بی‌نیازی از واردات طلا تا 15 سال/ نقدینگی اردیبهشت 458 هزار میلیارد تومان
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه حجم نقدینگی کشور در پایان اردیبهشت 92 با کاهش نسبت به اسفند 91 به 4581 هزار میلیارد ریال رسیده گفت: ذخایر طلای کشور به طور قابل توجهی افزایش یافته و کشور را برای مدت 15 سال بی‌نیاز نموده است.
پنجاه و سومین مجمع سالانه بانک مرکزی (مربوط به سال مالی 1391) با حضور ریاست‌جمهوری، اعضای مجمع عمومی و جمعی از مقامات و مدیران بانک مرکزی در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد.
در این نشست، محمود بهمنی، رئیس‌کل بانک مرکزی گزارشی از روند تحولات مهم‌ترین متغیرهای کلان اقتصادی کشور در سال 1391 را ارائه کرد و اهم اقدامات و تلاش‌های بانک مرکزی برای کاستن از شتاب رشد نقدینگی، تامین نیازهای ارزی و مقابله با آثار تحریم را برشمرد.
بهمنی در ادامه افزود : اقتصاد ایران بخش عمده سال 1391 را در چالش افت صادرات نفت و مشتقات آن و تشدید محدودیت‌های بانک مرکزی در دسترسی به بازارهای بین‌المللی مالی، نقل‌وانتقال درآمدهای ارزی و استفاده از ذخایر خارجی خود سپری نمود.
به گفته وی، در بعد عملکرد داخلی اقتصاد، غالب متغیرهای عمده پولی از ماه‌های نخستین سال، سیر افزایشی داشتند و به دلیل شدت مشکلات و فضای موجود در اقتصاد، اقدامات جبرانی و ابزارهای سیاستی بکار گرفته شده برای کنترل نرخ رشد پایه پولی و کاستن از شتاب تورم، اگرچه نتایج ملموسی داشت، لیکن در عمل امکان تحقق سناریوی مطلوب فراهم نبود و در مدیریت بازار ارز، مسائل و چالش‌ها، موجب تغییر تصویر کلی این حوزه شد.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: رویکرد کلی بانک در اتخاذ سیاست‌های اقتصادی طی سال 1391، ادامه مساعدت به تامین منابع مالی بنگاه‌های اقتصادی، ایفای حد مقدور تعهدات در فضای تشدید تحریم‌های خارجی، اعاده ثبات و آرامش به بازارها و حفظ و نگهداشت پس‌اندازها در قالب سپرده‌های بانکی بود. لذا در این راستا، تلاش شد مجموعه سیاست‌های پولی اتخاذی از توان تجهیز منابع بانک‌ها صیانت کند،سیاست‌های اعتباری به صورت هدفمند به تامین مالی بخش‌های حائز اولویت مساعدت کند، سیاست‌های ارزی با اولویت تامین ارز واردات اقلام کلیدی و کالاهای اساسی تنظیم شد و البته اقدامات خاصی نیز برای اصلاح و بهبود گردش منابع بانک‌ها، کاهش نسبت مطالبات غیرجاری و کاهش میزان اضافه برداشت بانک‌ها از منابع بانک مرکزی به‌عمل‌آمد.
رییس شورای پول و اعتبار ضمن اشاره به این مطلب که بازار ارز کشور در سال 1391 یکی از دشوارترین برهه‌های تاریخی خود را پشت سر گذاشت، بیان داشت : اجرای تحریم‌های خرید نفت و برخی مشتقات آن و نیز خدمات حمل و بیمه محموله‌های نفتی و البته تحریم کامل بانک مرکزی از دسترسی به عملیات کارگزاری بین‌المللی و خدمات مالی، توان مداخله بانک مرکزی در بازار ارز را کاهش داد.
به گفته وی، به موازات آن، فروش گسترده ارز با نرخ مرجع نه تنها فاقد تاثیر لازم بر قیمت فروش کالاها تشخیص داده شد، بلکه حتی به لحاظ گردش منابع بانک مرکزی نیز قابل تداوم نبود. لاجرم شکلی از نظام تخصیص ارز از طریق اولویت‌بندی کالاهای وارداتی و برخی از فعالیت‌های خدماتی، در دستور کار قرار گرفت. تشکیل اتاق مبادلات ارزی نیز در همین راستا و به منظور پاسخگوئی به واردات اقلام فاقد اولویت نخستین، ضرورت یافت.
رییس کل بانک مرکزی در ادامه تصریح کرد : به منظور تکمیل این اقدامات، هدف مهم شفاف نمودن مصارف و کسب اطمینان از مصرف ارز مرجع تخصیصی به واردات اقلام اساسی از طریق راه‌اندازی «پرتال جامع دریافت و پرداخت ارزی» و اتصال سامانه بانک مرکزی به سامانه‌های مستقر در وزارت صنعت، معدن و تجارت و گمرک دنبال شد. راه‌اندازی این پرتال و افزایش تدریجی پوشش مرکز مبادلات ارزی سبب شد بانک مرکزی پاسخگوی غالب مصارف ارزی در حوزه کالا و خدمات شود ضمن آن که این اقدام از حجم تقاضای ارز در بازار غیررسمی به نحو موثری کاست و به کنترل نوسانات نرخ ارز در بازار غیررسمی، کمک موثری نمود.
رییس شورای پول و اعتبار ضمن ارائه عملکرد متغیرهای عمده پولی و اعتباری در سال1391، تاکید کرد: بانک مرکزی همواره تلاش نموده تا ضمن تامین نقدینگی اقتصاد کشور، از انبساط بی‌رویه آن جلوگیری نماید. لیکن بررسی ارقام در سه ماهه اول سال 1391 و نیز پیش‌بینی‌های انجام شده حاکی از افزایش شدید نرخ رشد نقدینگی در ماه‌های پایانی سال بود.
بهمنی افزود: در این راستا، بانک مرکزی از تیرماه 1391 تمهیدات مختلفی را اندیشید که مهار روند بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و فروش اوراق مشارکت بانک مرکزی- که با استقبال مناسبی نیز روبرو شد- از جمله آنها بود و در صورت عدم اتخاذ این تصمیمات، فشارهای تورمی به مراتب شدیدتری حفظ ثبات اقتصادی را تهدید می‌نمود.
وی در ادامه با اشاره به محورهای مهم فعالیت بانک مرکزی از جمله فعالیت‌های صورت گرفته با هدف بهبود کارکرد و ارتقای سامان‌دهی بازار پول (ریال) افزود :رویکرد افزایش پوشش نظارت بانکی و جلوگیری از تخلفات برخی موسسات اعتباری کوچک، کماکان در دستور کار بود و بانک مرکزی تلاش کرد تا از طریق افزایش درجه فراگیری عملیات الکترونیک و استفاده عمومی از ابزارهای نوین پرداخت، در راستای نوسازی فرآیندهای بانکی گام‌های محکمی بردارد. همچنین مدیریت مطلوب در زمینه ایفای تعهدات و تحویل به‌موقع سکه‌های پیش فروش شده در سال 1390 و البته اجرای مرحله جدیدی از آن در روزهای پایانی سال گذشته با هدف پاسخگوئی به نیازهای خرد افراد در بازار سکه نیز بخش قابل توجهی از اهتمام بانک مرکزی را در سال 1391 به خود معطوف داشت.
بهمنی یکی از دستاوردهای فنی و ارزشمند بانک مرکزی در سال 1391 را تغییر سال پایه مبنای محاسبات آماری برشمرد و گفت : هدف اصلی طرح تجدیدنظر در سال پایه، به روزآوری چارچوب‌های آماری، ارتقای روش‌ها، بهبود طرح‌های در دست اجرا و افزودن اطلاعات مناسب و منطبق بر واقعیات در بررسی‌های آماری بانک مرکزی است. بازنگری در ترکیب (کالایی و اوزان نسبی) سبد کالاها و خدمات مصرفی خانوارها، به‌نحوی که حاوی انعکاس بهتری از تغییر الگوی مصرفی خانوارها در طول زمان، اثر تغییر درآمد خانوارها بر الگوی مصرف آنها، تغییرات قیمت نسبی کالاها و خدمات، نیازهای جدید و کالاهای جدید تولید شده در جامعه باشد، به طور متناوب در دستور کار بانک مرکزی قرار داشته است.
رئیس کل بانک مرکزی یادآور شد: به همین دلیل، سال پایه مبنای محاسبه شاخص قیمت مصرف‌کننده از پایان سال گذشته، به سال 1390 تغییریافت تا اجزای مشمول در سبد و اوزان نسبی آنها بیشترین انطباق را با سبد مصرف‌کننده نمونه شهری داشته باشد.
بهمنی با اشاره به این که نقدینگی در پایان اسفندماه 1391 بالغ بر 4607 هزار میلیارد ریال بوده و با توجه به اقدامات انجام شده ، در پایان اردیبهشت ماه 1392 این میزان به 5/4581 هزار میلیارد ریال بالغ گردیده افزود: در پایان اردیبهشت ماه 1391 نسبت به پایان اسفندماه 1390 نقدینگی حدود 5 درصد افزایش داشت درحالی که نقدینگی در پایان اردیبهشت 1392 نسبت به پایان سال1391 نه تنها افزایش نداشته بلکه حتی کاهش داشته است و امیدواریم در سال جاری نیز بتوانیم رشد نقدینگی را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش به بحث منابع و مصارف شبکه بانکی در سال 1391 پرداخت و خاطرنشان ساخت: مانده کل سپرده‌ها در اسفندماه 1391 پس از کسر سپرده قانونی4404 هزار میلیارد ریال و مانده تسهیلات در پایان اسفندماه 1391 ملغ 4391 هزار میلیارد ریال بوده و نسبت تسهیلات به سپرده ها 7/99 درصد در پایان سال 1391 رسیده در حالی که در پایان سال 1390 نسبت تسهیلات به سپرده ها بالغ بر 6/110درصد بوده است یعنی نظام و انضباط پولی شکل گرفته است.
رییس شورای پول و اعتبار تسهیلات پرداختی در سال 1391را رقم 1956 هزار میلیارد ریال ذکر کرد و افزود: 619 هزار میلیارد ریال آن( با سهم 7/31درصدی) به بخش صنعت و معدن تخصیص یافته است.
بهمنی خاطرنشان ساخت: منابع قرض الحسنه پس انداز در پایان سال 1391 مبلغ 1/283 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به پایان سال 1390 با رشدی معادل 9/27 درصد به میزان7/61 هزار میلیارد ریال افزایش نشان می‌دهد.
وی همچنین مانده تسهیلات قرض الحسنه در پایان سال 1391 را 6/220 هزار میلیارد ریال ذکر کرد و گفت: این رقم با 21 درصد رشد نسبت به پایان سال قبل ،3/38 هزار میلیارد ریال افزایش داشته و ظرفیت مناسبی برای پرداخت جدید ایجاد نموده است.
وی شمار گیرندگان تسهیلات قرض الحسنه در سال 1391 را 934734 نفر و مبلغ آن را 29500 میلیارد ریال بیان نمود و افزود: در 11/3/1391 مبلغ تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به 50 میلیون ریال و بعدا" به 60 میلیون ریال افزایش یافت. در سال 1391 علاوه بر قرض الحسنه ازدواج 32200 میلیارد ریال جهت اشتغال زایی ( به هر نفر 150 میلیون ریال) اختصاص یافت (61700=32200+ 29500میلیارد ریال پرداخت شده است.)
بهمنی در پایان اعلام کرد: مانده بدهی های خارجی کشور نسبت به سال قبل 1/57 درصد کاهش یافته و از 3/17 میلیارد دلار به 4/7 میلیارد دلار رسید که در طول 30 سال گذشته بی سابقه بوده است. ضمن این که در طول این دوره ذخایر طلای کشور به طور قابل توجهی افزایش یافته و کشور را برای مدت 15 سال بی‌نیاز نموده است.