بانک مرکزی هم چوب خورد، هم پیاز
بانک مرکزی با اجرای سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانکها به دنبال کاهش رشد نقدینگی و تورم بود، اما حالا با عملیات بازار باز هم نقدینگی رشد کرده و هم تولیدکنندگان با کمبود سرمایه در گردش مواجه هستند.
به گزارش سایت طلا،آخرین گزارش بانک مرکزی از عملیات بازار باز نشان می‌دهد بانکها در هفته منتهی به ۲۰ اسفند در مجموع ۲۳ بانک در مجموع درخواست نقدینگی بیش از ۳۲۰ هزار میلیارد تومان داشته‌اند و بانک مرکزی با ۲۹۰ هزار میلیارد تومان یعنی بیش از ۹۰ درصد آن موافقت کرده است.
ارزش سفارش‌های بانکها به بانک مرکزی در هفته گذشته حدود ۳۲۳ هزار میلیارد تومان بود و بانک مرکزی با ۲۶۱ هزار میلیارد تومان یعنی ۸۰ درصد آن موافقت کرده بود.
روند افزایش پذیرش درخواست نقدینگی بانکها از سوی بانک مرکزی از بهمن ماه شروع شده است به طوری که از پذیرش ۷۲ درصد حجم درخواست‌ها در هفته اول بهمن به ۸۶ درصد در آخرین هفته این ماه رسیده بود.
نرخ توافق بازخرید ۲۳ درصد و ارزش توافق سر رسید شده نیز در این هفته ۲۶۲ هزار میلیارد تومان بوده است.
حکمرانی منفعل بانک مرکزی
بانکها علاوه بر تامین نقدینگی از طریق عملیات بازار باز بانک مرکزی که به صورت هفتگی اجرا میشود از اعتبارگیری قاعده‌مند در پایان روز و برای جبران کمبود نقدینگی خود نیز استفاده می‌کنند.
اعتبارگیری قاعده‌مند نوع تامین نقدینگی به شیوه اضطراری است و وقتی یک بانک در پایان روز با کسری نقدینگی مواجه شود از آن استفاده می‌کند. نرخ این ابزار معمولا بالاتر از عملیات ریپو یا توافق بازخرید اوراق در عملیات بازار باز است.
در هفته منتهی به ۲۰ اسفند بانکها در مجموع و به طور میانگین روزانه ۵۰ هزار میلیارد تومان و با نرخ سود ۲۴ درصد تامین نقدینگی شده‌اند.
مدت زمان سررسید توافق بازخرید اوراق در اعتبارگیری کوتاه مدت و یک شبه است و بانکها باید روز بعد رقم دریافتی را با سود آن به بانک مرکزی برگردانند.
نزدیک شدن به پایان سال و افزایش نیاز به نقدینگی باعث شده تا بانک مرکزی انعطاف بیشتری در مقابل درخواست نقدینگی بانکها نشان دهد.
برخی از کارشناسان این موضع بانک مرکزی را انفعالی می‌دانند و معتقدند بانک مرکزی باید در نقش حکمرانی فعال ظاهر شود و به جای تزریق نقدینگی در عملیات بازار باز و اعتباردهی قاعده‌مند از خطوط اعتباری هدفمند استفاده کند.
در همین زمینه کارشناس اقتصادی طاهر رحیمی معتقد است که سیاست کنترل ترازنامه انقباض پولی غیر هدفمند است که که بانک مرکزی را مجبور به تزریق شدید نقدینگی در بازار بین بانکی کرده است که در نهایت نیز به اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی منجر میشود.
او می‌گوید که انقباض‌های پولی بانک مرکزی باید با خطوط اعتباری هدفمند و نرخ‌های ترجیحی که متناسب با محل مصرف اعتبارات باشند، پوشش داده شود که منجر به تشویق بانک‌های سالم‌تر و تامین مالی پروژه‌های پیشران هم میشود.
کارشناسان معتقدند موضوع انفعالی بانک مرکزی باعث شده تا این نهاد اصطلاحا هم چوب را بخورد و هم پیاز را. چراکه بانک مرکزی با تزریق نقدینگی به بانکها رشد نقدینگی را افزایش داده است؛ اما این نقدینگی به بخش تولید وارد نشده و بسیاری از بنگاه‌ها با مشکل نقدینگی مواجهه هستند. این در حالی است که ورود نقدینگی به بازار طلا و ارز اثر منفی تورمی را بر روی زندگی مردم هم گذاشته است.
