۳ ژانویه ۲۰۰۹ اتفاقی در دنیای تکنولوژی رخ داد که معادلات مالی‌ای که تا آن زمان در جریان بود را تغییر داد. در این تاریخ اولین بلاک بیت‌کوین توسط فردی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» استخراج شد. ساتوشی در آن زمان، که بازارهای مالی با بحران‌های قابل توجهی روبرو بودند، معتقد بود که به ارز دیجیتالی نیاز داریم که بنیان آن در اختیار دولت‌ها نباشد و توسط افراد عادی استخراج و مبادله شود. او به دنبال ایجاد ظرفیتی برای ذخیره ارزش بود و برای طراحی آن از ویژگی‌هایی که طلا داشت الهام گرفت.
طلا در طول تاریخ ابزاری برای ذخیره ارزش بوده است؛ فلزی کمیاب، با عرضه محدود که با گذشت زمان استخراج آن سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود. بیت‌کوین نیز بر اساس چنین مدلی طراحی شد. عرضه‌ی آن ۲۱ میلیون واحد تعیین شد و الگوریتم آن طوری نوشته شد که استخراج آن طی زمان سخت‌تر شود تا زمانی که ۲۱ میلیون واحد آن استخراج شود و پس از آن دیگر امکان استخراج آن وجود نداشته باشد. این مسئله درست برعکس پول‌های فیات یا دولتی بود که همیشه امکان چاپ دارند و به تورم کشورها دامن می‌زنند.
مقایسه طلا و بیت‌کوین به عنوان یک دارایی ارزشمند
طلا و بیت کوین ویژگی‌های مشابهی دارند که باعث می‌شود هر دو به عنوان دارایی‌های ارزشمند تلقی شوند. این امر تا جایی پیش رفته است که بعضی‌ها به بیت کوین لقب «طلای دیجیتال» را داده‌اند. در ادامه این ویژگی‌ها را بررسی خواهیم کرد.
کمیابی: هر دو دارایی طلا و بیت کوین از ویژگی کمیابی برخوردارند. ذخایر طلا در زمین محدود است و به مرور زمان استخراج می‌شود. این محدودیت فیزیکی ارزشی ذاتی به طلا می‌بخشد. بیت کوین نیز با محدودیت عرضه خود (۲۱ میلیون واحد) در تلاش است تا مشابه طلا عمل کند. هر دو دارایی به دلیل محدودیت عرضه به عنوان وسیله‌ای برای مقابله با تورم و حفظ ارزش سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شوند.
پذیرش عمومی: یکی از تفاوت‌های اساسی بین طلا و بیت کوین در تاریخچه و سطح پذیرش عمومی آنهاست. طلا به مدت هزاران سال به عنوان یک دارایی پایدار و ذخیره ارزش شناخته شده است و از نظر پذیرش عمومی در سطح گسترده‌تری قرار دارد. بیت‌کوین اما تنها چند دهه است که وارد بازار شده و همچنان در حال پذیرش و جذب سرمایه‌گذاران جدید است.
نوسانات قیمتی: طلا به عنوان یک دارایی پایدار و مطمئن در طول تاریخ شناخته شده است و معمولاً نوسانات قیمتی کمتری نسبت به سایر دارایی‌ها دارد. در مقابل، بیت کوین به دلیل نوظهور بودن و عدم ثبات در بازار، نوسانات قیمتی بیشتری را تجربه کرده است. این نوسانات بالا می‌تواند بیت کوین را برای سرمایه‌گذاران به یک دارایی پرخطر تبدیل کند، در حالی که طلا به عنوان یک پناهگاه امن در شرایط بحرانی اقتصادی باقی می‌ماند. به عنوان مثال با اعلان جنگ روسیه علیه اوکراین قیمت طلا در آن روز (۲۴ فوریه ۲۰۲۲) افزایشی شد؛ اما قیمت بیت کوین یک ریزش را تجربه کرد.
همبستگی بیت‌کوین و طلا در بازارهای مالی در دهه اخیر
به طور کلی زمانی می‌گوییم که قیمت دو دارایی با هم همبستگی دارد که مسیر افزایشی یا کاهشی قیمت آن دو با یکدیگر مشابه باشد. به عنوان مثال اگر با بالا رفتن قیمت طلا،قیمت لحظه‌ای بیت کویننیز افزایشی باشد به معنای این است که این دو دارایی همبستگی مثبت دارند. در صورتی که این ارتباط برعکس باشد این دو دارایی همبستگی منفی خواهند داشت.
در برخی دوره‌ها، بیت‌کوین و طلا با یکدیگر همبستگی مثبت داشته‌اند و با افزایش قیمت یکی، دیگری نیز رشد کرده است. اما در برخی دیگر از دوره‌ها، همبستگی منفی میان این دو دارایی مشاهده شده است.
عوامل موثر بر همبستگی بیت‌کوین و طلا
عوامل مختلفی می‌توانند بر همبستگی بین بیت‌کوین و طلا تاثیرگذار باشند.
سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی: در مواقعی که بانک‌های مرکزی به چاپ پول روی می‌آورند یا نرخ بهره‌ها را کاهش می‌دهند، سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌هایی می‌گردند که بتوانند ارزش پولی خود را حفظ کنند. طلا و بیت‌کوین هر دو به عنوان ابزارهایی برای مقابله با کاهش ارزش پول مورد توجه قرار می‌گیرند.
بحران‌های اقتصادی: علاوه بر این، نگرانی‌های اقتصادی جهانی نیز می‌تواند نقش مهمی در تقویت همبستگی میان طلا و بیت‌کوین ایفا کند. زمانی که بازارهای مالی دچار نوسانات می‌شوند یا بحران‌های اقتصادی پیش می‌آید، سرمایه‌گذاران به دارایی‌هایی امن مانند طلا و بیت‌کوین روی می‌آورند؛ زیرا به دنبال سرمایه‌گذاری پول خود روی دارایی‌هایی هستند که ارزش ذاتی دارند و بسته به سیاست‌های دولتی نوسان قیمت را تجربه نمی‌کنند.
رفتار بازیگران مالی: زمانی که بیت‌کوین به عنوان یک دارایی برای نوسان‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است رابطه همبستگی آن با طلا کاهش یابد. در این حالت، سرمایه‌گذاران بیت‌کوین را به دلیل نوسانات بالا و فرصت‌های سودآوری بیشتر به عنوان یک دارایی پرریسک تلقی می‌کنند، در حالی که طلا به عنوان یک پناهگاه امن باقی می‌ماند.
بیت‌کوین و طلا در برابر بحران‌های اقتصادی
در شرایط بحران‌های اقتصادی، طلا به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین دارایی‌های امن، همواره جایگاه ویژه‌ای داشته است. هنگامی که بازارهای مالی دچار تلاطم می‌شوند و ارزش پول کاهش می‌یابد، سرمایه‌گذاران به طلا به عنوان راهی برای حفظ ارزش ثروت خود روی می‌آورند. طلا به دلیل کمبود منابع، ارزش ذاتی و نقدشوندگی بالایی که دارد همواره یک انتخاب محبوب برای مقابله با تورم در زمان‌های عدم اطمینان اقتصادی بوده است. در دوران رکود و بحران‌های اقتصادی مانند بحران مالی ۲۰۰۸، قیمت طلا افزایش چشمگیری داشت، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاهی امن برای سرمایه خود بودند.
همانطور که مشاهده می‌شود، پس از همه‌گیری کویید-۱۹ و همچنین شروع جنگ روسیه و اوکراین، قیمت بیت‌کوین در ابتدا ریزش داشت. علت این این بود که افراد به دارایی‌هایی نیاز داشتند که نقدشوندگی بالایی داشته باشند و مورد پذیرش عموم باشند تا در مواقع بحرانی بتوانند از آن استفاده کنند. اما عدم اعتماد عمومی به بیت‌کوین باعث شد تا افراد ترجیح بدهند سرمایه خود را در محل‌های مطمئن‌تری مانند طلا ذخیره کنند. با این حال بیت‌کوین به علت غیرمتمرکز بودن و استقلالش از سیستم‌های مالی سنتی، به طور فزاینده‌ای توسط سرمایه‌گذاران به عنوان ابزاری برای مقابله با بحران‌های مالی و سیاست‌های پولی انبساطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه در حال حاضر بیت‌کوین نوسانات بسیار بالاتری نسبت به طلا دارد، اما بسیاری از سرمایه‌گذاران آن را به عنوان یک جایگزین نوآورانه برای حفاظت از ثروت در برابر تورم و بحران‌های اقتصادی در نظر می‌گیرند.
پیش‌بینی تحلیلگران درباره ادامه رابطه و همبستگی بین بیت‌کوین و طلا در سال‌های آینده
پیش‌بینی‌های متفاوتی درباره آینده‌ی این دو دارایی وجود دارد. بعضی متخصصان حوزه‌های مالی همچنان بر این باورند که قیمت لحظه‌ای بیت کوین حباب است و به زودی استفاده از آن کاهش می‌یابد و نمی‌تواند جایگاه خود را در مقایسه با طلا حفظ کند. این گروه معتقدند که طلا همچنان به عنوان دارایی اصلی برای سرمایه‌گذاران در زمان بحران‌های اقتصادی باقی خواهد ماند و همبستگی میان این دو دارایی در بلندمدت کمتر خواهد شد.
برخی نیز بر این باورند که با گذر زمان و پذیرش بیشتر بیت‌کوین در بازارهای جهانی، این ارز دیجیتال می‌تواند به یک دارایی پایدارتر و شبیه‌تر به طلا تبدیل شود. این گروه عقیده دارند که بیت‌کوین در آینده به عنوان یک گزینه‌ی مطمئن در مقابل نوسانات اقتصادی و سیاست‌های پولی قرار خواهد گرفت و همبستگی آن با طلا افزایش خواهد یافت.
با وجود این نظرات، مهم‌ترین عاملی که می‌تواند در آینده بر رابطه بین بیت‌کوین و طلا تاثیرگذار باشد، پذیرش گسترده‌تر ارزهای دیجیتال توسط دولت‌ها و نهادهای مالی است. اگر بیت‌کوین به عنوان یک ارز رسمی به چارچوب قانونی مشخص‌تری دست یابد، احتمال دارد که استفاده از آن توسط افراد و نهادها بیشتر شود و با بزرگتر شدن بازار و ورود نقدینگی بیشتر به آن، همبستگی آن نیز با طلا بیشتر شود.