مذاکرات وین؛ خان هفتم پایان ماجراست یا خان هشتم در راه است؟

به گزارش سایت طلا ، هفته گذشته فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور متمرکز بر هتلی در شهر وین بود. دور هفتم مذاکرات انجام شد، اما با حاشیه‌های فراوان اعم از تولد گرفتن باقری برای مورا تا طیف وسیع اظهار نظر‌های مخالفان و موافقان و گمانه زنی‌ها درباره این دور از مذاکرات انجام شد.

جمعه هفته پیش حوالی عصر بود که اختتامیه نشست های کمیسیون برجام در سطح معاونان وزیر و مدیران سیاسی وزارت امور خارجه ایران و گروه ۱+ ۴برگزار شد.

اتفاق مثبتی که بارقه‌ای از امید را برای دستیابی به توافقی درست در وین هفت به وجود می‌آورد، اعلام توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۴ بود. باز کردن راه دیپلماسی البته در عمل نه در حرف توسط تیم ایرانی نشان داد کشورمان از هدر رفت وقت به شدت دوری کرده و خواستار این است که هرچه زودتر به توافقی درست برسد.

اما این نکته گفتنی است که طبق پیگیری های باشگاه خبرنگاران هیچ یک از کارشناسان و تحلیلگران روابط بین الملل از بیان هرگونه امید به آینده مذاکرات ممانعت کرده و هر اتفاقی را در جریان آتی مذاکرات محتمل می دانند، در واقع تحلیلگران آینده مذاکرات را با وجود توافق هسته ای همچنان نامعلوم دانسته و همراه ابهامات زیادی توصیف می کنند.

ماجرا از این قرار است که ایران به صورت داوطلبانه مجوز تعویض دوربین‌های آسیب دیده از خرابکاری اخیر در مجتع تسای کرج را به بازرسان آژانس داد تا برخی از ادعا‌ها و نگرانی‌های آژانس برطرف شود، البته این موضوع یک تبصره دارد و آن اینکه ایران برای تعویض دوربین‌های آسیب دیده در سایت کرج ۳ شرط تعیین کرده است و همینطور تصاویر ضبط شده طبق قانون مجلس شورای اسلامی تا زمان لغو تحریم‌های ضد ایرانی، نزد ایران می‌ماند و تحویل داده نمی‌شود.

اروپا و سناریوی همیشگی تحریف واقعیت

سعید خطیب زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران گفت که بر خلاف ادعای طرف غربی در مورد درخواست ایران برای وقفه در مذاکرات، هم خود این کشور‌ها و هم دیگر اعضای ۱+۴ کاملا در جریان هستند که این زمان‌بندی، تفاهمی دسته‌جمعی و اتفاقا با در نظر گرفتن تعطیلات طرف‌های اروپایی به مناسبت کریسمس و سال نوی مسیحی بوده است.

خطیب‌زاده با یادآوری اینکه این بار نخست نیست که طرف‌های غربی به تحریف واقعیت و درز اطلاعات نادرست متوسل می‌شوند، تاکید کرد این سه کشور شاید خواسته‌اند با این ادعای غیرواقعی به نوعی جبران درخواست دور قبل خود برای بازگشت زودهنگام به پایتخت‌هایشان را کرده باشند.

روابط ایران و آژانس در چارچوب فنی بماند هیچ مشکلی نیست

سخنگوی وزارت خارجه درباره نصب دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مجتمع کرج هم گفت: از روزی که خرابکاری‌ها در کرج اتفاق افتاد به آژانس گفتیم باید اقداماتی صورت گیرد و بررسی‌های امنیتی و قضائی انجام و باید مجرم محکوم شود و طبیعتا وقتی چک‌های امنیتی و فنی درباره دوربین‌ها صورت بگیرد می‌تواند این دوربین‌ها نصب شود.

در سفر گروسی توافقات کاملی انجام شده بود. به دلیل برخی مشکلات و نقاط اختلافی این اعلام نشد و بعد از سفر کمالوندی به وین و گفت‌وگو‌هایی که صورت گرفت، وقتی مقدمات فراهم شد، ایران اعلام کرد دوربین‌ها مجدد نصب می‌شود و مادامی که روابط ایران و آژانس در چارچوب فنی بماند هیچ مشکلی نیست، در چارچوب فنی آسمان بسیار آفتابی و صاف است.

اطلاعات دوربین بعد از لغو تمام تحریم ها

بهروز کمالوندی معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران هم معتقد است اگرچه بررسی‌هایی در این خصوص پیش تر صورت گرفته است و بطور کلی این دوربین‌ها هنگام نصب نیز مورد بررسی‌های دقیق حفاظتی و امنیتی قرار می‌گیرند، اما به دلیل حادثه مزبور مقرر بود بررسی‌های دقیق تری صورت گیرد.

وی یادآور شد که البته به خاطر مصونیتی که این دوربین‌ها دارند، امکان بازکردن آن‌ها بدون موافقت آژانس وجود ندارد. به همین منظور بین دو طرف تفاهم شد که یک دوربین برای بررسی‌های فنی دقیق در اختیار ایران قرار داده شود همچنین طی آن افراد فنی آژانس به سوالات فنی که متخصصین حفاظتی و امنیتی ما در ارتباط با این دوربین‌ها دارند، پاسخ می‌دهند. نهایتا پس از بررسی‌های دقیق و لازم، دوربین‌های آژانس مجدداً نصب خواهند شد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی معتقد است نصب دوربین‌ها به این صورت انجام می‌شود که دوربین‌ها عکسبرداری خواهند کرد و عکس‌ها در حافظه دوربین‌ها حفظ می‌شوند. هنگامی که حافظه‌ها پر شوند، کارت‌های حافظه استخراج می‌شوند و در مهر و موم مشترک ایران و آژانس قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر آژانس به هیچ وجه به این اطلاعات دسترسی نخواهد داشت.

این امر بر اساس قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران، مصوب مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد که بر مبنای آن آژانس نمی‌تواند نظارت‌های فراپادمانی داشته باشد. هر چند کلیه نظارت‌های فراپادمانی مدت‌ها قبل از اسفند ماه سال گذشته متوقف شده است و عملاً از آن تاریخ دوربین‌های آژانس اگر در مواردی کار کرده‌اند، دسترسی آژانس به اطلاعات آن‌ها مقدور نیست.

او در خصوص زمان تحویل اطلاعات به آژانس، یادآور شد که تنها در صورتی اطلاعات ضبط شده در اختیار آژانس قرار خواهد گرفت که هدف قانون مذکور حاصل شود. به عبارت دیگر هنگامی که تمامی تحریم‌ها لغو شوند، می‌توانیم این اطلاعات را در اختیار آژانس بگذاریم تا از آن‌ها در تداوم دانش نظارتی خود موسوم به knowledge of continuity استفاده نماید.

غرب هنوز مذاکره را جدی نگرفته است

حنیف غفاری کارشناس سیاست خارجی معتقد است مذاکرات اخیر وین قطعا نقطه آشکار ساز موفقیت نسبی ایران در بخش مطالبه گری از طرف مقابل محسوب می‌شود. طرف غربی اصرار داشت که هیچ گونه تغییری در پیش نویسی که مربوط به مذاکرات دور ششم است یعنی مذاکراتی که در دولت قبلی انجام شد به وجود نیاید.

او می گوید اما در عمل شاهد بودیم که در نهایت ملاحظات ایران در پیش نویس‌های قبلی لحاظ شد. از این بابت شاهد موفقیت نسبی هستیم. همینطور شاهد بودیم که طرف‌های غربی سعی دارند فرامتن را بر متن برتری بدهند. به این معنا که فضای بیرونی مذاکرات را به گونه‌ای هدایت کند که تاثیر این هدایت گری در مطالبات ایران یا به عبارت بهتر عقب نشینی ایران از برخی از خواسته‌های خود قابل مشاهده باشد.

سیگنال منفی و تناقض گویی، تنها اقدام اروپا

غفاری گفت: اینکه مثلا طرف غربی سیگنال منفی به مذاکرات می‌دهد یا به تناقض گویی در بحث مذاکرات وین می‌پردازد یا تروئیکای اروپایی مدام مطرح می‌کنند که زمان مذاکرات رو به پایان است، این‌ها مصداق بازی حقوقی نبوده بلکه مصداق یک بازی تبلیغاتی برای غلبه فرامتن هستند.

به بیان این کارشناس سیاست خارجی آنچه که به میز مذاکرات و متن آن مربوط می‌شود این است که بالاخره طرف مقابل پذیرفته که ایران مطالبات جدیدی‌دارد و آن‌ها را در پیش نویس جدید لحاظ کرده است. اینکه در عمل طرف غربی با این مطالبات چطور برخورد خواهد کرد و میزان انعطاف پذیری آن‌ها در این موارد و میزان پذیرش آن‌ها در آینده میزان موفقیت ما را در مذاکرات آینده تعیین خواهد کرد.

او در تحلیل چشم انداز مذاکرات و در پاسخ به سوالی درباره اینکه می‌توان به مذاکرات وین هشت خوش بین بود هم گفت: نمی‌توان از خوش بینی یا بدبینی صحبت کرد، دلیل ان هم این است که طرف غربی هنوز پاسخ حقوقی، رسمی و نهایی خود را در قبال خواسته‌ها و مطالبات ایران مطرح نکرده و کماکان بین ما و طرف غربی اختلاف نظر وجود دارد.

غفاری می گوید تا زمانی که غرب تصمیم نهایی خود را در این خصوص نگیرد و وارد دستورالعمل مذاکره نشود نمی‌توانیم در این خصوص اظهار خوش بینی یا بدبینی کنیم.

کارشناس سیاست خارجی می گوید البته نباید این مسئله را فراموش کرد که دلیل دارد که جمله «وارد مذاکره شود» را برای طرف غربی به کار می‌بریم معتقدیم تروئیکای اروپایی که به نمایندگی از آمریکا در مذاکرات حضور دارند هنوز وارد فضای واقعی مذاکره نشده‌اند، به این معنا که کاملا بدون هیچ ابتکار، طرح و بسته پیشنهادی در مذاکرات وین حاضر شدند و فقط به اعلام موضع در مقابل طرح ایران در مذاکرات پرداختند.

غفاری ضمن اشاره به این موضوع که به لحاظ کارشناسی و فنی مورد بیشتری برای مذاکره باقی نمانده است تاکید کرد امریکا و اروپا می‌دانند که چطور باید به برجام برگردند، در واقع به مسیر بازگشت به توافق واقف هستند.

او معتقد است موارد مهم باقی مانده در مذاکرات تصمیم نهایی غرب و اقدام حقوقی آن‌ها در قبال رفع تحریم‌های ایران است. روز‌های آینده و قبل از مذاکرات وین هشت مشخص خواهد شد که رویکرد اروپا نسبت به توافق چه خواهد بود تا قبل از آن هر موردی که مطرح شود در حد گمانه زنی و مبتنی بر دیتا‌های مطلق نخواهد بود.

همکاری با آژانس فاکتور مهم مذاکرات وین

مرتضی مکی کارشناس ارشد مسائل اروپا می‌گوید دومین دور از مذاکرات احیای برجام موسوم به دورهفتم در شرایطی پایان یافت که دو طرف به یک پیش نویس مشترک درباره برجام دست پیدا کردند و تا حدودی توانستند یک درک مشترک برسند تا شاید بتوانند احیای برجام را شکل دهند.

ایران در این دور از نشست‌های برجامی دو سند را ارائه کرد که واکنش منفی دولت‌های اروپایی و آمریکا را به دنبال داشته و آنها اعلام کردند که این دو سند عملا به منزله نادیده گرفتن شش دور مذاکره دولت قبل است.

کشورمان می‌خواست اروپا در چارچوب سند جدید ایران ابتکار عملی نشان داده و برای ادامه مذاکرات مطرح کند؛ که اروپا مواضع خود را پیش‌تر اعلام کرده و گفته بودند که هرگونه مذاکرات برجامی باید در ادامه شش دور قبلی باشد. دریک هفته گذشته رایزنی‌های فشرده‌ای میان طرف‌های مذاکره کننده ایران و غرب در جریان بوده است.

به بیان مکی این مهم است که نشان داده شد ایران آمادگی لازم را برای گسترش همکاری‌ها با آژانس دارد. همکاری با آژانس یک فاکتور بسیار مهم در خصوص مذاکرات وین است، چرا که تروئیکای اروپایی و آمریکا نسبت به پیشرفت برنامه هسته‌ای کشورمان حساس هستند. و اعلام کردند که اگر این پیشرفت‌ها بدون همکاری آژانس ادامه پیدا کند ضرورت احیای برجام از بین می‌رود.