هر قطعه اسکناس چقدر آب می‌خورد؟

به گزارش سایت طلا ،سال هاست کارت‌های بانکی به اقتصاد کشور ما راه پیدا کرده و کمتر کسی است که برای خرید‌های روزمره از کارت بانکی استفاده نکند؛ اما گستردگی کارت‌های بانکی شاید برای شما این شائبه را به وجود آورده باشد که میزان اسکناس‌های موجود در کشور نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است، اما آن چه آمار‌ها نشان می‌دهد این است که میزان اسکناس در کشور نسبت به گذشته افزایش داشته است.

آماری که با انتقاد‌های زیادی هم در بین کارشناسان اقتصادی رو به روست. شاید باورش برای تان سخت باشد، اما متاسفانه سالانه بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان برای چاپ و امحای اسکناس‌های از رده خارج شده هزینه می‌شود و بار‌ها برای کاهش این هزینه‌ها شیوه‌هایی مثل حذف صفر و ... پیشنهاد شده است، اما هنوز از تغییر در این روند، خبری نیست و همچنان اسکناس که برخی از آن به عنوان چرک کف دست هم یاد می‌کنند، در کشور رواج دارد. متاسفانه یکی از دلایل این هزینه بالا عمر پایین اسکناس در کشورمان است با این حال در این گزارش سعی کرده ایم به تعداد اسکناسی که به ازای هر ایرانی در کشور وجود دارد، بپردازیم و هزینه‌هایی را که هر برگ اسکناس از تولید تا امحا روی دوش اقتصاد می‌گذارد، بررسی کنیم.

چقدر اسکناس داریم؟
طبق آخرین آمار‌ها به گزارش ایسنا تا پایان آبان امسال ۸۴ هزار و ۶۳۰ میلیارد تومان اسکناس و مسکوکات در کشور وجود داشته که ۷۳ هزار و ۸۶۰ میلیارد آن در دست مردم در گردش است، ۹ هزار و ۳۴۰ میلیارد تومان در بانک‌ها و ۱۴۳۰ میلیارد تومان هم در بانک مرکزی قرار دارد. طبق این گزارش، اسکناس‌های در حال گردش در دست مردم حدود هشت هزار میلیارد تومان افزایش داشته است، اما این آمار به دو سال پیش بر می‌گردد. ایرنا دو سال پیش تعداد اسکناس‌های موجود کشور را هشت میلیارد و ۷۰۹ میلیون برگ اعلام کرد. از آن جایی که در این دو سال هشت هزار میلیارد تومان به اسکناس‌های در حال گردش در دست مردم افزوده شده، پس می‌توان تعداد اسکناس موجود در کشور را حدود ۹ میلیارد برگ اسکناس در نظر گرفت که این یعنی به طور متوسط به ازای هر نفر ۱۰۸ برگ اسکناس در کشور وجود دارد.

عمر هر برگ اسکناس
طول عمر اسکناس در همه کشور‌ها با توجه به ارزشی که دارند، متفاوت است یعنی هر قدر اسکناسی ارزشمندتر باشد، طول عمر بیشتری دارد. با این حال طبق گزارش‌های بانک مرکزی در سال‌های گذشته، به طور متوسط هر برگ اسکناس در کشور ما حدود پنج سال عمر می‌کند یعنی هر برگ اسکناسی که چاپ می‌شود به طور متوسط بعد از پنج سال امحا و دوباره چاپ می‌شود. این در حالی است که در کشور‌های دیگر متوسط عمر اسکناس‌ها بسیار بیشتر از این میزان است. ایسنا در گزارشی درباره عمر مفید اسکناس در آمریکا نوشت: «عمر یک اسکناس یک دلاری، شش سال و عمر اسکناس ۱۰۰دلاری به‌عنوان درشت‌ترین اسکناس حدود ۱۵ سال است، این یعنی متوسط عمر پول کاغذی در سیستم پولی ایالات متحده بیش از ۱۰ سال است که دوبرابر بیشتر از اسکناس‌های ایرانی است.» بعضی‌ها دلیل طول عمر بالای دلار را مربوط به به کیفیت کاغذ آن می‌دانند و عده‌ای هم معتقدند شرایط نگهداری اسکناس‌های ایرانی مناسب نیست و خیلی‌ها نمی‌دانند چطور باید از آن‌ها استفاده و مراقبت کنند. اما طولانی‌ترین عمر اسکناس هم تاکنون به اسکناس‌های ۵۰۰ یورویی تعلق دارد که گفته می‌شود بیش از ۳۰ سال است و این نشان می‌دهد طول عمر اسکناس‌های درشت نسبت به اسکناس‌های ریز بسیار بالاتر است.

حساب و کتاب هر برگ اسکناس

شاید باورتان نشود، اما دو سال پیش عبدالناصر همتی، رئیس وقت بانک مرکزی از هزینه ۸۲۰تومانی برای ضرب سکه‌های ۵۰۰ تومانی خبر داد. یعنی سکه‌ای که خودش ۵۰۰ تومان می‌ارزد باید ۵/۱ برابر برای تولیدش هزینه صرف شود که با توجه به بالارفتن قیمت‌ها حتما این رقم بیش از این‌ها شده است. اما از آن جایی که تعداد مسکوکات بسیار کم شده است، از آن عبور می‌کنیم و به سراغ هزینه امحا و چاپ اسکناس می‌رویم. دو سال پیش هزینه چاپ هر اسکناس ۳۰۰ تومان عنوان شده بود که باید به آن هزینه امحا را هم اضافه کنیم که گفته می‌شود به ازای هر برگ اسکناس ۵۰ تومان هزینه دارد و این یعنی هر برگ اسکناس جدید ۳۵۰ تومان هزینه داشته است. با توجه به این که عمر مفید اسکناس در کشور ما پنج سال است و ۹ میلیارد اسکناس در کشور داریم هر سال حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون برگ اسکناس باید چاپ شود که این یعنی سالانه ۶۳۰ میلیارد تومان هزینه تعویض اسکناس‌های فرسوده می‌شود.

چه باید کرد؟
خب آن چه به دست آمد این بود که سالانه در کشور ما ۶۳۰ میلیارد تومان بابت چاپ پول از بین می‌رود که به نظر رقم قابل توجهی است و باید برای آن فکری شود. شاید بهتر شدن کیفیت کاغذ پول، یکی از راهکار‌ها باشد، اما طبق تجربیاتی که در جهان وجود دارد هرقدر ارزش پول بیشتر باشد، مردم با دقت بیشتری از آن مراقبت می‌کنند و طول عمر بیشتری هم دارد به همین دلیل به نظر می‌رسد با توجه به وجود کارت‌های بانکی بهتر است بانک مرکزی از تعویض پول‌های با ارزش کم مانند اسکناس‌های هزار تومانی و دو هزار تومانی دست بردارد و با کم کردن مقدار اسکناس در جامعه از هزینه‌های اضافی که چاپ پول روی دوش مردم می‌گذارد، کم کند. البته کاهش صفر از پول هم که سال هاست در برهه‌های مختلف مطرح و خیلی زود به فراموشی سپرده می‌شود هم شاید بتواند در کاهش هزینه‌های چاپ و امحاء اسکناس تاثیر گذار باشد.