هشدار در مورد احتمال تكرار تجربه بازار سياه طلا و دلار

پژویان درباره وضعیت موجود در بازار داخلی ارز و طلا ابتدا به رابطه بلندمدت این دو شاخص مهم اشاره کرد وگفت: دلیل این رابطه تبدیل آسان طلا به دلار با نسبت مشخصی است؛ اما حرکت قیمت طلا و دلار در داخل اقتصاد ایران مجزا از نوسانات جهانی طلا صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه آنچه این روزها نوسانات را در بازار طلا و دلار به وجود می‌آورد مربوط به نوسانات قیمت نفت است، افزود: زمانی که اتفاقاتی در مصر روی می‌دهد که کانال سوئز (محل عبور کشتی‌های نفتکش) مشکل پیدا می‌کند به طور حتم بر قیمت نفت اثراتی را می‌گذارد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد:‌ مسائل مذکور اثراتی را به صورت نوسانی روی قیمت طلا و دلار می‌گذارد؛ اما به طور واقعی که بخواهد به طور خیلی پایدار این بازارها را تغییر دهد فعلا روی نداده است.
رییس شورای رقابت ضمن اشاره به اینکه بخشی از نوسانات بازار داخلی طلا مرتبط با بازارهای جهانی است، تصریح کرد: بخشی از ارتباط طلا و دلار در داخل اقتصاد ایران بابت قابلیت تبدیل است؛ زمانی که قیمت طلا در بازار جهانی افزایش پیدا کند باید همان تعادل بین طلا و دلار در ایران حفظ شود.

بانک مرکزی به راحتی نوسانات دلار را تغییر می‌دهد
پژویان اضافه کرد: در صورتی که قیمت دلار به ریال سنجیده شود باید گفت که این رابطه در کشور کاملا در اختیار دولت و بانک مرکزی است؛ چراکه بزرگ‌ترین عرضه‌کننده و متقاضی در بازار این بانک است.
وی گفت:‌ از طرف دیگر به دلیل اینکه بازار آزاد (خارج از بازار دولتی) نسبتا بازار کوچکی به حساب می‌آید و معمولا بیش از 2 الی 3 میلیارد دلار در این بازار مبادله نمی‌شود، بانک مرکزی به راحتی می‌تواند با عرضه دلار در بازار یا توقف مقدار دلاری که می‌تواند عرضه کند، قیمت دلار را تغییر دهد.
این کارشناس اقتصادی ضمن اشاره به اینکه تغییرات قیمتی دلار می‌تواند تا حدودی براساس سیاست‌های اقتصادی کشور باشد، بیان کرد:‌ این سیاست‌ها بیشتر در زمینه صادرات و واردات کشور است، چراکه هریک تا حدودی برای سیاست‌های دولت حائز اهمیت هستند و از همین رو بانک مرکزی می‌تواند واردات یا صادرات را تسهیل نماید.
رییس شورای رقابت با بیان اینکه بخشی از نوسانات بازار داخلی دلار ناشی از اقدام بانک مرکزی برای تامین منابع مالی دولت به منظور کسری بودجه با فروش دلار است، تصریح کرد:‌ در این شرایط بانک مرکزی پیش از فروش دلار با سیاست‌هایی ابتدا قیمت دلار در بازار را افزایش می‌دهد تا بتواند درآمد ریالی از دلار را نیز تقویت کند.

توانایی بانک مرکزی ایران برای مدیریت ارز
به گفته وی، دلار در بازار داخلی به شدت تحت تاثیر سیاست‌های بانک مرکزی است و این مورد در خصوص قیمت طلا صدق نمی‌کند چراکه عرضه طلا به بازار باتوجه به قیمت‌های جهانی و نرخ مبادله با دلار صورت می‌گیرد.
این کارشناس بانکی درباره سیاست مدیریت شناور ارز، گفت: به طور کلی در اقتصاد ایران از سال 1973 به تدریج و از 1976 به صورت کامل تمام دنیا ارز را براساس عرضه و تقاضا در بازار و از طریق مدیریت هدایت می‌کنند.
وی افزود: در گذشته ارز در تعداد اندکی از کشورها به طلا تعریف شده بود؛ ارزهای عمده پشتوانه و باعث تعریف ارزهای کشورها شده بودند، اما امروزه ارزش پول کشورها به توانایی اقتصادی آنها بستگی دارد.
پژویان در ادامه اظهار کرد: توانایی اقتصادی باعث می‌شود ارز کشورها مورد تقاضای خارجی‌ها قرار گیرد، اما از آنجایی که این نوسانات موجب تاثیر روی تراز ارزی کشورهای عمده می‌شود دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی این نرخ‌ها را کاملا آزاد نمی‌گذارند، بلکه به طریقی این وضعیت را مدیریت می‌کنند.
وی اضافه کرد: هرچه قدر کشورها از نظر بخش خصوصی که ارز به دست می‌‌آورد قوی‌تر باشد امکان مدیریت ارز توسط دولت و بانک مرکزی ضعیف‌تر می‌شود، اما در کشور ایران که بخش خصوصی عرضه‌کننده عمده‌ای در این خصوص نیست، مدیریت ارزی بانک مرکزی و دولت قوی‌تر است.

تشریح دلایل اختلاف 100 تومانی ارز آزاد و رسمی
رییس شورای رقابت با بیان اینکه هم‌اکنون تمام کشورها در درجه مشابهی از مدیریت ارزی قرار دارند، درباره دلایل اختلاف قیمت ارز رسمی و بازار آزاد، افزود: این اختلاف قیمت ناشی از عرضه و تقاضایی است که در بازار آزاد وجود دارد؛ بانک مرکزی نرخی را برای ارز دولتی اعلام می‌کند، ولی این ارز را به تمام مردم و متقاضیان نمی‌دهد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: ارز دولتی از سوی بانک مرکزی برای برخی موارد پیش‌بینی شده در بودجه و همچنین مبلغ محدودی برای ارز مسافری اختصاص پیدا می‌کند، اما در بازار آزاد که به خصوص بخشی از واردات کالاها و غیره که خارج از بودجه هستند باعث می‌شود تفاوتی در قیمت دلار به وجود آید.
پژویان گفت: برای اینکه مشکلات دهه 60 تکرار نشود، بانک مرکزی سعی می‌کند که اجازه افزایش اختلاف قیمت ارز در بازار رسمی و غیر رسمی را ندهد؛ چراکه اگر این اختلاف زیاد و کنترل آن خارج شود سوداگری در بازار ارز به شدت افزایش پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه حالت مذکور موجب هدایت بخشی از نقدینگی به بازار ارز می‌شود، اظهار کرد: در این حالت نقدینگی فقط صرف خرید و فروش ارز می‌شود و مشابه دهه 60 نبض اقتصاد با این وضعیت تغییر کند.

بانک مرکزی هرچه سریع‌تر وارد عمل شود
این کارشناس بانکی وضعیت موجود در بازار ارز را نامطلوب دانست و گفت: اختلاف 100 تومانی دلار رسمی و آزاد به معنای لزوم دخالت بانک مرکزی است؛ بانک مرکزی باید هرچه سریع‌تر یا نرخ ارز رسمی را به نرخ بازار آزاد نزدیک کند یا از طریق عرضه دلار نرخ بازار آزاد را پایین بیاورد و به نرخ رسمی نزدیک کند.
رییس شورای رقابت درباره تاثیر افزایش سفرهای خارجی بر نوسانات و اختلاف قیمت دلار رسمی و آزاد، بیان کرد: این مورد هم می‌تواند باعث اختلاف قیمت شود، ولی در حد زیاد و این مورد مهمترین و اصلی‌ترین دلیل وضعیت موجود به حساب نمی‌آید.
وی اضافه کرد: البته تعداد زیادی از مردم در ایام نوروز به سفرهای خارجی آن هم جاهای گران نمی‌روند، یعنی همان ارز مسافری (ارز رسمی) برای تامین نیازهای این گروه کفایت می‌کند.
به گفته پژویان، انتظار افزایش قیمت دلار با تقاضای عمده از طریق مسافرت‌های نوروزی به اندازه تاثیر واردات کالاهای خارجی در این ایام نیست.

تشدید بازار سیاه دلار و طلا
این کارشناس اقتصادی در مورد احتمال بازگشت دلار به وضعیت چند ماه قبل و ایجاد بازار سیاه در این بخش، گفت: وضعیت نامطلوب فعلی و اختلاف 100 تومانی دلار رسمی و آزاد همین معنا را دارد یعنی اگر بانک مرکزی وارد عمل نشود مجددا بازار سیاه دلار شکل خواهد گرفت.
رییس شورای رقابت گفت: درصورتی که بانک مرکزی بخواهد به هر دلیلی ارز را به صورت محدود در اختیار صرافی‌ها قرار دهد موجب ایجاد صف‌های طولانی و کاذب خواهد شد.
وی با تاکید براینکه اختلاف 100 تومانی رانت خوبی برای خیلی از افراد به حساب می‌آید، درباره دلایل ارتباط نوسانات دلار و طلا در بازارهای داخلی، تصریح کرد: در ایران ارز رسمی به صورت محدود در اختیار افراد قرار می‌گیرد و عده‌ای هم این تمایل را دارند که با پایین آمدن قیمت، ارزها را به دلایلی مانند سرمایه‌گذاری خارج کنند.
پژویان خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه طلا در خارج قابلیت تبدیل به دلار را دارد تعادل بین این دو شاخص باید به نحوی وجود داشته باشد. در سایر کشورهایی که محدودیت دریافت ارز وجود دارد ارتباطی بین کالای نزدیک به ارز یا نقدینگی مثل طلا خواهد بود.

تعریف پژویان از وضعیت موجود بازار طلا و دلار
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از سخنان خود در ارتباط با وجود حباب در بازار داخلی طلا، گفت: همین اتفاق برای دلار نیز در روزهای اخیر رخ داده چراکه طلا و دلار هم‌جهت با یکدیگر درحال حرکت هستند.
وی ضمن بیان اینکه کلمه «حباب» در تمام بازارها به کار نمی‌رود، تصریح کرد: حباب در بازارهایی است که قیمت‌ها به صورتی افزایش پیدا کند که انطباق با ارزش واقعی آن کالا ندارد. معمولا حباب در بازار سرمایه (بورس) به کار می‌رود؛ چراکه در بورس ارزش سهام واقعا باید با ارزش بنگاه یا شرکتی که سهام آن خرید و فروش می‌شود، منطبق باشد.
پژویان گفت: به دلیل اینکه مردم اطلاعات دقیقی از ارزش واقعی سهام ندارند گاهی موارد سوداگری‌ها به صورت تصنعی قیمت سهام را بالا می‌برد و در آن شرایط می‌گویند حباب به وجود آمده است؛ یعنی بین قیمتی که در بازار سرمایه است و ارزش واقعی سهام فاصله می‌افتد.
رییس شورای رقابت اضافه کرد: به همین دلیل بود که در دورانی که حباب در دهه 90 در آمریکا بزرگ شد برخی شرکت‌ها با تقلب سعی در بزرگنمایی سودهای خود نمودند تا نشان دهند که افزایش ارزش سهام آنها واقعی است و بعد از اینکه تقلب آنها رو شد تمام آنها سقوط کردند.
این کارشناس بانکی ادامه داد: حباب در بازار سکه اشتباه است؛ سکه قیمتی دارد که بنا به دلایلی بالا و پایین می‌آید از همین رو می‌توان در موارد مشابه وضعیت فعلی گفت که افزایش موقت طلا یا دلایل افزایش قیمت طلا را بازگو کرد.
وی در مورد ادامه وضعیت موجود در بازار طلا، گفت: قیمت نفت و طلا در بیرون از اقتصاد ایران تعیین می‌شوند و هر رویداد جهانی می‌تواند این قیمت‌ها را تغییر دهند. توان بانک مرکزی برای کنترل دلار در طلا به همان مقدار کاربرد ندارد.
پژویان عرضه طلا و دلار را یکی از راهکارهای موثر برای کنترل قیمت‌های داخلی عنوان و تصریح کرد: عرضه شمش طلا به منظور شکستن قیمت طلا در بازار است.