خطر حمله قلبی و سکته مغزی با شیرین کننده با کالری صفر

براساس نتیجه مطالعه‌ای تازه "اریتریتول" یک جایگزین قند که برای افزودن حجم یا شیرین کردن مانک فروت و محصولات با شکر کم مورد استفاده قرار می‌گیرد با لخته شدن خون، سکته مغزی، حمله قلبی و مرگ مرتبط است. دکتر "استنلی هازن" نویسنده اصلی مقاله مرتبط با این مطالعه و مدیر مرکز تشخیص و پیشگیری قلبی عروقی در کلینیک کلیولند موسسه تحقیقاتی لرنر می‌گوید: "در بررسی مشخص شد که درجه خطر ناشی از آن متوسط نبود".

فرارو نوشت؛ بر اساس این مطالعه که نتیجه آن روز دوشنبه در مجله Nature Medicine منتشر شد افرادی که دارای فاکتور‌های خطر موجود برای بیماری قلبی مانند دیابت هستند در صورت داشتن بالاترین سطح اریتریتول در خون دو برابر بیش‌تر از سایرین در معرض حمله قلبی یا سکته مغزی قرار داشتند.

بررسی نشان داد که ۲۵ درصد سطح بالاتر اریتریتول باعث افزایش دو برابری خطر بروز حمله قلبی و سکته مغزی می‌شود. هازن می‌گوید: "این میزان با قوی‌ترین عوامل خطر قلبی مانند دیابت برابری می‌کند".

نتایج تحقیقات آزمایشگاهی و حیوانی اضافی ارائه شده در مقاله نشان داد که به نظر می‌رسد اریتریتول باعث لخته شدن راحت‌تر پلاکت‌های خون می‌شود. لخته‌ها می‌توانند شکسته شوند و به قلب بروند و باعث حمله قلبی شوند یا به مغز بروند که سبب بروز سکته مغزی خواهند شد.

دکتر "اندرو فریمن" مدیر پیشگیری و سلامت قلب و عروق در بیمارستانی در دنور که در این پژوهش شرکت نداشته می‌گوید: "نتیجه این پژوهش قطعا زنگ خطر را به صدا در می‌آورد. به نظر می‌رسد خطر لخته شدن در صورت مصرف اریتریتول وجود دارد. بدیهی است که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، اما با احتیاط فراوان ممکن است فعلا محدود کردن اریتریتول در رژیم غذایی تان تصمیمی منطقی باشد".

در پاسخ به این مطالعه "رابرت رانکین" مدیر اجرایی شورای کنترل کالری که یک انجمن صنعتی در ایالات متحده می‌باشد به "سی ان ان" اعلام کرده است: "نتایج این مطالعه برخلاف دهه‌ها تحقیق علمی است که نشان می‌دهد شیرین کننده‌های کم کالری مانند اریتریتول بی خطر هستند همان طور که مجوز‌های نظارتی جهانی برای استفاده از آن در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها نشان می‌دهد".

"رانکین" می‌گوید: "نتایج پژوهش نباید به جمعیت عمومی تعمیم داده شود، زیرا شرکت کنندگان در مداخله پیش‌تر در معرض خطر حوادث قلبی عروقی بودند".

اریتریتول چیست؟

اریتریتول مانند سوربیتول و زایلیتول یک الکل قند است کربوهیدراتی که به طور طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود. حدود ۷۰ درصد شیرینی قند را دارد و به گفته متخصصان کالری آن صفر در نظر گرفته می‌شود.

اریتریتول که به صورت مصنوعی در مقادیر زیاد ساخته می‌شود قند خون را افزایش نمی‌دهد و نسبت به برخی دیگر از الکل‌های قندی اثر ملین کمتری دارد. هازن که هم چنین مدیر مرکز میکروبیوم و سلامت انسان کلینیک کلیولند است می‌افزاید: "اریتریتول شبیه شکر است طعمی شبیه شکر دارد و می‌توانید با آن شیرینی پزی کنید".

او می‌افزاید: "ارتریتول یک افزودنی بسیار محبوب برای محصولات و مواد غذایی با کربوهیدرات پایین است که برای افراد مبتلا به دیابت به بازار عرضه می‌شوند. برخی از مواد غذایی دارای برچسب دیابت که ما مورد بررسی قرار دادیم بیش از هر ماده دیگری از نظر وزنی حاوی اریتریتول بودند".

هم چنین، اریتریتول بزرگترین ماده از نظر وزنی در بسیار از محصولات طبیعی استویا (شیرین کننده‌ای طبیعی و جایگزینی برای قند و شکر) و مانک فورت می‌باشد (عصاره‌ای فاقد ساکارز و کالری می‌باشد و به شکل‌های مختلف پودر، گرانول و مایع به بازار عرضه می‌شود) می‌باشد. از آنجایی که استویا و مانک فروت حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر هستند در هر محصولی تنها مقدار اندکی از آن مورد نیاز است.

یک کشف غیرمنتظره

هازن می‌گوید: "کشف ارتباط بین اریتریتول و مشکلات قلبی عروقی کاملا تصادفی بود. ما حتی به دنبال آن نیز نبودیم".

تحقیقات "هازن" حول محور یک هدف ساده بود: یافتن مواد شیمیایی یا ترکیبات ناشناخته در خون افراد که ممکن است امکان پیش بینی خطر حمله قلبی، سکته مغزی یا مرگ را در سه سال آینده فراهم سازند. برای انجام این کار تیم تحقیق تجزیه و تحلیل ۱۱۵۷ نمونه خون در افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی را آغاز کرد نمونه‌هایی که در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱ میلادی جمع آوری شده بودند.

"هازن" می‌گوید: "ما این ماده را پیدا کردیم که به نظر می‌رسید نقش مهمی دارد، اما نمی‌دانستیم چیست. سپس متوجه شدیم که اریتریتول یک شیرین کننده است".

او اشاره می‌کند که بدن انسان به طور طبیعی اریتریتول تولید می‌کند، اما در مقادیر بسیار کم که سطوح اندازه گیری شده را محاسبه نمی‌کند.

برای تایید یافته‌ها تیم هازن دسته دیگری از نمونه‌های خون از بیش از ۲۱۰۰ نفر در ایالات متحده و ۸۳۳ نمونه دیگر که توسط همکاران در اروپا تا سال ۲۰۱۸ میلادی جمع آوری شده بودند را مورد ارزیابی قرار دادند. حدود سه چهارم شرکت کنندگان در هر سه جمعیت مبتلا به بیماری عروق کرونر یا فشار خون بالا و حدود یک پنجم از آنان مبتلا به دیابت بودند. بیش از نیمی از آنان مرد و در سنین ۶۰ تا ۷۰ سال قرار داشتند.

محققان دریافتند که در هر سه جمعیت سطوح بالاتر اریتریتول با خطر بیشتر حمله قلبی، سکته مغزی یا مرگ ظرف مدت سه سال مرتبط است. اما دلیل این موضوع چیست؟

به گفته "هازن" پژوهشگران برای یافتن دلیل این موضوع آزمایش‌های حیوانی و آزمایشگاهی بیش تری انجام دادند و دریافتند که اریتریتول باعث تحریک افزایش ترومبوز یا لخته شدن خون می‌شود. ترومبوز به موقعیتی گفته می‌شود که یک لخته در داخل عروق سالم تحت شرایطی خاص ایجاد شود که می‌تواند مانع جریان خون در عروق شود.

لخته شدن در بدن انسان ضروری است و در غیر این صورت بر اثر بریدگی‌ها و جراحات دچار خونریزی خواهیم شد. همین روند به طور مداوم در داخل بدن نیز رخ می‌دهد.

"هازن" می‌گوید: "رگ‌های خونی ما همیشه تحت فشار هستند و دچار نشت می‌شوند و پلاکت‌های خون دائما این سوراخ‌ها را مسدود می‌کنند". او می‌افزاید با این وجود، اندازه لخته ساخته شده توسط پلاکت‌ها به اندازه محرکی که سلول‌ها را تحریک می‌کند بستگی دارد.

با این وجود، آن چه که با اریتریتول می‌بینیم آن است که پلاکت‌ها فوق العاده پاسخ دهنده می‌شوند: یک محرک ۱۰ درصدی ۹۰ تا ۱۰۰ درصد تشکیل لخته را ایجاد می‌کند.

"هازن" می‌گوید: "من فکر می‌کنم برای افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون، حمله قلبی و سکته هستند مانند افراد مبتلا به بیماری قلبی یا افراد مبتلا به دیابت تا زمانی که مطالعات بیش تری انجام شود بهتر است از اریتریتول دوری کنند".

"الیور جونز" استاد شیمی در دانشگاه RMIT در ویکتوریا در استرالیا می‌گوید که این مطالعه صرفا یک همبستگی و نه رابطه علیت را نشان داده است. او که در این پژوهش شرکت نداشته می‌گوید: "همان گونه که نویسندگان مقاله نیز خاطر نشان ساخته اند آنان دلیلی قطعی مبنی بر وجود ارتباط بین اریتریتول و خطر لخته شدن خون نیافتند. هر خطر احتمالی (و هنوز اثبات نشده) ناشی از اریتریتول اضافی باید در مقابل خطرات سلامتی بسیار واقعی ناشی از مصرف بیش از حد گلوکز متعادل و متوازن شود".

داوطلبان سالم

"هازن" می‌گوید در بخش پایانی این مطالعه هشت داوطلب سالم نوشیدنی حاوی ۳۰ گرم اریتریتول مقداری که بسیاری از مردم در ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌دهند را مصرف کردند. آزمایش‌های خون در سه روز بعدی سطوح اریتریتول و خطر لخته شدن خون را ردیابی کردند.

۳۰ گرم برای افزایش هزار برابری سطح اریتریتول در خون کافی بود و برای دو تا سه روز بعدی بالاتر از آستانه لازم برای تحریک و افزایش خطر لخته شدن خون باقی ماند.

تنها ۳۰ گرم اریتریتول چقدر است؟ "هازن" می‌گوید که معادل خوردن یک پیمانه بستنی کتو است. او می‌گوید: "اگر به برچسب‌های تغذیه‌ای بر روی بسیاری از بستنی‌های کتو نگاه کنید عبارت "قند کاهنده" یا "الکل قند" را خواهید دید که اصطلاحاتی برای اریتریتول هستند و در آن بین ۲۶ تا ۴۶ گرم اریتریتول وجود دارد. من و همکاران ام به فروشگاه‌ها می‌رفتیم و به برچسب‌ها نگاه می‌کردیم. شیرینی‌ای را برای افراد مبتلا به دیابت در بازار یافتیم که حدود ۷۵ گرم اریتریتول داشت".

در نتیجه، علم باید عمیق‌تر و با عجله به بررسی اریتریتول بپردازد، زیرا این ماده در حال حاضر به طور گسترده در دسترس است. اگر مضر است باید در مورد آن بدانیم.