای مکمل اپلیکیشنهای دیگرمیشود. برخی از سازندگان وسایل اندرویدی در مورداستفاده از سرویسهای موبایل گوگل در دستگاههایی به غیر از گوشیهای هوشمند و تبلتها حق انتخابی ندارند؛ بهعنوانمثال دو سیستمعامل Android TV و Wear OS به میزان زیادی با سرویسهای گوگل ادغام شدهاند؛ بنابراین هر یک از وسایل دارای این دو سیستمعامل باید گواهینامه مربوط به سرویسهای موبایل گوگل را دریافت کنند تا بتوانند از این سرویسها بهرهمند شوند
آیا امکان نصب سرویسها و اپلیکیشنهای گوگل توسط خود کاربران وجود دارد؟
معمولاً سازندگان دستگاههای اندرویدی اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل گوگل را در کارخانه روی دستگاههای خود نصب میکنند؛ اما استثنائاتی هم وجود دارد. اگر تبلت کیندل فایر اچدی داشته باشید، ممکن است دوست داشته باشید سرویسها و اپلیکیشنهای بیشتری از گوگل روی تبلت خود نصب کنید؛ اگرچه این تبلت فاقد گوگل پلی استور است، اما میتوانید این اپ استور را روی تبلت نصب و به اپلیکیشنها و سرویسهای گوگل بهراحتی دسترسی پیدا کنید.
متأسفانه بهصراحت نمیتوان گفت که کاربران میتوانند یا نمیتوانند سرویسهای موبایل گوگل را روی دستگاههای اندرویدی خود نصب کنند؛ زیرا با توجه به اینکه سازندگان مختلف دستگاههای اندرویدی نرمافزارهای متفاوتی را روی دستگاههای خود نصب میکنند، طبیعتاً میزان پیچیدگی نصب سرویسها و اپلیکیشنهای موبایل گوگل هم روی دستگاههای مختلف متفاوت است؛ بهعنوانمثال همانطور که قبلاً گفتیم بهراحتی میتوانید اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل گوگل را روی تبلت کیندل فایر اچدی نصب کنید و حتی میتوانید از روش ساید لودینگ برای انتقال این اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل به این تبلت استفاده کنید.
جالب است بدانید که آمازون هم برای جلوگیری از نصب اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل گوگل توسط کاربران اقدامات مقابلهکننده زیادی انجام نداده است. کاربران دستگاههای شیائومی در حال فروش در چین هم میتوانند از طریق پلتفرمهایی مثل گوگل پلی استور بهراحتی به اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل گوگل دسترسی پیدا کنند و شاید برای اینکه مجموعه کاملی از این اپلیکیشنها و سرویسها داشته باشند، تنها مجبور شوند یک یا دو اپلیکیشن یا سرویس را از طریق روش ساید لودینگ به دستگاه خود منتقل کنند.
البته لازم به توضیح است که رویکرد شیائومی در رابطه با بهرهمندی از سرویسها و اپلیکیشنهای موبایل گوگل در آینده اصلاً مشخص نیست. طبق گزارشها در سال ۲۰۲۱ تعدادی از دستگاههای این برند بدون گوگل پلی عرضه شدهاند؛ بنابراین طبیعتاً استفاده از اپلیکیشنها و سرویسهای گوگل روی چنین دستگاههایی دشوار است؛ البته باید یادآوری کنیم که تنها درصورتیکه گوشیهای شیائومی در حال فروش در چین را بخرید، برای استفاده از اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل گوگل با مشکل مواجه میشوید.
کاربران دستگاههای هواوی نیز به دلیل تحریمهای تجاری آمریکا علیه این برند نمیتوانند از اپلیکیشنها و سرویسهای گوگل استفاده کنند؛ البته هواوی نیز سرویسی مشابه با سرویسهای موبایل گوگل تحت عنوان سرویسهای موبایل هواوی (Huawei Mobile Services) یا بهاختصار HMS راهاندازی کرده است. این سرویس دربردارنده اپلیکیشنهایی است که کاربران بهصورت مستقیم از آنها استفاده میکنند (منظور اپلیکیشنهایی است که تنها در پسزمینه اجرا نمیشوند) و یک اپ استور، یک دستیار مجازی و سرویس ذخیرهسازی ابری بخشی از این سرویس محسوب میشوند.
در ضمن در این سرویس واسطهای برنامهنویسی سازگار با سرویسهای موبایل گوگل هم وجود دارد که باعث میشود اپلیکیشنهای شخص ثالث در دستگاههای هواوی بهتر اجرا شوند.
به طور کلی باید بگوییم انتقال اپلیکیشنها و سرویسهای موبایل گوگل به دستگاههایی که گواهینامه دریافت سرویسهای موبایل گوگل را ندارند، باعث ایجاد مشکلاتی میشود که ممکن است برطرف کردن آنها از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
در ضمن ممکن است درنهایت این اپلیکیشنها و سرویسها عملکرد مورد انتظار را نداشته باشند. بهترین راهحل برای استفاده بدون مشکل از سرویسها و اپلیکیشنهای موبایل گوگل، خرید دستگاهی است که این اپلیکیشنها و سرویسها در کارخانه روی آن نصب شده باشد.