عبده: شاخص بازار نسبت به سال ۸۳ پائین تر است/بورس حباب ندارد / سال سخت پیش روی بازار سرمایه

در همایش بورس در دو راهی مذاکرات که روز گذشته برگزار شد، حسین عبده تبریزی عضو شورای عالی بورس و مشاور وزیر راه و شهرسازی، سعید لیلاز و سعید خزایی مدیر مرکز آینده پژوهی دانشگاه تهران ضمن ارایه دیدگاههای خود حول محورهای طرح شده در جلسه به پرسش و پاسخ با شرکت کنندگان پرداختند.

این همایش میزبان مدیران بورس ها و شرکت های سرمایه گذاری و کارگزاری بود تا بتواند درباره وضعیت اقتصاد کلان ایران و دورنمای سیاست های پیشروی کشور در حوزه بین المللی با محوریت مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب چشم‌اندازی روشن را ترسیم کند.

براساس این گزارش، حسین عبده تبریزی با ارایه گزارش های آماری از وضعیت سال های گذشته بورس، اقتصاد، نفت، مسکن و سیار متغییر های اقتصادی، گقت: با نگاهی به قیمت واقعی ، مشخص می شود شاید بازار اشتباه نکرده و شاخص فعلی نسبت به سال 83 پایین تر بوده و فقط به دلیل روی کار آمدن دولت یازدهم ، تصورات عجیبی از شاخص وجود داشت که منجر به افزایش آن شد . اما باید دید که چه اتفاقاتی این متغیر بورس را در سال های 94 و 95 متاثر خواهند کرد؟

در این همایش عبده تبریزی درباره آینده نرخ ارز گفت: بعد از توافق، ارز به سرعت تک نرخی می شود اما کاهش نمی یابد. حتی ممکن است افزایش یابد. چون کاهش ارز به نفع اقتصاد نیست. وی در مورد وضعیت بازارهای رقیب بورس هم گفت: اصولا" بازار سرمایه نباید رقیبی داشته باشد و همه ما علاقه مندیم که سرمایه‌ها به سمت دارایی‌های فیزیکی حرکت نکنند. پس اندازهای مردمی هم به جز بازار های پول و سرمایه گزینه سرمایه گذاری دیگری ندارند.

عبده تبریزی در ادامه افزود: رشد مثبت اقتصادى هم اکنون تا پایان سال به سمت صفر میل می‌کند. سال 94 یکى از سخت ترین سالهاى اقتصادى تاریخ کشور است و نتیجه توافق مذاکرات در سال 94 تنها تاثیر انتظارى بر بازارها دارد. ارزش ذاتى ارز بالاتر از این قیمت ها است و کاهش فعلى قیمت به خاطر کاهش سفته بازى است.

وی با بیان اینکه قیمت سهام بانکها در شرایط فعلى منصفانه است عنوان کرد: نقدینگى از سال 83 تا الان 12 برابر شده است در نتیجه شاخص بورس تا 150 هزار باید رشد می کرد. در عین حال با توجه به کاهش 30 درصدى رشد اقتصادى، شاخص باید حدود 85 هزار باشد. قیمت اکثر سهام ها زیر ارزش ذاتى است و بازار نیاز به نقدینگى دارد.

عبده تبریزی با اعتقاد به اینکه تورم از اینجا به بعد ساختاری است و پایین آمدن آن با اما و اگر مواجه است،افزود: بواسطه سیستم مالیاتی، افزایش دستمزد سالیانه و .... ساختار کشور به راحتی اجازه نخواهد داد این عدد پایین تر آمده و نیاز به کار ریشه ای دارد.

سعید لیلاز نیز با بیان اینکه در بهترین حالت تا پایان سال 95 حجم تولید اقتصادى به اندازه سال 90 مى رسد، عنوان کرد :فساد مالى در کشور، بخشى از نتایج مثبت اقتصادى توافق هسته اى را از بین مى برد. چطور می شود طى دو سال اخیر نقدینگى رشد کرده باشد، ولى قیمت ارز کاهشى باشد؟ این نشان از پیش خور شدن توافق مذاکرات است و قیمت ارز بیش از این مى ارزد. توافق بر بازار مسکن بى اثر است. خطر توافق هسته اى ورود هیجانى ارز به کشور را دارد که باز تبدیل ارز به ریال و سرکوبى نرخ ارز را در پی دارد نه کنترل قیمت.

وی افزود: توافق هسته‌اى دلیل بر دوستى ایران و امریکا نیست و نباید فکر کنیم تهران و واشنگتن به هم نزدیک می شوند. توافق ایران و امریکا را به سال 84 بر می گرداند نه سال 54. ایران و امریکا هر دو به علت شرایط ژئوپلتیک و نیاز به دشمنى با هم، رابطه نزدیکى نخواهند داشت. توافق صرفا جلوى جنگ احتمالى را خواهد گرفت.

این کارشناس با اعتقاد به اینکه حال و روز اقتصاد ایران در اثر مجموعه تحولاتی بوده که در سالهای اخیر به ویژه در ده سال گذشته (که دوران غفلت از اقتصاد بوده) به وقوع پیوسته ، عنون کرد: ایران و امریکا قطعا به توافق می رسند به جهت شرایط ژیوپولیتیک. از سال ١٣٨٩ به این طرف افزایش بی رویه شکاف طبقاتی داشتیم که در سال ٩٠ به بیشترین مقدار خودش رسیده بود و دقیقا این همان سالی بود که درامدهای نفتی در آن سال رشد قابل توجهی داشته و قدرت خرید نیروی کار در همان سال ١١ درصد کاهش داشته است، ولی حرکت های دولت جدید در راستای به ثبات رساندن شرایط رو مناسب دانستند.

لیلاز با اشاره به اهمیت سه چالش اجتماعی، سیاسی و امنیت منطقه در دوران بعد از توافق گفت : این موضوع باعث شکل گیری جریان هایی بعد از توافق احتمالی خواهند شد. بنابراین در صورت توافق ، فشار از طبقات پایین با تمام قوا حرکت خواهد کرد و مطالبات گروه ها و اقشار مختلف آغاز شده و در غیاب دو اهرم به حاشیه رانده نهادها و قوانین، خود را تحمیل خواهند کرد. انتخابات مجلس در اسفند 94 بسیار مهم و حتی با اهمیت تر از انتخابات مجلس خبرگان خواهد بود و طی آن گرایش به خرید رای منجر به طرح های رفاه گرانه ناشی از آزاد شدن منابع ارزی می شود.

این کارشناس با بیان اینکه وقتی اقتصاد ایران ثروت تولید نمی‌کند ، بورس آن به این روز می افتد ، خاطر نشان کرد: با فرض توافق در تابستان ، به دلیل بهبود مناسبات جهانی، شرایط اقتصادی مقداری بهتر می شود اما در طرح موضوع جذب سرمایه گذاری اغراق روا نیست. لیلاز با اشاره به رشد 1.5 درصدی تولید ناخالص داخلی در 9 ماه سال گذشته و جبران آهسته عقب ماندگی، افزود: با فرض توافق زودتر از اواخر سال 95 به رکورد تولید ناخالص داخلی سال 90 نخواهیم رسید.

وی ادامه داد: برای فهم بورس هم باید میزان تلاطم اجتماعی را در نیمه دوم سال 94 حدس زد و به انتخابات مجلس، ارز، ورود منابع و نقدینگی توجه کرد . بنابراین بازار سرمایه به این چالش ها به همان اندازه اقتصاد واقعی ، واکنش نشان خواهد داد.

به گفته وی در شرایطی طی سال جاری اقتصاد ایران از 2 به 4.5 درصد رشد می کند که در صورت حصول توافق از سال آینده می توان شاهد رشد واقعی بود. سهم بخش دولت و شبه دولتی ها از بورس حدود 65 درصد است و این بازار با سهم 5 درصدی بخش خصوصی از تولید ناخالص داخلی ، با تلاطمات در اندازه بزرگی مواجه است.

لیلاز با بیان اینکه در صورت توافق ایران و آمریکا، درآمدها به شرط حفظ انضباط مصرف ارزی بین 10 تا 20 درصد افزایش می یابد و بر واردات و تولید ناخالص داخلی اثر می گذارد. بنابراین در حالی بخش عمده از آثار روانی مذاکرات تخلیه شده که بورس بعد از مذاکرات بین 5 تا 10 درصد تلاطم بدون پایداری خواهد داشت.

لیلاز در مورد آینده ارز هم به بی سابقه بودن کاهش فاصله نرخ ارز بازار و ارز دولتی اشاره و پیش بینی کرد: بعد از توافق، ارز حتما" تک نرخی خواهد شد و بین 3000 تا 3200 تومان خواهد بود، اما آینده آن به نرخ تورم بستگی خواهد داشت.

در ادامه این جلسه در پرسش و پاسخ سخنرانان با شرکت کنندگان؛ عبده تبریزی با بیان اینکه سال 94 نمی تواند باعث شکل گیری اتفاقات مثبت باشد، تصریح کرد: در این شرایط بورس باید به طور فوری به فکر استفاده از ظرفیت خالی بخش ساختمان و افزایش تقاضا از طریق توسعه بازار بدهی و سهام خزانه باشد. این درحالی است که آثار واقعی توافق به سال 94 نمی رسد و بورس فقط متاثر از آثار انتظاری حرکت خواهد کرد و به آینده خوش بین خواهد بود.

عبده تبریزی علت اصلی رکود کنونی بازار سهام را کمبود نقدینگی و خروج تفکرات سفته بازانه دانست و گفت: در حال حاضر برای پس اندازهای مردمی هیچ بازاری بهتر از بازارهای پول و سرمایه نیست چراکه قیمت سهام ارزان بوده و حبابی قیمتی هم مطرح نیست، اما بورس مجبور به طی دوره های میان و بلند و توسعه بازار بدهی است . بنابراین سال 94 سال اصلاحات بورس و توسعه صندوق ها و تامین مالی از طریق بازار بدهی است.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با فرض انجام توافق، کدام صنایع بورسی برنده خواهند شد؟ توضیح داد: صنایع گاز، پتروشیمی و تا حدودی خودرو که بیشترین ضربه از تحریم ها خورده اند. اما مهم تر از آن مسئله تغییرات بازار و شرکای خارجی است.

حاصل صحبت های این دو کارشناس عدم وقوع رخدادی جدید از بابت توافق هسته ای برای اقتصاد ایران بود. در عین حال سال ٩٤ را در حالی سال سخت اقتصادی دانستند که شاهرگ اقتصاد یعنی نرخ رشد اقتصادی به حوالی صفر میل خواهد کرد.