تغییر سه قانون مهم در بازار آتی سکه

هرچند این روند در آخرین روز معاملاتی هفته قبل، تا حدودی با تغییر مسیر همراه بود، اما به طور کلی به نظر می‌رسد به‌رغم نبود پارامتر خاصی برای افزایش قیمت‌ها، روند پیش رو، فعلا جو آرام افزایشی باشد.
با شروع به کار بازار قراردادهای آتی سکه در اولین روز هفته جاری، چهار سررسید فعال این بازار افزایش قیمت گرفتند و همان طور که انتظار می‌رفت، این روند همچنان به کندی پیش می‌رفت. با وجود اینکه پس از ریزش‌های شدید شنبه و یکشنبه هفته گذشته، بهای سکه نقدی و آتی رو به افزایش گذاشت، اما طی روز گذشته، همچنان از قیمت روز چهارشنبه 29 آبان – که بازارها هنوز به اخبار مثبت ژنو واکنش نشان نداده بودند – کمتر بودند. این حفظ آرامش در صعود برای دلار هم تکرار شد. از سوی دیگر قیمت سکه نقدی با وجود افزایش هنوز هم از ارزش طلای خود کمتر بود.
روز گذشته سکه‌های آتی در آغاز داد و ستدها، کمتر از یک درصد افزایش بها گرفتند و در ادامه معاملات خود کمی بر شدت این صعود افرودند و پس از آن، مجددا نوسانات این سکه‌ها به زیر یک درصد بازگشت. در این میان سکه‌های نقدی طرح قدیم و جدید در همان شروع معاملات خود، افزایش شش هزار تومانی داشتند. افزایش بهای این سکه‌ها نیز به مرور به 12 هزار تومان رسید.
اما اونس طلا که دو روز ابتدایی هفته گذشته شمسی را بر عدد 1243 ثابت بود، دوشنبه را با افزایش قیمت به پایان برد و تا روز چهارشنبه مجددا ریزش کرد و دو روز انتهای هفته میلادی را دوباره با افزایش قیمت گذراند تا در نهایت در پایان معاملات روز جمعه در بازار نیویورک، بر بهای 1254 دلار ثابت شود. این قیمت با بهای روز دوشنبه (آغازین روز معاملات فلز زرد) تنها دو دلار تفاوت داشت. کمترین و بیشترین بهای طلا در بازارهای جهانی روز جمعه به ترتیب 1242 و 1254 دلار بود. قیمت طلا در ماه نوامبر امسال 5/5 درصد کاهش یافته است. برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که این کاهش قیمت که در میان ماه‌های نوامبر طی 35 سال گذشته بی سابقه بوده، موجب می‌شود تا قیمت طلا پس از 12 سال رشد، امسال را با کاهش سپری کند.
هفته پیش‌رو بر خلاف هفته گذشته، برای اونس طلا بسیار پر خبر است. از یک سو قرار است آمارهای اقتصادی ماهانه مثل نرخ بیکاری آمریکا اعلام شود و از سوی دیگر روز دوشنبه رییس فعلی فدرال رزرو این کشور سخنرانی خواهد کرد. روز سه شنبه نیز اخباری پیرامون انتخاب جانت یلن به ریاست آتی این بانک منتشر خواهد شد. به همین دلیل برای هفته میلادی جدید، پیش بینی حرکت‌های ناگهانی اونس طلا وجود دارد.
پیرامون حجم قراردادهای معامله شده سکه آتی، این حجم هفته گذشته در بیشترین میزان به 9 هزار و 182 قرارداد رسید و پس از آن باز هم رو به کاهش گذاشت تا در نهایت روز پنج شنبه باز هم به کمتر از چهار هزار قرارداد رسید.
پس از اینکه بورس کالای ایران ساعت معاملات سکه‌های آتی را تغییر داد، انتظار می‌رفت با افزایش مدت زمان داد و ستدها، بر حجم معاملات افزوده شود، اما این‌گونه نشد و افزایش حجم روز دوشنبه گذشته نیز تا حدودی مربوط به نوسانی شدن بازارها و ورود خریداران بود. به این ترتیب این مساله هم نتوانست انگیزه بالایی برای حضور فعال معامله‌گران و بازگشت آنان به بازار آتی سکه باشد.
اما نکته دیگری که بسیاری از فعالان این بازار بر آن تاکید داشتند این بود که با تداوم ریزش قیمت سکه‌های آتی به تبع بازار نقدی، وقت آن رسیده تا بورس کالا طی یک مرحله دیگر از میزان وجه تضمین مورد نیاز برای این معاملات بکاهد. این اتفاق در نهایت افتاد و بر‌اساس آخرین اطلاعیه شرکت بورس کالای ایران، از روز یکشنبه مورخ 1392.09.10 پس از اتمام روز معاملاتی، وجه تضمین اولیه برابر مبلغ دو میلیون تومان خواهد بود، به این معنی که اهرم بازار از کمتر از سه، به بیشتر از چهار تغییر می‌کند. این مساله برای معامله‌گرانی که به خوبی بازار آتی را می‌شناسند می‌تواند مثبت قلمداد شود، اما از جهتی ریسک
داد و ستدها را بالا می‌برد. به همین دلیل بهتر است کارگزاری‌های فعال در قراردادهای آتی سکه، واحد مدیریت ریسک داشته باشند؛ چراکه این کاهش وجه تضمین می‌تواند حرکت‌های عجیبی را در این بازار رقم بزند.
از سوی دیگر، پیش از این حداقل وجه تضمین مورد نیاز برای این بازار، 60 درصد وجه تضمین اولیه بود به این معنی که چنانچه مشتری با زیان روبه‌رو می‌شد و میزان دارایی وی به 60 درصد وجه تضمین مورد نیاز می‌رسید، از سوی بورس کالا اخطار افزایش وجه تضمین دریافت می‌کرد و در صورتی که موفق به این افزایش نمی شد، کال مارجین می‌شد. حالا این وجه به 70 درصد وجه تضمین اولیه تغییر یافته است. به عبارت دیگر اگر تا پیش از این با وجه تضمین سه میلیون تومانی، بازار 120 هزار تومان بر خلاف معامله‌گر حرکت می‌کرد (ضرر 120 هزار تومانی برای وی) معامله‌گر کال مارجین می‌شد، اما اکنون این رقم با وجه تضمین دو میلیون تومانی، به 60 هزار تومان کاهش یافته است. به این ترتیب خریداران و فروشندگان باید برای جلوگیری از ضررو زیان احتمالی، حتما مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه داشته باشند.
وقتی معامله‌گران تقاضای کاهش وجه تضمین را دارند باید از اتفاقات گذشته هم درس بگیرند؛ پیش از این، پیش آمده که در زمان کاهش وجه تضمین، زمانی که بازار مسیر می‌گرفت یا به عبارتی به صورت مشخص به سمت کاهش یا افزایش قیمت قدم برمی داشت، خریداران و فروشندگانی که چندان از چم و خم بازار آگاه نبودند، به این وضعیت دامن می‌زدند و سبب می‌شدند، تا روند بازار دچار خدشه شود. به همین دلیل باز هم بر اهمیت مدیریت ریسک و سرمایه در بازار فعلی آتی تاکید می‌شود؛ چراکه چنین بازاری این پتانسیل را دارد که تمام سرمایه شخص را در معرض تهدید قرار دهد.
قطعا کسانی که به عنوان معامله‌گر یا مدیر آتی در کارگزاری‌ها فعال هستند، باید تک تک مشتریان را از لحاظ میزان سرمایه اعتبارسنجی کنند؛ چراکه تجربه نشان داده است که کسانی بوده‌اند که نه تنها متضرر شده‌اند بلکه به کارگزار هم مقروض شده‌اند و بورس کالا طبق قانون از حساب تضامین کارگزار، این بدهی را برداشت کرده است.
از طرفی، تا پیش از این سکه‌های تحویلی، آخرین سکه ضرب شده توسط بانک مرکزی بودند، اما سومین قانونی که بر اساس اعلام بورس کالا تغییر کرده این است که از این پس قرار است مبنای تحویل کالا، سکه ضرب سال 86 باشد و امکان تحویل کالا برای سکه‌های ضرب شده سایر سال‌ها به غیر از سکه ضرب سال 86، بر اساس پرمیوم تعیین شده توسط بورس کالا وجود دارد. به این ترتیب ریسک آربیتراژورها و سفته بازان کاهش می‌یابد، چراکه سکه ضرب سال 86 فعلا سکه متعارف بازار است. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که بانک مرکزی در آینده نزدیک سکه بدون سال ضرب کند. خبرهایی از جنس ضرب سکه‌های جدید یا تعیین رقمی دور از انتظار برای دلار در بودجه سال 93، پتانسیل ایجاد حرکت ناگهانی در بازار فعلی آتی را دارند. این سه تغییر مهم در بازار قراردادهای آتی سکه طلا، استراتژی حضور و فعالیت در این بازار را به میزان قابل توجهی تغییر خواهد داد و برخی پیش بینی‌ها حاکی است که اگر بازار روند بگیرد، احتمال شوک ناگهانی وجود خواهد داشت. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود خریداران و فروشندگان با شناخت ریسک‌های فعلی بازار، همچنان به آرامی و بدون ایجاد هیجان به دادو‌ستد بپردازند.