خروج سرمايه از اقتصادهاي نوظهور به بازار کار آمريکا لطمه خواهد زد

به گزارش پی بی اس نیوز، بازارهای مالی آسیا و اروپا در چند هفته اخیر، روزهای دشواری را پشت سر گذاشته اند. شامگاه گذشته نیز شاخص سهام در بورس های آسیا و اروپا با کاهش همراه بود. بی ثباتی اخیر بازارهای مالی به نگرانی ها درباره تحولات اقتصادی دنیا و ارتباط احتمالی آمریکا با این مسئله دامن زده است.

جِفری براون، خبرنگار شبکه گزارش داد بیشتر نگرانی ها پیرامون بازارهای نوظهور در کشورهای ترکیه، هند، برزیل، آفریقای جنوبی و اندونزی است که این روزها به آنها لقب « پنج اقتصاد شکننده» (fragile five) را داده اند. شاخص میانگین صنعتی داوجونز نیز به کاهش ده درصدی که از آن با عنوان «اصلاح» یاد می شود، نزدیک شده است.

براون در ادامه با دو کارشناس اقتصادی درباره افت شاخص سهام در بورس های آسیا و اروپا گفتگو کرد. نخستین آنها، «ایشوار پراساد»، اقتصاد دان وابسته به دانشگاه کورنِل و مؤسسه بروکینگز است که کتابی را با عنوان « دام دلار: چگونه دلار آمریکا بر بازارهای مالی دنیا مسلط شد؟»، تألیف کرده است. کارشناس دوم نیز «لیزَن ساندِرز»، برنامه ریز راهبردی سرمایه گذاری در شرکت «چایلد شواب» است.

ایشوار پراساد گفت بازارهای نوظهور اکنون با دو معضل روبرو هستند: نخست، کاهش رشد اقتصادی چین است که شریک تجاری مهم و خریدار عمده کالا از اقتصادهای نوظهور به شمار می رود. اما مسئله دوم و مهمتر، احتمال افزایش نظارت و کاهش بسته های محرک اقتصادی آمریکا است که ممکن است به افزایش نرخ بهره وام در این کشور منجر شود.

بسیاری از سرمایه گذاران دنیا اکنون سرگرم بررسی این مسئله هستند که آیا قصد دارند سرمایه هایشان را در اقتصادهای نوظهور با آینده مبهم اقتصادی و همچنین ریسک بالاتر باقی بگذارند یا نه؟ این موضوع نیز از آسیب پذیریِ بازارهای مالی در اقتصادهای نوظهور حکایت دارد. افزون بر این، پنج کشور با اقتصاد شکننده که به آنها اشاره کردید، همگی در یک ویژگی مشترک هستند و آن نیز کسری حساب جاری بالا است. این بدین معنا است که این کشورها برای تأمین هزینه های مصرفی خود در داخل به سرمایه گذاری از خارج نیاز دارند.

بسیاری از این کشورها همچنین دچار کسری بودجه شدید هستند و آثار ناآرامی سیاسی نیز در آنها دیده می شود. بدین ترتیب، آنها قادر نیستند اصلاحات لازم برای پیشرفت اقتصادی خود را انجام دهند. بنابراین، در اینجا با تلفیقی از حوادث ناخوشایند روبرو هستیم که همگی آنها به طور همزمان رخ می دهند.

«لیزَن ساندرز» درباره ارتباط آمریکا و تصمیم های بانک مرکزی این کشور (فدرال رزرو) با افت شاخص سهام در بورس های آسیا و اروپا گفت فدرال رزرو، تابستان برای نخستین بار به تصمیم خود برای کاهش سیاست های انبساط پولی و خرید اوراق قرضه اشاره کرد. تا پیش از این تصمیم، نقدینگی برای خرید اوراق بهادار و سهام با سود بیشتر در سراسر دنیا هزینه می شد. بنابراین، مبالغ کلانی در اقتصادهای نوظهور و بازارهای ارز، اوراق قرضه و همچنین سهام سرمایه گذاری شد. نگرانی درباره کاهش حمایت های بانک مرکزی آمریکا به این روند لطمه زد، البته با تصمیم فدرال رزرو برای خودداری از اقدام در ماه سپتامبر، نگرانی ها اندکی کاهش یافت. اما بانک مرکزی آمریکا، امسال دیگر به حرف زدن بسنده نکرد، بلکه عملاً نیز خرید اوراق قرضه را کاهش داد.

ایشوار پراساد، دیگر کارشناس اقتصادی برنامه گفت اوضاع به اندازه اوج بحران مالی آسیا در سالهای 1997 و 1998 میلادی بد نیست. بسیاری از اقتصادهای نوظهور دنیا در حقیقت از این تجربیات تلخ، درس گرفته اند. نرخ ارز آنها بیش از گذشته انعطاف پذیر و شناور شده است، بنابراین آنها دیگر نیازی ندارند که ارزش پول خود را در سطح خاصی حفظ کنند.

میزان بدهی خارجی این کشورها نیز مانند چند دهه قبل، بالا نیست. افزون بر این، میزان ذخایر ارزی این کشورها نیز به مراتب بیشتر شده است و همین مسئله از آنها در مقابل بحران مالی حفاظت می کند. با وجود این، اقتصادهای نوظهور هنوز مسیری پر فراز و نشیب را پیش رو دارند. زیرا اکنون ورود سرمایه های خارجی متوقف شده یا دیگر این سرمایه ها به اندازه گذشته وارد نمی شود. بنابراین، آنها یا باید سختگیری بیشتری در سیاستگذاری داخلی خود بالاخص در سیاست بودجه نشان دهند، یا اینکه میزان مصرف و سرمایه گذاری داخلی خود را کاهش دهند.

از سوی دیگر، بسیاری از این کشورهای دارای اقتصاد نوظهور با نرخ تورم بالا و سایر مشکلات داخلی، دست به گریبان هستند. بنابراین، برای اینکه اقتصاد این کشورها مجدداً در مسیر رشد قرار گیرد، ابتدا باید اصلاحات زیادی صورت بگیرد.
لیزن ساندرز، دیگر کارشناس برنامه درباره آثار دامنه دار مشکلات اقتصادی و بازتاب آنها داخل خود آمریکا گفت تردیدی نیست که در حوزه اقتصاد کلان، آثار دامنه داری وجود دارد. برخی نیز نگران آن هستند که حوادث اواخر دهه 1990 میلادی دوباره تکرار شود. به عقیده من، افت شاخص سهام احتمالاً محدود خواهد بود، شاید این روند تا زمان دیگری ادامه یابد، اما نهایتاً بازار دوباره رشد خواهد داشت.

برخی آمارهای اخیر از ضعف نسبی در عملکرد اقتصادی آمریکا حکایت دارد، فرضاً آمار فرصت های شغلی و استخدام که ماه گذشته منتشر شد، بسیار ضعیف بود. البته ظاهراً علت این مسئله به بدی آب و هوا ارتباط داشت، اما مشکل اینجا است که وضع آب و هوا چندان بهبود نیافته و قرار است تا آخر این هفته گزارش دیگری درباره نرخ بیکاری منتشر شود. اگر این آمارها نیز ناخوشایند باشد، آثار دامنه دار آن را شاهد خواهیم بود.

ایشوار پراساد، درباره آینده اقتصادهای نوظهور گفت ترکیه و آرژانتین به علت مشکلات سیاسی و همچنین کسری حساب جاری بالا بیش از همه آسیب پذیر هستند، زیرا آنها بیشتر به سرمایه گذاری از خارج نیاز دارند. کشورهای دیگر مانند هند و برزیل نیز با تنش های داخلی زیاد روبرو هستند، زیرا نرخ تورم آنها بالا است و بانک مرکزی آنها نیز باید به دنبال سختگیری بیشتر در سیاست های پولی و افزایش نرخ بهره وام باشد. اما افزایش نرخ بهره وام برای مقابله با تورم، خود به بیکاری و کاهش فرصت های شغلی دامن می زد. بنابراین نهایتاً این کشورها مسیر بسیار دشواری را برای ایجاد توازن لازم در اقتصادهایشان پیش رو دارند.

این مشکلات اقتصادی برای آمریکا، پیامدهای دوگانه دارد. از یک سو، سرمایه های بیشتری در جستجوی بستر امن به آمریکا سرازیر می شوند. اما از سوی دیگر، اقتصادهای نوظهور، بخش مهمی از اقتصاد دنیا را تشکیل داده و حدود چهل درصد از کل تولید ناخالص داخلی دنیا را به خود اختصاص داده اند. بنابراین، ضعف در اقتصادهای نوظهور به سود آمریکا نخواهد بود. افزایش بیش از حد ارزش دلار نیز به معنای کاهش رشد اقتصادی و میزان صادرات این کشور خواهد بود.