سرمایه‌گذاری در سکه یا طلای دست دوم؛ کدام گزینه سودآورتر است

جدول مقایسه سریع

از نگاه یک سرمایه‌گذار با سابقه در بازار طلا و سکه، پرسش «سکه بهتر است یا طلای دست دوم؟» یکی از مهم‌ترین و پرتکرارترین تصمیمات در مدیریت دارایی شخصی است. انتخاب بین این دو گزینه، نیازمند درک تفاوت‌های کلیدی آن‌ها در شرایط مختلف اقتصادی است. در تجربه‌ای که در سال‌های نوسانی اخیر، به‌ویژه از سال ۱۳۹۸ به بعد داشتم، تفاوت عملکرد این دو گزینه در بازه‌های مختلف زمانی و تحت تأثیر عوامل گوناگون کاملاً مشهود بود که وبسایت دادگو به بررسی بیشتر این مورد میپردازد.

تجربه شخصی و بررسی بازار

در دوره‌هایی مانند سال ۱۳۹۹ که نوسانات نرخ ارز و تورم داخلی به اوج رسیده بود، سکه تمام بهار آزادی (به‌ویژه طرح جدید) رشد قیمتی بسیار سریع‌تری نسبت به طلای دست دوم داشت. علت این امر، علاوه بر وابستگی مستقیم قیمت سکه به نرخ دلار و قیمت اونس جهانی طلا که توسط منابع معتبری چون Reuters در گزارش‌های بازار فلزات گرانبها تحلیل می‌شود، به نقش سکه به عنوان یک ابزار استاندارد، قابل معامله و حتی سفته‌بازی در اقتصادهای تورمی بازمی‌گردد. حجم بالای معاملات روزانه و شفافیت قیمتی آن در سراسر کشور، جذابیتش را در دوره‌های هیجانی افزایش می‌دهد.

اما در دوره‌های ثبات نسبی یا حتی رکود تقاضا، مانند بخش‌هایی از سال ۱۴۰۱ که بازار به تعادل نسبی رسید و تقاضای مصرفی (برای خرید طلای زینتی) کاهش یافت، طلای دست دوم به دلیل حذف هزینه اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده (در زمان خرید)، گزینه‌ای مطمئن و مقرون‌به‌صرفه برای حفظ ارزش پول و سرمایه‌گذاری بلندمدت شد. بر اساس گزارش‌های World Gold Council، مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران خرد در شرایط اقتصادی متزلزل یا با هدف حفظ ارزش دارایی، به خرید طلا با کمترین هزینه اضافی و نزدیک‌ترین قیمت به ارزش ذاتی فلز تمایل دارند.

تحلیل ریسک و بازده

بررسی نمودارهای تاریخی قیمت سکه نشان می‌دهد که اگرچه پتانسیل بازدهی آن، به‌ویژه در دوره‌های رشد تورمی و جهش ارزی، بسیار بالا بوده، اما ریسک حباب قیمتی (فاصله قیمت بازار از ارزش ذاتی طلای آن) نیز در آن قابل‌توجه است. در یکی از مقایسه‌هایی که بین بازدهی سکه و طلای دست دوم در بازه ۵ ساله (۱۳۹۷-۱۴۰۲) انجام دادم، مشخص شد که گرچه سکه در کل دوره رشد بیشتری داشته، اما ورود به بازار سکه در زمان اشتباه (مثلاً در اوج حباب قیمتی) می‌توانست منجر به ضررهای قابل‌توجه یا دوره انتظار طولانی برای رسیدن به نقطه سربه‌سر شود.

در مقابل، طلای دست دوم به دلیل قیمت نزدیک‌تر به ارزش واقعی طلا (قیمت روز طلا + سود جزئی فروشنده) و حذف کامل اجرت ساخت، در بلندمدت ثبات قیمتی بیشتری از خود نشان داده است. ریسک خرید در قیمت حبابی برای طلای دست دوم تقریباً صفر است. به همین دلیل، به‌خصوص برای افرادی که قصد خرید تدریجی، سرمایه‌گذاری بلندمدت و غیرسفته‌بازانه دارند، یا می‌خواهند با مبالغ کمتر وارد بازار طلا شوند، این گزینه کم‌ریسک‌تر و منطقی‌تر به نظر می‌رسد.

نقدشوندگی و راحتی فروش

نقدشوندگی هر دو گزینه بالاست و جزو دارایی‌های با نقدشوندگی بالا در ایران محسوب می‌شوند. اما تفاوت‌هایی وجود دارد:

سکه: سکه‌ها (به‌ویژه سکه امامی یا طرح جدید) به دلیل استاندارد بودن وزن و عیار، داشتن قیمت مشخص و واحد در سراسر کشور و امکان معامله در بورس کالا، از نقدشوندگی بسیار بالایی برخوردارند. فروش آن‌ها سریع و آسان است و معمولاً اختلاف قیمت خرید و فروش کمتری نسبت به طلای دست دوم دارند. به گفته تحلیلگران Bloomberg، سکه‌های رسمی در کشورهای درگیر تورم بالا، عملاً نقش "پول نقد دوم" یا یک ابزار مالی استاندارد را ایفا می‌کنند.

طلای دست دوم: این نوع طلا نیز به راحتی در طلافروشی‌ها قابل فروش است، اما فرآیند آن ممکن است کمی زمان‌برتر باشد، زیرا نیاز به ارزیابی وزن و عیار توسط خریدار دارد. داشتن فاکتور معتبر خرید، فرآیند فروش را بسیار تسهیل می‌کند. اختلاف قیمت خرید و فروش (اسپرد) در طلای دست دوم ممکن است کمی بیشتر از سکه باشد، اما همچنان نقدشوندگی بالایی دارد.

نکات کلیدی در انتخاب:

هدف سرمایه‌گذاری: آیا به دنبال رشد سریع سرمایه با پذیرش ریسک بالاتر هستید (سکه) یا حفظ ارزش پول و رشد پایدار با ریسک کمتر
میزان ریسک‌پذیری: چقدر تحمل نوسانات شدید قیمتی را دارید؟ سکه نوسان بیشتری دارد.

افق زمانی: برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، سکه ممکن است جذاب‌تر باشد (اگر در زمان مناسب خریده شود). برای بلندمدت، طلای دست دوم ریسک کمتری دارد.ضمن اینکه یکی دیگر از راه های سرمایه گذاری دریافت سود از محل اجاره طلا میباشد و پیشنهاد میشود در زمان اقدام از قرارداد برای اجاره طلا استفاده نمایید

حجم سرمایه: خرید سکه به دلیل واحد استاندارد (تمام، نیم، ربع) مشخص است. طلای دست دوم امکان خرید با مبالغ خردتر و انعطاف‌پذیری بیشتری را فراهم می‌کند.

اهمیت فاکتور و اصالت: برای طلای دست دوم، خرید از فروشنده معتبر و دریافت فاکتور رسمی با جزئیات کامل (وزن، عیار، قیمت روز) حیاتی است. برای سکه، اطمینان از اصالت (خرید از واحدهای صنفی مجاز یا بانک) و وکیوم بودن (برای سکه‌های بسته‌بندی شده) مهم است.

جدول جمع‌بندی نهایی

سؤالات متداول

۱. آیا طلای دست دوم برای سرمایه‌گذاری مناسب است؟
بله، به دلیل حذف اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده در زمان خرید و نزدیک بودن قیمت به ارزش ذاتی طلا، برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و کم‌ریسک گزینه بسیار خوبی محسوب می‌شود، به‌ویژه برای افرادی که می‌خواهند از پرداخت هزینه‌های اضافی اجتناب کنند.

۲. سکه بهتر است یا طلای نو؟
برای هدف سرمایه‌گذاری، سکه معمولاً به دلیل نداشتن اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده (در مقایسه با طلای نو) ارجحیت دارد و صرفه اقتصادی بیشتری دارد. طلای نو بیشتر جنبه مصرفی و زینتی دارد و هزینه بالای اجرت و مالیات، بازدهی سرمایه‌گذاری آن را به شدت کاهش می‌دهد.

۳. در زمان نوسانات اقتصادی شدید، کدام گزینه امن‌تر است؟
"امنیت" نسبی است. سکه پتانسیل رشد بیشتری در نوسانات شدید دارد اما ریسک سقوط آن نیز بالاتر است (نوسان بیشتر). طلای دست دوم به دلیل قیمت نزدیک به ارزش ذاتی طلا، باثبات‌تر و امن‌تر تلقی می‌شود، هرچند ممکن است به اندازه سکه در جهش‌های ناگهانی رشد نکند.