قمار عربستان در بازار نفت

گاردین طی گزارشی نوشت: تصور کنید که در آغاز سال 2014، شما سرمایه گذاری بودید که قصد داشت وارد بازار کالاهای مختلف شود. شما ممکن بود حس کنید که اوضاع در اوکراین خوب نیست و همچنین ممکن بود نسبت به گزارش های اولیه ای از تحرکات گروه های تروریستی در شمال و غرب عراق حساس شوید.
با این امید که اقتصاد جهانی به تقویت خود ادامه خواهد داد، سرمایه گذاران باهوش حدس می زدند که رشد قیمت جهانی نفت ادامه پیدا کند. این معنایی است که تنش ژئوپلتیک در کنار تقاضای قوی همواره می تواند به دنبال داشته باشد.
اما ظاهرا سرمایه گذاران باهوش در محاسبات خود اشتباه کرده بودند. قیمت نفت پس از اندکی درنگ در بالای 110 دلار در فصل تابستان، به یکباره سقوط کرد. قیمت ها در طی 3 ماه اخیر 25 درصد کاهش یافته اند. نفت بیشتری به بازار تزریق شده و در عین حال ترمیم اقتصاد جهانی کند شده است. کاهش رشد اقتصادی چین و رکود در حوزه یورو، تجار را غافلگیر کرده است.
اما این همه ماجرا نیست. افزایش 4 برابری قیمت نفت به دلیل تحریم نفتی سازمان دهی شده از سوی عربستان در واکنش به جنگ یوم کیپور در سال 1973 نشان داد که چگونه نفت می تواند به عنوان یک ابزار دیپلماتیک و اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد. اکنون تاریخ در حال تکرار شدن است.
به این فکر کنید که دولت اوباما وضعیت جهان را چگونه می بیند. آنها می خواهند تهران برنامه هسته ای خود را متوقف سازد و ولادیمیر پوتین از مواضع خود در موضوع اوکراین کوتاه بیاید. اما پس از تجربه های اخیر در عراق و افغانستان، کاخ سفید دیگر تمایلی برای لشکرکشی نظامی ندارد. در مقابل، واشنگتن با کمک متحد خود، عربستان تلاش می کند از طریق افزایش عرضه نفت، قیمت ها را کاهش دهد. در حالی که ایرانی ها و روس ها به شدت به صادرات نفت وابسته هستند، این می تواند معامله کردن با تهران و مسکو را آسانتر سازد.
سعودی ها با هماهنگی آمریکا همان کاری را انجام می دهند که در اواسط دهه 1980 انجام دادند. در آن زمان، انگیزه ژئوپلتیک برای یک اقدام که قیمت نفت را به زیر 10 دلار در هر بشکه رساند، موجب بی ثبات شدن حکومت صدام حسین شد. این بار، ظاهرا سعودی ها قصد دارند بر ایران و روسیه فشار وارد آورند تا حمایت آنها از حکومت اسد در سوریه را تضعیف نمایند.
اما باز کردن شیرهای نفت هزینه هایی را در پی دارد. سعودی ها مانند دیگر تولید کنندگان، به نفت بالای بشکه ای 100 دلار عادت کرده اند. عربستان برای جلوگیری از کشیده شدن انقلاب های عربی به این کشور سرمایه گذاری های عظیمی را در طرح های رفاهی و اجتماعی انجام داده است. بنابراین ریاض برای مدیریت هزینه های خود به نفت بالای90 دلار نیاز دارد.
اما اندکی درد قابل تحمل است. عربستان وارد این قمار شده است و ادعا می کند که می تواند زمانی بیش از روسیه و ایران با قیمت پایین نفت دوام بیاورد و بنابراین این بازی چندان طولانی نخواهد بود.
تردیدی نیست که این زورآزمایی نفتی به اقتصاد روسیه لطمه می زند. اما آنگونه که از ظواهر امر پیداست، سیاست خارجی مسکو تاثیری از این فشارهای اقتصادی نپذیرفته است. سیاست روسیه در قبال حکومت اسد همچنان پابرجاست و گزارش هایی از ارسال نیروهای نظامی روسیه به داخل خاک اوکراین در هفته گذشته منتشر شده است. حال باید دید که ایران چگونه واکنش نشان می دهد. این در حالی است که وضعیت خاورمیانه بیش از همیشه بی ثبات به نظر می رسد.
کاهش قیمت نفت در صورتی که تداوم داشته باشد، موجب رشد اقتصاد جهانی خواهد شد. همچنین نرخ تورم کاهش خواهد یافت. کاهش قیمت نفت تاکنون موجب شده است که کاهش نیم درصدی تورم در کشورهای توسعه یافته در سال آینده میلادی تضمین شود. این برای رسیدن نرخ تورم به زیر یک درصد در انگلیس و زیر صفر در حوزه یورو کافی خواهد بود. کاهش تورم به افزایش مصرف و سرمایه گذاری کمک خواهد کرد، زیرا بودجه ها تقویت خواهند شد. برای امریکا قضیه اندکی پیچیده است. تمایل واشنگتن به بازی کردن با کارت نفتی از این اعتقاد ناشی می شود که عرضه داخلی انرژی در این کشور، آمریکا را قادر می سازد تا به بزرگترین تولید کننده نفت جهان تبدیل شود.
اما کاهش شدید قیمت نفت موجب خواهد شد که برخی میادین تولید نفت شیل نتوانند فعالیت خود را ادامه دهند. این به خصوص از آن جهت درست به نظر می رسد که بر اساس طرح های توسعه ای جدید، برای تامین هزینه های شروع استخراج نفت شیل، بالا بودن قیمت ها ضرورت دارد.