خطر بازگشت به شرايط اقتصادي دهه 70 با تداوم وضعيت بازار سكه
يك كارشناس اقتصادي با تأكيد بر افزايش سوداگري در بازار سكه، از احتمال تكرار اتفاقات اقتصادي دهه 70 خبر داد و به سياست‌گذارن اقتصادي هشدار داد كه ادامه وضعيت موجود به ضرر ساير بخش‌هاي توليد تمام خواهد شد.
محمد خوش‌چهره در گفت‌وگو با فارس، ضمن ارائه تحلیلی درباره وضعیت بازار طلا، اظهار داشت: این اتفاقات زمانی که در فضای عقلایی کار می‌شود و منطق و تدبر مدیریتی همراه با درک اقتصادی از شرایط می‌تواند منشأ تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری و برخی اقدامات باشد.
وی با بیان اینکه گاهی اوقات منطق اقتصادی و مدیریتی وجود ندارد و ملاحظات دیگری بر اقتصاد حاکم است، افزود: اما برای بازار سکه باید مدیریت جامع‌تری صورت بگیرد و از برخی خطاهای اختلال‌زا که موجب بروز اثرات منفی در سایر بخش‌های اقتصادی خواهد شد، جلوگیری شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر بخواهیم به شکل ساده به موضوع اخیر بپردازیم این نتیجه حاصل می‌شود که هم‌اکنون تقاضایی برای خرید سکه ایجاد شده و بانک مرکزی بعنوان عرضه‌کننده مدعی است که با مدیریت بخش عرضه می‌تواند تقاضا و بازار را کنترل کند.
* افزایش انگیزه سوداگری خرید سکه بخاطر سیاست غلط بانک مرکزی
این اقتصاددان ضمن تأکید براینکه مدیریت عرضه در بازار طلا و همچنین برآورد تقاضا طی هفته‌های اخیر نادرست است، گفت: بانک مرکزی می‌تواند عرضه گسترده‌تری داشته باشد؛ به دلیل اینکه براورد تقاضا در بازار سکه درست نیست نه تنها تقاضای بازار به ظاهر فروکش نمی‌کند بلکه با نوع مدیریتی که اعمال شده انگیزه سوداگری در بازار افزایش پیدا کرده است.
خوش‌چهره در عین حال تأکید کرد: این شرایط باعث شده که هر فرد دارنده منبع پولی خرد، نیمه خرد و کلان وسوسه می‌شود وارد بازار با شرایط موجود شود.
وی با اشاره به افزایش تقاضا برای خرید سکه در بازار طلا، تصریح کرد: ایجاد بی‌جهت تقاضا برای شکاف قیمتی در بازار سکه (نرخ عرضه و بازار) نمی‌تواند راه‌حل کاهش التهابات بازار طلا باشد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: خیلی از مردم عادی که بعضاً برای حفظ مصالح و منافع شخصی خود از خطاهای مدیریتی استفاده می‌کنند نمونه بارز این امر ازدحام جمعیت مقابل شعب بانک‌ها برای کالای غیر ضروری که صرفاً منفعت اقتصادی دارد، است.
* ضعف مدیریت بانک مرکزی در بازار
خوش‌چهره در بخش دیگری از سخنان خود به تفاوت قیمت خرید و فروش سکه در بازار و بانک ملی اشاره و تصریح کرد: این تفاوت قیمت باعث شده لطیفه‌ای تحت عنوان یارانه سکه به اقشار در جامعه ساخته شود.
وی افزود: طبق این لطیفه اگر هر سرپرست خانواری از بانک سکه بگیرد با فروش آن در بازار آزاد معادل و یا درصدی از حقوق یک ماه خود را می‌تواند به دست بیاورد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: مورد مذکور باعث شده که فضای تقاضایی غیرمنطقی در بازار سکه صورت گیرد. این امر به معنای عدم موفقیت بانک مرکزی در عرضه سکه است.
به گفته خوش‌چهره، برخی از برآوردها حاکی از ظرفیت مشخص تولید و ضرب سکه در هر سال است؛ این عدد مشخص نشان دهنده محدودیت تولید و ضرب سکه است چراکه دیگر سکه نمی‌تواند وارداتی باشد.
وی اضافه کرد: محدودیت عرضه و دامن زدن به تقاضایی که ریشه در سوداگری دارد مؤید ضعف مدیریت بانک مرکزی در بازار سکه است.
* رکود اقتصادی بازار کسب و کار، انگیزه سوداگری سکه را بالابرد
این اقتصاددان ضمن اشاره به اینکه دستیابی به منابع ریالی بالاتر را منطق اقتصادی حاکم بر بازار سکه عنوان و تصریح کرد: بازار کسب و کار در برخی از بخش‌ها فضای خوبی نداردبه تعبیر دیگری این بازارها دچار رکود اقتصادی شده‌اند و به دلیل نگرانی از افزایش هرینه‌ها ناشی از طرح هدفمندی ترجیح می‌دهند که منابع خود را تبدیل به پول نقد نمایند و همین امر انگیزه سوداگری در بازار طلا را بالا برده است.
خوش‌چهره همچنین گفت: انگیزه سوداگری و خرید حجم زیادی از سکه‌ها و شمش‌های طلا مؤید حجم پول بالقوه در جامعه بوده که شرایط موجود انها را تبدیل به پول بالفعل کرده است.
وی تأکید کرد: بخشی از منابع مذکور می‌تواند ناشی از خروج سپرده‌ها از بانک‌ها و فروش دارایی‌ها و سایر موارد باشد اما در هرشرایط این مساله مقوله خوبی نیست به خاطراینکه در بازار سکه علامتی را به سایر فعالان اقتصادی می‌دهد که سوداگری در این بازار بهتر از شرایط ثبات است.
* احتمال تکرار تجربه دهه 70 با ادامه وضعیت موجود
این استاد دانشگاه ضمن تأکید برضعف و ایراد اساسی به مدیریت حاکم در بازار سکه، اظهار داشت: فضای سوداگری که در دهه 70 در مقطع کوتاهی رخ داد این روزها نیز درحال تکرار شدن است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه ضعف مدیریتی در دهه 70 در بازار ارز موجب پرداکندگی سوداگری در بازارهایی مانند سکه، موبایل و پیکان شد، تصریح کرد: باید دقت شود که بحث حاکم هرچند که منفعتی به ظاهر مبنی برافزایش درآمدهای ریالی ناشی از افزایش قیمت برای بانک مرکزی داشته باشد می‌تواند آثار و پیامدهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی نامطلوبی را به نمایش بگذارد.
خوش‌چهره گفت: باید برای کنترل بازار موجود طلا از ظرفیت بالای کارشناسی، متدبر و مسئولیت‌پذیر استفاده شود تا دامنه آن را بعنوان فضای ملتهب اقتصادی بی‌جهت از سوی مدیریت کلان اقتصاد دامن زده نشود.
* سوداگری بازار طلا موجب التهاب در اقتصاد کشور شده است
این استاد دانشگاه در ادامه به آثار سیاست‌های پولی وبانکی سال 90 در افزایش التهاب بازار سکه پرداخت و افزود: بسته سیاستی-نظارتی سال جاری نیز در وضعیت بازار طلا چندان بی‌تأثیر نیست ولی الان نگرانی وجود دارد که خیلی از منابع نقدی (برخی منابع نقدی که می‌تواندمولد اقتصادی هم باشد) به فضای سوداگری ناشی از سیاست‌های مدیریت کلان اقتصاد هدایت شود.
وی بیان کرد: صرفاً کاهش نرخ‌سود بانک‌ها نمی‌تواند دلیل خروج سپرده‌ها از بانک‌ها باشد بلکه باید بررسی شود که جایگزینی در کنار این سیاست وجود دارد یا خیر.
به اعتقاد خوش‌جهره، اگر نرخ سود بانکی کاهش یابد و سوداگری در بازار ارز و سکه وجود داشته باشد قطعاً سپرده‌ها به این بازارها سوق خواهند یافت و به دلیل تقاضای غیرمتعارف قیمت‌ها جهشی بالا میر‌ود.
این اقتصاددان در ادامه تأکید کرد: بالا رفتن قیمت‌ها در بازارهای سوداگر موجب ایجاد التهاب در فضای اقتصادی کشور می‌شود که متضرر اصلی این وضعیت بخش‌های مولد اقتصادی هستند.
وی فضای ملتهب اقتصادی فعلی را موجب بروز پیامدها و آثار منفی در بخش‌های اقتصادی دانست و گفت: افزایش این پیامدها می‌تواند خارج از کنترل بانک مرکزی و مدیریت کلان اقتصادی باشد و ضرر آن به مصالح ملی منجر شود.
* احتمال سرایت شعله‌های آتش بازار سکه به مولدهای اقتصادی
خوش‌چهره تأکید کرد: اتخاذ سیاست های مدبرانه و هوشیارانه از ضرورت‌های این مقطع اقتصادی است. حتی اگر برخی توجیه خود را برای ایجاد این وضعیت افزایش ارز ریالی دولت عنوان کنند باید بدانند که این روش خطاست.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی هر چه سریعتر باید عرضه و تقاضای بازار سکه را کنترل کند، افزود: وضعیت و اتفاقات بازار طلا ناشی از سیاست‌های انفعالی است؛ اگر بانک مرکزی سیاست‌های باثبات را اتخاذ کند دیگر وضعیت موجود ادامه نخواهد یافت.
به گفته این استاد دانشگاه، بانک مرکزی هم اکنون درحال اجرای روش‌های آزمون و خطاست که به نفع اقتصاد نیست؛ این وضعیت بازی با قلمرویی است که شعله‌های آتش آن می‌تواند به سایر بخش‌ها دامن بزند و فضای ملتهب تولیدی را بوجود بیاورد.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به سال جهاد اقتصادی گفت: در این سال باید موانع تولید برداشته شود اما ادامه وضعیت موجود و افزایش بازارهای سوداگری به معنای حرکت در جهت تضعیف شعار جهاد اقتصادی است.
وی افزود:در طول سالجاری باید زمینه ثبات در بازار به خصوص حمایت از تولید در دستور کار قرار گیرد؛ زمینه این امر جلوگیری از رونق بازار غیرمولد و سودجویانه است.