کاهش چشمگیر حجم و ارزش معاملات سکه آتی

حجم قراردادهای معامله شده این بازار در کنار ارزش معاملات در طول یک سال اخیر به شدت کاهش یافته که نشان‌دهنده از دست رفتن بخش مهمی از جذابیت این بازار برای معامله گران است. این مساله بی‌ارتباط با ریزش مداوم قیمت‌ها نبوده است.
نمودار حجم قراردادهای این بازار در نیمه دوم سال جاری نشان می‌دهد که پس از 10 شهریور که رکورد سالانه حجم قراردادها را ثبت کرد و به نزدیک 20 هزار قرارداد رسید، این بازار در مسیر نزولی - از نظر حجم قراردادهای معامله شده - قرار گرفته تا جایی که در تاریخ 30 شهریور به رقم دور از انتظار 160 قرارداد رسید و پس از آن هم این حجم در دامنه محدود بین هزار تا 10 هزار قرارداد نوسان کرد. در چند ماه اخیر که قیمت‌های ارز و سکه نقدی رو به افول نهاده، سکه‌های آتی از گزند این ریزش‌ها در امان نماندند و تا جایی ریزش کردند که بورس کالای ایران ناگزیر شد در چند مرحله از میزان وجه تضمین اولیه این بازار بکاهد و حتی در مقطعی، وجه تضمین اضافی را هم حذف کند.
تغییر در ساعات معاملاتی بازار آتی سکه نیز از جمله اقدامات شرکت بورس کالا در آبان ماه بود که به نظر می‌رسید بتواند تاحدودی به افزایش حجم معاملات و حضور بیشتر خریداران و فروشندگان منجر شود که البته این‌طور نشد. طی ماه‌های اخیر، علاوه بر مذاکرات ژنو که نهایتا به تعداد دفعات انگشت شماری - اما با تاثیرگذاری قوی - توانست بازارهای ارز و سکه را نوسانی کند، تنها تغییرات قیمتی طلا در بازارهای بین‌المللی بود که به بازارهای داخلی جهت می‌داد.
اونس طلا در اواخر سال 2010 با افزایش نقدینگی از سوی بانک مرکزی آمریکا و بازخرید اوراق قرضه از سوی این بانک و ثبت رکورد نرخ پایین سود بلند مدت که طلا را برای سرمایه‌گذاران جذاب کرد، رکورد قیمتی 1900 دلار در هر اونس را به ثبت رساند، از آن پس رو به پایین حرکت کرد تا جایی که در پایان سال 2013، بهای طلا 28 درصد کاهش یافت و به 12 سال متوالی افزایش قیمت پایان داد. قیمت طلا در سال 2013 در حدود 460 دلار کاهش یافت.
این فلز گرانبها در ساعات پایانی روز سه‌شنبه، پیش از آغاز رسمی تعطیلات کریسمس به 1206 دلار رسید. گرچه سال 2013 دوران فاجعه باری برای طلا بوده ولی کاهش قیمت طلا در شش ماه نخست 2013 (342 دلار) به مراتب بیشتر از شش ماه دوم (127 دلار) بوده است؛ به این ترتیب شاید بتوان گفت طلا بحران بزرگ را پشت سر گذاشته است.
روز گذشته رییس سازمان بورس و اوراق بهادار طی اظهارنظری، ریسک قراردادهای آتی سکه را به شدت بالا دانست و افزود که به سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای توصیه نمی‌کنم در این بازار فعالیت کنند. صالح‌آبادی در گفت و گو با رادیو اقتصاد اضافه کرد: بازار آتی سکه ویژه سرمایه گذاران حرفه‌ای و افرادی است که می‌خواهند در بازار طلا پوشش ریسک دهند و به جای خرید فیزیکی سکه از نوسان قرارداد آتی سکه استفاده می‌کنند. به گفته وی، ارزش معاملات قرارداد آتی سکه طلا در بورس کالا در سال جاری 32 درصد کاهش را نشان می‌دهد و جذابیت طلا برای مردم کمتر شده است.
پس از این سخنان، روز گذشته از میزان دادوستدهای سررسیدهای این بازار باز هم کاسته شد. البته بازارهای جهانی هم تعطیل بودند، بنابراین سکه‌های نقدی و آتی تقریبا نوسانی نداشتند و بهای دلار هم در این میان به نسبت روز سه شنبه ثابت بود. در این روز با گذشت پنج ساعت از معاملات، در مجموع سررسیدها تنها کمتر از هزار قرارداد معامله شده بود. به گفته یکی از کارگزاران این بازار، در روزهای اخیر که نوسانات سکه‌ها بسیار اندک است، معامله گران کمتر خرید و فروش می‌کنند و بیشتر به تغییر پوزیشن‌ها و انتقال از سررسیدی به سررسید دیگر اقدام می‌کنند.
در سوی دیگر، قرار است در تاریخ شش ژانویه (دو هفته آینده) تصویب تحریم‌های جدید غرب علیه ایران در سنای آمریکا بررسی شود؛ به این ترتیب در آن زمان شاید بتوان روزهای پر‌نوسانی را (البته نه چندان طولانی) برای بازارهای ارز و سکه پیش‌بینی کرد. البته از آنجا که وضعیت فعلی قیمت‌ها بر مبنای پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه شکل گرفته است، اگر این تحریم‌ها تصویب نشود، انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها وجود ندارد اما در صورت تصویب، می‌توان افزایش محدود قیمت را انتظار داشت.