در حالی‌که رییس پلیس مبارزه با موادمخدر تهران وجود DICها و شلترها و... در محله شوش و هرندی را دلیل مهاجرت معتادان استان‌های دیگر به تهران می‌داند، سازمان بهزیستی به عنوان متولی رسیدگی به آسیب‌دیدگان می‌گوید: پس از شناسایی پاتوق‌ها و محلات تجمع معتادان متجاهر و کارتن‌خواب و پرخطر، مراکز مذکور در جهت ارائه خدمات کاهش آسیب ایجاد می‌شوند، لذا این مراکز نمی‌توانند به خودی خود دلیل تجمع افراد پرخطر در نقاطی خاص باشند.
به گزارش سایت طلا ، طی هفته گذشته که رییس پلیس مبارزه با موادمخدر تهران بزرگ از افزایش هزار نفری جمعیت معتادان متجاهر در تهران خبر داد، علت این موضوع را وجود چند کانون برای جذب جمعیت معتادان متجاهر در مناطقی مانند شوش و هرندی دانست که حتی باعث حضور معتادان از شهرها و مناطق دیگر نیز شده و همچنین وجود DIC ها و خدمات پزشکی مجانی، MMT یا همان متادون درمانی، شلترها و جاهای خواب در محله شوش و هرندی و در بخشی دیگر نیز توزیع رایگان غذا در میان معتادان که از سوی افراد خیر انجام می‌شود را موجب مهاجرت معتادان استان‌های دیگر به تهران عنوان کرد.
اما این مقام مسئول طی چند روز گذشته و در جدیدترین سخنانش با ایسنا، اعلام کرده که با جمع‌آوری تمام معتادان متجاهر از سطح شهر تهران، فعالیت مراکز متادون درمانی و شلترها نیز از مناطق مسکونی و شهری پایان خواهد یافت.
وی گفته است که یکی از موضوعاتی که در قرارگاه کاهش آسیب در شهرداری هم پیگیری آن مصوب شد و جزو دغدغه‌ها و مطالبات مردم و خواسته‌های ما هم محسوب می‌شود، این است که این مراکز دی‌آی‌سی،متادون درمانی، شلترها و ... از محلاتی که در آن سکونت مردم وجود دارد و خانه و مدرسه و ... هست، خارج شود.
به گفته حسنوند، مسئولان شهر و استان تهران معتقدند که این مراکز به اصطلاح کاهش آسیب، در عمل آسیب‌هایی را به ساکنان مناطق مسکونی و شهروندان وارد کرده و باید به خارج از شهر منتقل شوند، لذا ضمن مخالفت با فعالیت این مراکز در نقاط مسکونی معتقد به جابه جایی آنها هستند.
این درحالیست که سازمان بهزیستی به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای حمایتی دولتی که از متولیان کاهش آسیب‌های اجتماعی در کشور است، طی سالیان گذشته در این راستا، مراکزی با هدف کاهش آسیب در جامعه، پیشگیری از شیوع ویروس ایدز و بیماری‌های مقاربتی را فعال کرده و در نقاط پرخطر با احداث شلترها و دی‌آی‌سی‌ها به جامعه هدف، خدمات ارائه می‌کند.
اظهارات بهزیستی درباره مراکز کاهش آسیب
در این راستا فاطمه رضوان مدنی، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این سوال که باتوجه به عملکرد مراکز کاهش آسیب مثل شلترها و دی آی سی‌ها طی چند سال گذشته، وجود این مراکز چقدر در کاهش آسیب‌های اجتماعی موثر بوده است؟ به ایسنا می‌گوید: در ارزیابی برنامه‌های کاهش آسیب مشخص شده که مراجعین زیادی از این برنامه استقبال کردند و به دلیل ایجاد دسترسی، افراد کاملا محروم که از پایین‌ترین اقشار جامعه هستند، توانسته‌اند از این خدمات استفاده کنند.
کنترل بیماری HIV به دنبال اجرای برنامه‌های کاهش آسیب
به گفته وی، در زمینه انتقال بیماری، در بخش HIV و رشد شدیدی که حدودا ۱۰ الی ۱۲ سال پیش وجود داشته است، در حال حاضر به دلیل برنامه‌های کاهش آسیب، نگرانی‌ها از رشد این بیماری کمتر و بیماری کنترل شده است.
مراکز کاهش آسیب؛ نمونه‌ای موفق که از طریق سازمان‌های بین‌المللی در دنیا معرفی شده است
بنابر اظهارات دکتر رضوان مدنی، مراکز کاهش آسیب در برنامه خودارزیابی بین‌المللی به عنوان نمونه موفق از طریق سازمان‌های بین‌المللی در منطقه و دنیا معرفی شده و از این جهت سعی شده که عملکرد پویا داشته باشد و خدمات جدیدی شامل موبایل سنترها، ایستگاه‌های کاهش آسیب و مراکز سیار و یا ادغام مراکز گذری/ شلتر و... اضافه شود؛ از این جهت علی‌رغم کاستی‌هایی که باید جبران کرد، فعالیت‌ها قابل قبول ارزیابی شده است.
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه در برنامه کاهش آسیب منطقه‌ای که قرار است در آن فعالیت کاهش آسیب انجام گیرد حتما باید ارزیابی و بررسی شود و هیچ نوع خدمتی قبل از ارزیابی صورت نمی‌گیرد، خاطرنشان می‌کند: این مراکز نزدیک مکان‌هایی است که در آنجا افراد معتاد و پرخطر حضور دارند تا بتوانند از این خدمات استفاده کنند. در واقع تیم‌ها به سمت پاتوق‌ها و هسته‌های داغ که تجمعات در آن مکان حضور دارند رفته و خدمات ارائه می‌دهند و این چیزی است که به مرور زمان نشان داده چقدر استقبال از این برنامه خوب بوده است که حتی با وجود دستگیری پلیس باز این افراد به خاطر سابقه‌ای که از خدمات ما دارند به مراکز ما مراجعه می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: بنابراین مراکز کاهش آسیب نمی‌توانند مقطعی باعث تجمع افراد باشند بلکه ابتدا در ارزیابی‌ها و جانمایی‌ها، مناطق تجمع و پاتوق‌ها شناسایی می‌شوند و راه‌اندازی مراکز و ارائه خدمات براین اساس در آن منطقه فعال می‌شود، اما متاسفانه تصور افراد بر این است که علت تجمع افراد در این مناطق به خاطر مراکز کاهش آسیب است، درحالی که موضوع بر عکس بوده و اگر مکان یا افراد پرخطر شناسایی نشوند و وجود نداشته باشند خدماتی ارائه نمی‌شود و مراکز فعال نخواهد شد.
رضوان مدنی در ادامه به بیان تعاریف مختصری از برنامه‌های کاهش آسیب می‌پردازد و می‌گوید: برنامه کاهش آسیب سیاست‌ها، برنامه‌ها و مداخلاتی است که با هدف اولیه کاهش عواقب بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی متعاقب مصرف مواد روانگردان قانونی/ غیرقانونی صورت می‌گیرد و الزاماً با کاهش مصرف مواد همراه نیست. به این لحاظ هم فرد مصرف‌کننده، هم خانواده و اجتماع از منافع برنامه کاهش آسیب بهره‌مند می‌شوند.
به گفته وی، بسته کاهش آسیب کامل HIV، بر ۹ جزء اصلی و مشتمل بر آموزش و اطلاع‌رسانی، خدمات سرنگ و سوزن (NSP) یا Safe Injection ، خدمات درمان جایگزین با مواد شبه اپیوئیدی Opioid Substitution Therapy (OST)، خدمات تشخیصی اچ آی وی و توصیه به انجام تست (PIT)، ارائه درمان ضد رتروویروسی (ARV) به مبتلایان به HIV، برنامه ترغیب و توزیع کاندوم (Safe Sex)، تشخیص، مراقبت و درمان بیماری‌های مقاربتی (STI)، تشخیص، مراقبت و درمان بیماری سل و تشخیص، مراقبت، درمان و پیگیری و هماهنگی واکسیناسیون هپاتیت است.
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در ادامه درباره افزایش یا کاهش تعداد این مراکز در کشور نیز این اینگونه توضیح می‌دهد: به نظر می‌رسد همین تعداد مراکزی که وجود دارد، کافی است؛ حتی ممکن است مراکز کاهش یابد، چراکه بسیاری از این افراد به دنبال درمان هستند. حتی در این مراکز اینگونه افراد به مراکز درمان ارجاع داده می‌شود و حتی سامانه‌ای وجود دارد که مشخصات این افراد در این سامانه ثبت می‌شود.
رضوان مدنی ادامه می‌دهد: بنابراین مراکز کاهش آسیب در توانمندی افراد هم تاثیر بسزایی داشته و به عنوان یکی از ستون‌های موضوع کنترل اعتیاد و کاهش تقاضا است؛ پس کاهش آسیب نه تنها تعداد افراد آسیب‌پذیر را افزایش نمی‌دهد، بلکه باعث کاهش تعداد آنها هم می‌شود.
ارائه خدمات به معتادان بی‌خانمان نمی‌تواند آسیب را زیاد کند
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور معتقد است که موضوع مطالعه کارتن‌خوابی و بی‌خانمانی معتادانی که دچار آسیب‌های شدید شده‌اند هیچ‌گاه برای آنها بحث خدمات نیست، زیرا این افراد آنقدر دچار مشکلات جدی هستند و مشکلات آنها ریشه‌های دیگری از جمله مشکلات فردی، خانواده، اجتماع و جامعه دارند که به اینجا رسیده‌اند وگرنه ارائه خدمت خود به خود نمی‌تواند این آسیب را زیاد کند.