در سال گذشته شاهد قطعی‌های مکرر برق بودیم که بسیاری علت این قطعی‌ها را فعالیت ماینر‌ها در اطراف شهر می‌دانند. ماینر‌ها همان استخراج‌کننده‌های بیت کوین هستند که فرایند استخراج را با مصرف برق بالا انجام می‌دهند. از آنجایی که ارزش بیت کوین در حال رشد است، سرمایه‌داران جهان به این فکر افتاده‌اند که خودشان بیت کوین تولید کنند و از این راه درآمد هنگفتی به دست می‌آورند. به همین منظور «مزارع استخراج بیت کوین» تأسیس می‌کنند که احتمالا این اصطلاح به گوشتان خورده است.
حال در این مقاله بررسی می‌کنیم که بیت کوین چیست؟ چگونه تولید می‌شود؟ مزرعه بیت کوین چیست و چرا فرایند استخراج بیت کوین انجام برق مصرف می‌کند؟
بیت کوین چیست؟
بیت کوین یک ارز دیجیتال است که بستری امن برای انجام معاملات مالی فراهم می‌کند. عملکرد بیت کوین مبتنی بر شبکه‌ای قدرتمند به نام بلاک چین است. بیت کوین به عنوان یک ارز مجازی در سال ۲۰۱۸ به شهرت رسید که در آن زمان ۱۳ هزار دلار بود. اکنون این ارز رمز‌نگاری شده قیمتی بالای ۳۹ هزار دلار دارد. تولید این رمز ارز‌ها بر اساس معادلات ریاضی پیچیده صورت می‌گیرد و فرایند آن به انرژی برق زیادی نیاز دارد.
مزیت پول ارز‌های دیجیتال از جمله بیت کوین این است که در یک شبکه غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. به گونه‌ای که هیچ دولت یا ارگانی روی آن نظارت، دخل و تصرفی ندارد. بیت کوین اولین ارز دیجیتالی است که به دنیا معرفی شد. اگرچه مشخص نیست چه کسی بیت کوین را ساخته است اما گفته می‌شود خالق آن «ساتوشی ناکوموتو» است. با این حال کسی نمی‌داند که ساتوشی یک گروه است یا یک شخص. در ادامه توضیح می‌دهیم که چرا تولید بیت کوین با مصرف برق همراه است؟
چرا بیت کوین برق مصرف می‌کند؟
ماینر‌ها در سراسر دنیا در حال تولید بیت کوین جدید هستند که برای این کار از دستگاه‌های بسیار قدرتمند با مصرف برق بسیار بالا استفاده می‌کنند. به عبارتی ماینر‌ها از طریق فرایند ماینینگ، شبکه بیت کوین را سر پا نگه داشته‌اند و تأیید تراکنش‌های شبکه به عملکرد این استخراج‌کننده‌ها بستگی دارد. استخراج بیت کوین یا همان ماینینگ، یک منبع کسب درآمد چند میلیارد دلاری در دنیا به شمار می‌رود؛ به همین دلیل این روز‌ها بسیاری از صاحبان سرمایه به فکر تولید بیت کوین در خانه و یا تأسیس مزارع بیت کوین افتاده‌اند.
از آنجائی که قیمت برق در ایران پایین است، هزینه تولید بیت کوین نیز نسبت به کشور‌های دیگر کمتر است. به همین دلیل، مزارع استخراج بیت کوین زیادی تأسیس شده است که با مصرف برق صنعتی، برق کشاورزی وغیره در مدت محدودی فعالیت می‌کنند.
مزارع استخراج بیت کوین و مصرف برق
همانطور که گفتیم استخراج بیت کوین به وسیله دستگاه‌هایی انجام می‌شود. این دستگاه‌های ماینر که Asic نام دارند دارای پردازنده‌های بسیار قوی هستند که منجر به تولید بیت کوین می‌شود. سرمایه‌گذارانی که به آن‌ها ماینر گفته می‌شود، تعداد بسیار زیادی از این دستگاه‌ها را در یک مکان مانند سوله جمع‌آوری می‌کنند. در این سوله‌ها که مزارع بیت کوین نامیده می‌شوند فرایند استخراج بیت کوین انجام می‌شود که به انرژی برقی بسیار بالایی احتیاج دارند. افرادی که بیت کوین به دست می‌آورند آن را وارد بازار سرمایه می‌کنند. خریداران بیت کوین، با استفاده ازتتر یا ارز‌های دیجیتال دیگر بیت کوین می‌خرند و به ترید می‌پردازند.
ماینر‌ها چگونه بیت کوین استخراج می‌کنند؟
حال می‌خواهیم بدانیم که این دستگاه‌ها چگونه بیت کوین تولید می‌کنند؟
پیش از پاسخ دادن به این سؤال ابتدا در مورد سازوکار شبکه بلاک چین توضیح می‌دهیم؛ عملکرد بیت کوین مبتنی بر بلاک چین است. به عبارتی بلاک چین، یک شبکه امن برای ثبت و تأیید تراکنش‌های بیت کوین است. تراکنش‌هایی که توسط کاربران بیت کوین انجام می‌شود، برای ثبت و تأیید نیاز به امضا دارند. دستگاه‌های ماینر، این تراکنش‌ها را در یک بلوک جمع‌آوری می‌کنند و وظیفه دارند این بلوک را به زنجیره بلوک‌های شبکه بلاک چین متصل کنند. یعنی زمانی که این فرایند انجام شود، تراکنش کاربران تأیید می‌شود.
اما برای انجام این فرایند و پیوستن هر بلوک به شبکه، ماینر‌ها باید معادلات پیچیده ریاضی را حل کنند. جواب این معادلات که هش نام دارد، در واقع همان امضایی است که به آن اشاره کردیم. حال دستگاه‌های ماینر هر چه قدرتمندتر باشند با سرعت بیشتری جواب معادله را به دست می‌آورند. این فرایند علاوه بر اینکه شبکه بیت کوین را سرپا نگه می‌دارد بلکه به ماینر‌ها پاداش می‌دهد. بنابراین ماینر‌ها به ازای انجام این کار، در قالب بیت کوین پاداش می‌گیرند. از این رو افراد دارای سرمایه، مزارع بیت کوین با تعداد زیادی از این دستگاه‌ها ایجاد می‌کنند که در ازای عملکردشان، بیت کوین استخراج کنند.
ارتباط بیت کوین و قطعی برق چیست؟
در سال گذشته شاهد قطعی برق بسیاری از مناطق کشور بودیم که بسیاری علت آن را مصرف بالای برق ماینر‌ها می‌دانند. به گفته سخنگوی صنعت برق کشور، یک سری مزارع غیرقانونی استخراج بیت کوین در حال فعالیت هستند که با مصرف بیش از اندازه برق موجب تخریب شبکه برق شده‌اند. چرا که قیمت بیت کوین یک روند صعودی دارد و اکنون قیمت آن به بالای ۳۵ هزار دلار رسیده است. بنابراین سرمایه‌گذاران زیادی به صنعت استخراج بیت کوین هجوم آورده‌اند. از طرفی نرخ برق در کشور نیز، ارزان بوده و فرصت مناسبی در اختیار علاقه‌مندان استخراج بیت کوین می‌گذارد.
با این حال دبیر سندیکای تولیدکنندگان برق این موضوع را تکذیب می‌کند و معتقد است که مشکلات قطعی برق، ارتباطی با فعالیت ماینر‌ها ندارد. ماینر‌های مجاز در ایران، برای مصرف ۳۰۰ مگاوات برق، مجوز دارند و با ماینر‌هایی که فعالیت غیر مجاز انجام می‌دهند هم برخورد قانونی می‌شود. اگر چه همین ماینر‌ها نیز مصرف برقی بیش از ۳۰۰ مگاوات ندارند. حتی ماینر‌های قانونی هم لزوماً تا این اندازه برق مصرف نمی‌کنند.
چرا استخراج بیت کوین اهمیت دارد؟
در صفحه صرافی بیت کوین تبدیل آمده‌است:
»بیت کوین که در سال ۲۰۰۸ توسط ساتوشی ناکاموتو اختراع شده و آغازکننده‌ی دوره‌ی ارز‌های دیجیتال است، همیشه با رشد بازار ارز‌های دیجیتال در حال رشد بوده و نقش قلب تپنده‌ی این حوزه را داشته. این ارز از سال ۲۰۱۰ که قیمت آن تنها حدود ۰. ۰۹ دلار بوده، تا سقف آخر خود (تا زمستان ۱۴۰۰) که قیمت ۶۹۰۰۰ دلار را دید، حدود ۷۷۰۰٪ رشد داشته. با وجود رشد فزاینده این حوزه در سال‌های اخیر، دولت‌های مختلف، پیوسته در حال سفت و سخت‌تر کردن قوانین روی ارز‌های دیجیتال هستند ولی با این حال متخصصان این حوزه از قیمت‌های ۱۰۰٬۰۰۰ و ۱۵۰٬۰۰۰ دلار در ماه‌های آتی صحبت می‌کنند.«
سخن آخر
بیت کوین یک ارز دیجیتال است که می‌توان با استفاده از آن، معاملاتی در بستر شبکه بلاک چین انجام داد. فرایند تولید این رمز ارز پیچیده بوده و دستگاه‌هایی که آن را تولید می‌کنند برق زیادی مصرف می‌کنند. فرایند تولید بیت کوین را استخراج یا ماینینگ بیت کوین مینامند که توسط ماینر‌ها انجام می‌شود. ماینر‌ها افرادی هستند که با استفاده از دستگاه‌های استخراج‌کننده بیت کوین، به ماینینگ می‌پردازند و درآمد کسب می‌کنند.
دستگاه‌های ماینر، محاسبات پیچیده ریاضی بر مبنای تابع هش، حل می‌کنند که منجر به پیوستن بلاک تراکنش‌ها به زنجیره بلاک‌های دیگر شده و تراکنش ثبت می‌شود. انجام این محاسبات به وسیله دستگاه‌های ماینر، برق زیادی مصرف می‌کند. بنابراین سرمایه‌گذارانی از سراسر دنیا، تصمیم به تأسیس مزارع بیت کوین می‌گیرند. این مزارع در واقع تعداد بسیار زیادی از دستگاه‌های ماینر هستند که در ازای ثبت تراکنش‌ها، پاداش (بیت کوین) دریافت می‌کنند.