ازدواج یکی از مهم ترین تصمیمات زندگی هر فرد است که می تواند چهارچوب زندگی افراد را به طور کامل تغییر دهد. این تغییرات در اغلب مواقع مثبت و گاهی نیز منفی و همراه با تنش است. مشاوره دقیقا به دنبال راهکاری است که ازدواج را در یک سایه امن قرار دهد و اگر زوج ها نیاز پیدا کردند رابطه شان را بهبود دهند از آن استفاده کنند. در این مقاله به معرفی مشاوره ازدواج، اهدافش و تکنیک های مختلفش می پردازیم.
تعریف مشاوره ازدواج
مشاوره ازدواج که به آن زوج درمانی هم می‌گویند یک نوع روان درمانی به حساب می‌آید که در آن به زوج‌ها کمک می‌شود مسائل و مشکلات بینشان را شناسایی کنند و با آگاهی که نسبت به یکدیگر کسب می‌کنند بهترین راه حل و تصمیم را برای بهبود رابطه شان انتخاب کنند. در واقع مشاوره ازدواج به زوج‌ها این فرصت را می‌دهد که مشکلاتی که خودشان به تنهایی قادر به حلش نیستند در یک چهارچوب علمی و منطقی بررسی و حل کنند. معمولا زوج درمانی با حضور هر دو زوج انجام می‌شود اما گاهی به صلاحدید مشاور ممکن است جلسات فردی به صورت تلفنی یا حضوری نیز داشته باشند و گاهی نیز تنها یکی از زوج‌ها برای مشاوره مراجع می‌کند.
مراحل زوج درمانی
زوج درمانی 4 مرحله دارد که در زیر به آن اشاره می‌کنیم:
متمرکز شدن روی مشکلات خاص (مثلا اعتیاد، اختلالات روانی، مشکلات جنسی و ...)
در این مرحله زوجین مسائل خاص و فردی بینشان را که برای رابطه شان مشکل آفرین است مطرح می‌کنند و مشاور هر کدام از این مشکلات را با توجه به شرایط رابطه اولویت بندی می‌کند تا به ترتیب به آن رسیدگی شود. اگر هر کدام از زوجین در زمینه خاصی که به آن اشاره شد مشکلی داشته باشند، مشاور در جلسات فردی به آن رسیدگی می‌کند.
مشارکت درمانگر در فرآیند درمان دو نفره به جای درمان فردی
بعد از مشاوره فردی زوج‌ها، مشاور جلسات دو نفره را آغاز می‌کند تا زوج‌ها مسائل و تعارض‌های رابطه را بیان کنند و مشاور نیز هدایت جلسه را به عهده می‌گیرد تا ابراز احساسات و هیجانات هر دو نفر در شرایطی منطقی و اصولی بروز پیدا کند و جلسه به حاشیه کشیده نشود.
مداخلات درمانی مبتنی بر راه حل
بعد از بررسی مشکلات فردی و مشکلات دو نفره زوج‌ها در رابطه، مشاور مداخلات درمانی را آغاز می‌کند. این مداخلات برای هر رابطه می‌تواند متفاوت باشد، گاهی مهارت آموزی‌های ساده و گاهی نیز نیاز به مداخلات جدی تری وجود دارد.
هدف گذاری درمان
در مرحله آخر مشاور و زوجین شروع به هدف گذاری کوتاه مدت و بلند مدت رابطه شان می‌کنند تا بهبود رابطه تنها به جلسات مشاوره ختم نشود و در زندگی مشترک نیز بتوانند آموزش‌هایشان را به صورت کارآمد اجرا کنند.
فرآیند مشاوره ازدواج به چه شکل است؟
جلسات مشاوره ازدواج یا زوج درمانی با معرفی زوج‌ها، نحوه آشناییشان و تاریخچه کلی رابطه‌شان شروع می‌شود. زوج درمانگر یا مشاور ازدواج با استفاده از سوال‌های هدفمند و کاوش مندانه، اطلاعات مفیدی درباره ارزش‌ها، عقاید، پس زمینه‌های فرهنگی و ویژگی‌های شخصیتی زوج‌ها به دست می‌آورد تا بتواند در روند مشاوره از آن استفاده کند. گاهی لازم است مشاور از مداخله در بحران برای مسائلی مانند خیانت، تصمیم به طلاق و خشونت استفاده کند تا بعد از به وجود آمدن تعادل در رابطه روند درمان و حل تعارضات را در پیش بگیرد. مشاور با در نظر گرفتن شرایط رابطه جلسات فردی و دونفره زوج‌ها را بررسی می‌کند و روند مشاوره را طبق مراحل بالا که شرح دادیم پیش ببرد.
اهداف مشاوره ازدواج چیست؟
دستیابی به شناخت نسبت به رابطه، شریک عاطفی و خودتان
آموزش شیوه صحیح اعتراض نسبت به هم و درخواست تغییر بدون ایجاد تنش
آموزش اعتماد کردن به یکدیگر، شنونده فعال و همدل شدن، راه حل های موثر برد-برد
بازگو کردن انتظارات پنهان شده بدون ایجاد تنش و درگیری و یا ایجاد سوء برداشت
آموزش شناسایی نیازهای جنسی یکدیگر، افزایش تمایلات جنسی مناسب، آموزش نزدیکی فیزیکی و به اشتراک گذاری فکری و عاطفی با یکدیگر.
مشاوره ازدواج چه فوایدی دارد؟
درک ازدواج و زندگی مشترک
ازدواج یک رابطه کاملا دو طرفه است و در آن هر فرد باید سرمایه عاطفی و غیر عاطفی خود را با طرف مقابلش به اشتراک بگذارد. وجود تفاوت‌های فردی، اختلاف نظرها، تعارض‌ها، عدم مهارت‌های ارتباطی و ... باعث می‌شود این اشتراک گذاری به راحتی انجام نشود. مشاوره ازدواج دیدگاه شما را نسبت به ازدواج و زندگی مشترک بهبود می‌بخشد و کمک می‌کند بتوانید با توجه به پتانسیل رابطه‌تان از آن رضایت بیشتری کسب کنید.
استفاده از راهنمایی آگاهانه بدون اجبار به تصمیم گیری
زوج درمانی یک فرآیند کاملا علمی و حرفه‌ای است و مشاور در آن به هیچ عنوان از روش‌های عامیانه مانند نصیحت کردن و اجبار طرفین به تصمیم گیری بدون در نظر گرفتن شرایط فردی استفاده نمی‌کند. بنابراین شما می‌تواند در مشاوره ازدواج از به روزترین اطلاعات علمی رابطه و راهکارهای مختلف حل تعارض آگاه شوید و درباره شرایط رابطه‌تان تصمیم بگیرید.
آموزش تکنیک‌های رفع تعارضات
حل مشکلات رابطه دونفره قطعا تفاوت‌های مهمی با حل تعارض‌های فردی دارد. شما در زندگی مشترک باید یاد بگیرید که چگونه می‌شود بدون سرکوب احساسات، هیجانات و نیازهایتان آن را با شریک عاطفی‌تان مطرح کنید بدون اینکه در او تنشی ایجاد کنید یا رابطه‌تان به چالش کشیده شود. باید یاد بگیرید در برخورد با نیازهای منطقی و غیر منطقی شریک عاطفی‌تان چگونه درست عمل کنید. یکی از مهم‌ترین اهداف مشاوره ازدواج آموزش این موارد به شماست.
زوج درمانی برای چه کسانی مناسب است؟
همه زوج ها در هر شرایطی که هستند می توانند از مشاوره ازدواج و زوج درمانگر کمک بگیرند. برخی تصور می کنند تنها زمانی باید مشاوره ازدواج بگیرند که به مشکلات جدی در زندگی برخورده اند در صورتی که مشاوره ازدواج به شما کمک می کند قبل از وجود بحران و مشکل از بروز آن جلوگیری کنید و رابطه تان را بهبود ببخشید. به هر حال اگر هریک از موارد زیر در زندگی زناشویی شما وجود دارد توصیه می کنیم سریع تر از مشاوره ازدواج کمک بگیرید.
همسرتان شنونده خوب و فعالی نیست.
بر سر یک موضوع واحد و همیشگی درگیری و تنش دارید.
همسرتان شما را قبول ندارد.
زندگی مشترکتان باعث شده زندگی اجتماعی تان به چالش بخورد.
رابطه جنسی تان مشکل دارد.
یکی یا هر دوی شما نسبت به هم و مشکلات بی تفاوت هستید.
مشکلاتی در مدیریت مالی دارید.اختلاف سلیقه هایی دارید که موجب تنش بینتان می شود.
روی جنبه های منفی یکدیگر بیشتر تمرکز دارید.
به یکدیگر دروغ می گویید.
صمیمیت بین شما وجود ندارد.
تکنیک های مشاوره ازدواج
زوج درمانی به روش ایماگو
روش ایماگو ترکیبی از روش های مشاوره شناختی و فکری و رفتاری زوج ها است. در این روش مجادلات و تعارض های بین زوج ها بررسی می شود و هر دو طرف یاد می گیرند چطور احساسات و افکارشان را در رابطه و در مواجه با مشکلات مدیریت کنند. زوج ها یاد می گیرند به جای انتقاد، خشم یا نارضایتی هیجانات خود را به شیوه سالم تری بروز دهند.
زوج درمانی به وسیله تکنیک های مثبت اندیشی
در این روش هر دو نفر یاد می گیرند به جنبه های مثبت و نقاط قوت رابطه، شخصیت و احساساتشان تکیه کنند. البته این به معنی نادیده گرفتن مشکلات و ضعف ها نیست. برعکس این روش به شما یاد می دهد به وسیله پتانسیلتان و نقاط قوتتان در رابطه، نقطه ضعف های خود را شناسایی و با روش منطقی آن ها را رفع کنید. همچنین این روش به شدت روی تمرکز بر لحظه حال تمرکز دارد.
زوج درمانی به روش روایت درمانی
این روش به زوج ها کمک می کند مسائل و مشکلاتشان را شخصی سازی نکنند و فقط به خودشان ربط ندهد بلکه مشکلات را از زوایای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... بنگرند. هر دو طرف داستان خود را مطرح می کنند و شخصیت اصلی داستانشان خودشان هستند و با این روش می توانند مشکلات را از دید خودشان برای همسرشان بازگو کنند.
زوج درمانی به روش گاتمن
روش گاتمن یه تکنیک بسیار موثر و کارآکد در زوج درمانی است. این روش روی افزایش میل، نزدیکی و احترام متمرکز است. در این روش زوج ها یاد می گیرند چطور نقشه های عاشقانه بکشند، چطور با احترام خودشان و همسرشان را از تنش و درگیری دور کنند و چطور در سایه منطق و اصول صحیح مشکلاتشان را بررسی و حل کنند.
زوج درمانی متمرکز بر احساسات
این روش در زوج هایی که احتمال وجود افسردگی در آن ها وجود دارد بسیار کارآمد است. در این رو عواطف اصلی و اساسی که در رابطه از بین رفته یا کمرنگ شده اند مجدد زنده می شوند تا دو نفر بتوانند به وسیله آن بهم نزدیک شوند و صمیمیتشان را از سر گیرند.