طلای ایرانی‌ها بیش از ذخایر بانک مرکزی!

در اقتصاد، مفهوم انباشت طلا را در بانک‌های مرکزی و به‌عنوان یک پشتوانه برای پول ملی هر کشوری می‌شناسند و کمتر کشوری در دنیا وجود دارد که مردم برای سرمایه‌گذاری به سمت خرید طلا یا ارز بروند و از فعالیت‌های سازنده اقتصاد یا سرمایه‌گذاری در مسیر تولید و ارزش‌افزایی استقبال نکنند.

اما در ایران پس‌اندازها معمولا به شکل‌ خاص ایران و تا 40 ‌درصد بالا می‌رود تا ایران هم در زمینه سرمایه‌گذاری جزو کشورهای پیشرو و برتر در دنیا شود و هم در نوع و روش! این موضوعی است که به دلایل متعدد و در دهه‌های اخیر تشدید شده است؛ هرچند ریشه‌ای تاریخی در این حوزه وجود دارد و ایرانیان به داشتن طلا بسیار علاقه‌مند هستند اما در سال‌های اخیر این جریان پس‌اندازی مردم در حوزه طلا، به دلیل شفاف نبودن وضع اقتصادی کشور و رکود حاکم بر سایر بازارهای سرمایه‌گذاری باعث افزایش ذخیره طلا شده است.

بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها میزان طلای ذخیره شده در خانه ایرانی‌ها از میزان ذخایر بانک مرکزی کشور هم بیشتر شده و برابر با واردات 9 ماهه کشور در این حوزه است.

100 تن طلا در خانه‌های ایرانی

در این حوزه به گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر ایران بیشتر از 100 تن طلای کشور در خانه‌های مردم ایران بایکوت شده است و با این حساب، مردم کشور بیشتر از 100 ‌هزار کیلوگرم یا معادل 100 ‌میلیون گرم طلا ذخیره کرده‌اند. حال اگر با در نظر گرفتن قیمت 96 ‌هزار و 400 تومانی یک گرم طلا این میزان ذخیره طلا را به تومان تبدیل کنیم می‌توانیم بگوییم که ارزش طلای ذخیره‌شده در خانه ایرانی‌ها حدود 9 هزار و 640 ‌میلیارد تومان بایکوت شده است که به ازای جمعیت بیش از 77 میلیونی ایرانی‌ها، سرانه ذخیره هر نفر ایرانی را به حدود 3.1 گرم می‌رساند.

این موضوع در شرایطی است که با در نظر گرفتن آخرین ترازنامه منتشر شده از میزان ذخیره طلای بانک مرکزی کشور می‌توان گفت که طلای ذخیره‌شده در خانه ایرانی‌ها بیشتر از ذخایر طلای بانک مرکزی کشور است که حدود 95 تن بوده است. هرچند ارقام اعلامی این حوزه بیشتر محرمانه تلقی می‌شود اما در آستانه آغاز دولت یازدهم محمود بهمنی این رقم را حدود 500 تن اعلام کرده بود اما در دولت جدید بود که این رقم حدود 95 تن اعلام شد تا مشخص شود ذخایر کشور هم در حوزه طلا طی دولت‌های قبل کمتر از میزان اعلامی بوده است.

به هر روی نگاهی به آمار واردات طلا هم بالا بودن میزان ذخایر مسکوت طلا در خانه‌ها را بالا نشان می‌دهد اگر بدانیم که واردات‌ سال 87 حدود 186 تن بوده است، این میزان ذخیره حدودا به اندازه 9 ماه واردات، طلا در خانه مردم کشور وجود دارد.

عدم اطمینان، دلیلی برای ذخیره طلا

در این حوزه، عبادالله محمدولی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر ایران به مهر گفته است که بیشتر از 100 تن طلا در خانه‌های مردم ایران وجود دارد که لازم است برای بهره‌برداری از این حجم طلا بانک مرکزی اقدام به تأسیس بانک طلا کند. این در شرایطی است که با وجود هشدارهای مکرر اقتصاددانان مبنی بر جلوگیری از جریان نقدینگی به بازار طلا و ارز، به نظر می‌رسد وضع نامعلوم اقتصادی مردم را ناچار به خرید طلا و ذخیره آن در خانه‌هایشان کرده است.

در حال حاضر سایر بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران وضع رکودی را پشت سر می‌گذارند. کاهش سود بانکی و ریزش‌های مکرر شاخص‌های بورس در ماه‌های گذشته و ثبات نسبی و غیرقابل پیش‌بینی بودن وضع دلار، باعث شده است که مردم طلا را مطمئن‌ترین راه برای حفظ ارزش دارایی خود بدانند. نگرانی‌های مردم کشور برای حفظ ارزش دارایی باعث شده است میزان طلای ذخیره‌شده در خانه‌ها از میزان ذخایر بانک مرکزی بیشتر شود.

ذخایر طلای کشور و بانک طلا

بانک مرکزی که با تشدید تحریم‌ها از افشای میزان دقیق ذخایر طلای خود خودداری می‌کرد در ‌سال 90 با انتشار یک رقم عجیب باعث شگفتی شد. محمود بهمنی رئیس‌کل بانک مرکزی در دوره احمدی‌نژاد اعلام کرد میزان ذخایر طلای بانک مرکزی در‌ سال 90 به 500 تن رسیده است.

با تغییر دولت، بانک مرکزی ترازنامه جدیدی منتشر کرد که نشان می‌داد میزان ذخیره طلای بانک مرکزی در ‌سال 90 تنها 95 تن بوده است. بررسی آمار 10 ساله از میزان ذخایر طلا در این بانک نشان می‌دهد که این رقم در ‌سال 81 تنها 41 تن بوده است که با در نظر گرفتن میزان تغییرات 10 ساله، می‌توان گفت هر سال به‌طور متوسط حدود 5 تن به ذخایر بانک مرکزی اضافه شده است. در این میان گمرک نیز از‌ سال 88 آمار واردات طلا را حذف کرده است اما بررسی آخرین آمار رسمی گمرک نشان می‌دهد که در یک دوره 9 ماهه حدود 186 تن طلا به کشور وارد شده است.

از این میان پیشنهاد تأسیس بانک طلا نیز سال‌هاست که مطرح شده و حتی بانک مرکزی در مقطعی با آن موافقت کرده است اما ایجاد این بانک تا امروز محقق نشده است. اولین‌بار در‌ سال 87 خبرگزاری‌ها نوشتند که بانک مرکزی و هیأت وزیران با ایجاد بانک طلا و جواهر موافقت کرده‌اند اما از آن زمان تاکنون از ایجاد بانک طلا خبری نشد و تنها چند طرح بانکی برای سپرده‌گذاری طلا اعلام شد که از آن جمله می‌توان به طرح سپرده‌گذاری طلا در بانک صادرات اشاره کرد. این در حالی است که وضع نامطمئن اقتصادی طلا را بین مردم ایران تبدیل به نوعی کالای سرمایه‌ای و پس انداز شخصی کرده است.

مصداق این ادعا تنش در بازار سکه و طلا در دو‌ سال گذشته و در اوج بحران اقتصادی است که با هجوم مردم به این بازارها قیمت طلا در بازار ایران از روند قیمت‌ها در بازار جهانی بسیار جلوتر افتاد و نرخ‌ها به صورت لحظه‌ای جابه‌جا شد. در حال حاضر نیز با شفاف نبودن وضع بازار طلا در ایران و حتی جهان به نظر می‌رسد مردم کشور راهکار خرید و ذخیره طلا در خانه‌هایشان را منطقی‌ترین گزینه دانسته‌اند.