این روزها مشکلات مربوط به تامین ارزی برای فعالان اقتصادی به دغدغه تبدیل شده و نگرانی های آنها از اختصاص ارز را بیشتر کرده است.
گرچه مرکز مبادلات ارزی طی سال‌های اخیر برای تامین ارز مورد نیاز فعالان اقتصادی، بنگاه‌های تولیدی و واردکنندگان ایجاد شده اما هنوز تامین نیاز ارزی تولید با مشکلات و مسائل متعددی مواجه است.
مرکز مبادلات ارزی که زمانی برای تخصیص ارز ایجاد شده بود، در پی برخی اختلافاتی که بین مشتری و بانکهای مستقر در مرکز مبادلات ارزی اتفاق افتاد، با سیاست‌گذاری بانک مرکزی، بخش عمده فعالیت آن به ساختمان مرکزی بانک مرکزی در میرداماد منتقل شد و حال با این تصمیم فعالان اقتصادی، باید برای دریافت و تخصیص ارز مورد نیاز خود به طبقه ششم ساختمان شیشه ای میرداماد مراجعه کنند.
از سال ۹۳ به بعد بانک مرکزی در ابلاغ بخشنامه ای اعلام کرد که تخصیص ارز در ساختمان مرکزی بانک مرکزی انجام می شود و عملا با این بخشنامه فعالیت مرکز مبادلات ارزی را کمرنگ کرد و حال بانک مرکزی به صورت مستقیم کدهای ارزی را برای واردکنندگان صادر می کند در حالی که پیش از این کد تخصیص ارز در مرکز مبادلات ارزی صادر می شد اما مشتریان هر بانک مجبورند که براساس این بخشنامه به ساختمان مرکزی بانک مرکزی مراجعه کنند.
فعالان اقتصادی که به این اداره نظارت ارزی مراجعه می کنند، انگشت شمارند، در بین ارزهای تخصیص داده شده در این مرکز به مشتریان خبری از ارزهای اصلی دلار و یورو مانند مرکز مبادلات ارزی نیست و مشتریان ناچارند تغییر ارز دهند و هزینه های اضافی را تقبل کنند و نسبت به این موضوع اعتراض دارند.
پرداخت یورو هم در اداره نظارت ارزی متوقف شد
یکی از مراجعه کنندگان به اداره نظارت ارز که در راهروی طبقه ششم در انتظار ورود به اتاق رئیس مرکز است، به مهر می گوید: برای واردات اقلام مربوط به خودرو درخواست تخصیص ارز یورو ارائه کردم اما پس از دو ماه معطلی اعلام کردند که تخصیص ارز یورو امکان‌پذیر نیست و برای اینکه ارز دریافت کنم، باید نوع آن را تغییر دهم؛ این موضوع برای وارکنندگان و تولیدکنندگان هزینه دارد.
وی اضافه کرد: اگر بانک مرکزی ارز دیگری را غیر از ارز یوروی درخواستی پرداخت کند، مجبور هستم که برای تبدیل آن به یورو، بخشی از مبلغ را هزینه کنم و این دارای صرفه اقتصادی نیست. در عین حال، مدت زمان و پروسه تخصیص ارز هم طولانی است و پس از اینکه بانک مرکزی در اداره نظارت ارز، کد تخصیص ارز را صادر می‌کند باید به مرکز مبالات ارزی مراجعه کنم و تمامی این پروسه زمان‌بر، فعالیت را از توجیه اقتصادی می‌اندازد.
واردکننده داروی دامی به خبرنگار مهر گفت: تخصیص یورو هالک صفر است و به بنده اعلام شده است که در حال حاضر ارز یوآن چین قابل پرداخت است و برای دریافت لیر باید دو هفته صبر کنم. تخصیص ارز به سختی صورت می گیرد، این در حالی است که ارز برای واردات داروهای دامی از اولویت‌ها است و اگر با اولویت‌ها چنین برخورد می‌شود، به غیر اولویت دارها چگونه ارز تخصیص می یابد!؟
وی گفت: البته یوروی چین هم از سوی اداره نظارت ارزی بانک مرکزی به واردکنندگان پیشنهاد می‌شود اما اگر هر یک از ارزهای مذکور را به جز ارز درخواستی دریافت کنم، برای تبدیل آن مجبورم کارمزدی را تقبل کنم و این صرفه ندارد.
میزان ارزهای درخواستی از سوی متقاضیان بسیار متغیر است و به برخی ها در همین اداره نظارت ارز، ارزها تخصیص می‌یابد و این افراد دیگر مجبور به مراجعه به مرکز مبادلات نیستند و برخی دیگر پس از تخصیص کد به مرکز مبادلات ارزی باید مراجعه کنند.
نکته جالب اینکه برخوردها در این مرکز با متقاضیان ارز مناسب است و افراد هیچ گلایه و شکایتی از نوع برخوردها ندارند و حتی برخی مراجعه کنندگان عنوان می کنند که مسئولان این مرکز تا جایی که امکان دارد و برای بانک مرکزی مقدور است در تخصیص ارز آنها را همیاری و راهنمایی می کنند.
داستان تخصیص ارز دولتی‌ها
داستان تخصیص ارز به دستگاه‌های دولتی از نوع دیگری است. کارمندان این اداره خود با دستگاه‌های دولتی که قبلا تقاضای تخصیص ارز داده‌اند، تماس می‌گیرند و از تخصیص ارز به آنها خبر می‌دهند؛ به ویژه برخی از دستگاه‌های دولتی و برخی از وزارتخانه ها مانند بهداشت فقط یک بار نماینده دستگاه مربوطه پس از تماس بانک مرکزی به این اداره برای طی مراحل دریافت ارز مراجعه می کند.
به هر حال اداره نظارت بر ارز بانک مرکزی خلوت است و همانطور که مرکز مبادلات ارزی این روزها بدون مشتری و سوت و کور است، اداره نظارت بر ارز بانک مرکزی هم مشتریان چندانی ندارد.
جدیدترین آمارهای گمرک از واردات كشورمان در دو ماهه اول سال جاري نشان می دهد میزان واردات در این مدت به ۶ ميليارد و ۳۴۴ ميليون دلار رسيده كه اين ميزان واردات ۱۳ و ۸۲ صدم درصد كمتر از مدت مشابه سال قبل بوده است.
بررسی همین آمار که حاکی از کاهش حدود ۱۴ درصدی میزان واردات است، به نوعی نشانگر کاهش میزان مراجعه واردکنندگان به بانک مرکزی برای تخصیص ارز هم است و به نظر می رسد فعالان اقتصادی فعلا دست نگه داشته اند و واردات خود را کاهش داده‌اند و از سوی دیگر، مشکلات و مسائل مربوط به تخصیص ارز و غیره هم به این وضعیت دامن زده است.
در سال‌های ۹۱ و ۹۲ اوج کار مرکز مبادلات ارزی بود اما حال نه این مرکز و نه اداره نظارت ارزی جمعیتی را به خود نمی‌بینند و با این وجود هم مراجعه کنندگان باید مدت زمان زیادی در نوبت دریافت ارز باشند.
باجه نشینان بانکهای مستقر در مرکز مبادلات ارز می گویند که اداره نظارت ارز بانک مرکزی، مشتریان را نمی شناسد و این بانک‌ها هستند که مشتریان را می شناسند و از نوع فعالیت آنها آگاهی دارند و برخی از مشتریان ۲۰ سال است که مشتری آنها هستند اما برخی از مراجعه کنندگان به اداره نظارت ارزی گلایه ای نسبت به این موضوع ندارند.
اما این مشتریان نسبت به مشکلات مربوط به ورود و خروج خود به ساختمان مرکزی در میرداماد انتقاد و گلایه دارند و ورود به این ساختمان را بسیار سخت عنوان می‌کنند و می‌گویند که اگر اداره ای در ساختمان بانک مرکزی برای مراجعه ارباب رجوع در نظر گرفته شده است، باید برای ورود آنها به ساختمان نیز تدابیری اندیشیده شود که مردم کمتر با مشکل مواجه شوند.
برخی از تجار و بازرگانان هم مطرح می کنند سخت گیری‌هایی در ورود افراد متفرقه به ساختمان مرکزی این بانک وجود دارد و قادر به ورود به ساختمان میرداماد برای درخواست ارزی نشده اند و بنابراین ناچار شده اند که به مرکز مبادلات ارزی مراجعه کنند.
به هر حال فعالان اقتصادی خواستار بهبود شرایط تخصیص ارز از سوی مسئولان ارزی بانک مرکزی هستند و کوتاه شدن فرآیند تخصیص ارز، تامین نوع ارز مورد نیاز را خواستارند. به دلیل نوسانات ارزی در سال‌های اخیر و مشکلات تجار و واردکنندگان در تامین ارز، واحدهای تولیدی با مشکلات بسیاری مواجه شده‌اند و خواستار همکاری و هماهنگی دولت و بانک مرکزی برای تامین ارز هستند.