فاصله‌گیری دلار از هیجانات منفی/کسادی کار وکاسبی دلالان

بازار ارز در چند سال اخیر از حالت تک نرخی واقعی خارج شده یا در مفهوم بهتر نتوانسته از بسته و ظاهر تک نرخی خارج شود، این امر باعث شد کشور در پی وارداتی بودن با مشکلات عدیده‌ای مواجه شود مشکلات برآمده از بازار ارز دو جنبه روانی و اقتصادی دارد و با توجه به خصوصیات رفتاری ایرانیان میزان تاثیرگذاری بار روانی نرخ ارز بر میزان بار اقتصادی آن چربش خاصی دارد.

کشور در اوایل سال 92 به واسطه نزدیکی به انتخابات ریاست جمهوری رنگ و بوی تازه‌ای گرفت و جو روانی مثبتی در آن حاکم شد جوی که با روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران تا مدت‌های مدیدی ادامه داشت. حسن روحانی با شعار‌ها و گفته‌های خود امید را در دل مردم و بعد از آن در بازار ایجاد کرد این امید توانست بازار ارز را به حد قابل ملاحظه‌ای تحت تاثیر قرار دهد، بار روانی حاکم بر بازار ارز نوسانات شدید این بازار را کنترل کرد و پیش‌بینی‌هایی که تا گذشته مبنی بر افزایش ارزش ارز به ویژه دلار بود را کاملا عکس کرد.

جو روانی مثبت حاکم با انتخاب ولی‌الله سیف به عنوان رئیس کل بانک مرکزی در بازار تشدید شد و سیف توانست با دریافت اختیارات مناسب در بازار پولی و بانکی از سوی رئیس جمهور، با کلام خود نیز بر بازار پولی و بانکی و ارز تاثیر به سزایی داشته باشد.

بازار ارز در پی بار روانی حاکم روند کاهشی در پیش گرفته بود که پیش‌بینی‌ها بر آن بود که در مدت زمان کوتاه نرخ دلار از مرز 3000 تومان عبور کرده و نزول نرخ دلار به کمتر از این رقم را شاهد باشیم، این روند در حال انجام بود که ولی‌الله سیف در بین صبحانه کاری خود با بخش خصوصی در رابطه با کاهش نرخ دلار به کمتر از 3000 تومان نظری ارائه داد، نظری که باعث شده در ابتدای گشایش بازار روند کاهشی نرخ ارز را عکس کند.

این گفته سیف مبنی بر آن‌که کاهش بیش از 2900 تومانی برای نرخ دلار غیرمنطقی است، نظرات مختلفی را به همراه داشت یکی از این نظرات به نظرات مطرح شده در دولت قبل بسیار نزدیک بود، این نظر برآن بود که دولت برای آن که بتواند پول دریافتی فروش نفت را در بالاترین حد خود عرضه کند از کاهش نرخ دلار جلوگیری کرده است، اگر از نظرات در رابطه با صحبت‌های ارزی سیف گذر کنیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که بازار پولی و بانکی به یک متولی تاثیرگذار بر آن دست یافته و بازار روند منطقی را با وجود مدیر تاثیرگذار بر آن، در پیش می‌گیرد.

با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و ولی‌الله سیف تصمیم قابل تامل دولت دهم در بازار ارز تا حدودی کمرنگ شد می‌توان گفت تا حدودی به حاشیه رفت، اتاق مبادلات ارزی در دوره ریاست جمهوری روحانی تا به این‌ جای کار به اعلام روزانه نرخ ارز بدون سروصدا پرداخته و اگر نرخ‌های آن را در طی دو سال گذشته برسی شود نشان از آن دارد که جهت‌گیری کلی آن روند صعودی داشته و حتی پا را فراتر از مصوبات قانونی دولت و مجلس برای تعین نرخ ارز در بودجه 94 گذاشته است.

این روند تا حدودی گواه از آن دارد که دولت تدبیر و امید علاقه بسیاری بر آن دارد که ارز دولتی به ارز بازار نزدیک شود و این موضوع از لحاظ اقتصادی قابل قبول است، زیرا بازار و اقتصاد معتقد است نرخ هر کالایی باید در کف بازار و در پی عرضه و تقاضا کشف شود.

در رابطه با تک نرخی شدن ارز که یک مولفه بسیار مهم و تاثیرگذار در بازار است کارشناسان بر این عقیده هستند که برای دستیابی به ارز تک نرخی باید پیش نیاز‌هایی رعایت شود و حرکت اصلی برای دستیابی به ارز تک نرخی باید در زمانی رخ دهد که فاصله بین دو نرخ آزاد و بانکی در کمتر از 400 تومان برسد.

دولت و مسئولان بازار پولی و بانکی در عمر فعلی دولت آنچنان از تک نرخی شدن و حرکت به این سمت و سو صحبتی به میان نیاوردند تا به فاصله نرخ‌های نامبرده به نظر کارشناسان نزدیک شود، با نزدیکی به فاصله 400 تومانی اظهار نظر‌های دولتمردان در رابطه با ارز تک نرخی قوت گرفت اما مسئولان شیرهای اطمینان در این رابطه را نیز مد نظر قرار داده و بر آن که نباید در شرایط فعلی که تورم به هسته سخت خود رسیده است بی‌گدار به آب زد.

بازار ارز از چند مولفه تاثیر پذیر است که از این موارد می‌توان به ارزش پول ملی، میزان عرضه و تقاضا، روابط بین‌الملل کشور و تاثیرات آن اشاره کرد. در شرایطی که ایران با گروه 1+5 در حال مذاکره است بازار ارز نیز به شدت از آن موضوع تاثیرپذیر است.

با توجه به روند بازار و زمان مذاکرات این موضوع برداشت می‌شود که بازار و نرخ ارز در زمان‌هایی که بارقه‌های امید از دل مذاکرات خارج می‌شود، روند نزولی به خود می‌گیرد و در زمان‌های خلاف این موضوع روند افزایشی برای دلار را باید متصور بود.

این موضوع نیز تا حد بسیار زیادی از شایعات پیرامون و فعالیت دلالان بازار تاثیر می‌گیرد، دلالان در بازار ارز روزانه حجم قابل توجهی ارز را در بین خود به صورت واقعی و صوری جابجا می‌کنند که نرخ جابجایی این ارز‌ها نرخ لحظه بازار ارز را تعیین می‌کند، به دلیل آن که نرخ ارز در بازار دلالی پشتوانه اقتصادی و علمی ندارد، شایعات و تصمیمات دلالان در تعیین نرخ ارز دارای اهمیت است.

حال با توجه به گفته‌های گذشته می‌توان ادعا کرد بازار ارز تا به حد قابل ملاحظه‌ای از بار روانی، شایعات و دلال‌بازی تاثیر پذیر است.

دولت روحانی برای مقابله با این موضوع راه دولت گذشته مبنی بر برخورد قهری به وسیله نیروی انتظامی را در پیش نگرفت و برنامه‌های گوناگونی را تدوین کرده که تنها یکی از آن‌ها به نام سامانه اعلام نرخ ارز بعد از گذشته بیش از 4 ماه عملی شد، سامانه‌ای که تا به این لحظه نتوانسته بر بازار تاثیرگذار باشد و به کمک تنها سلاح کنترل بازار ارز که سخنان سیف است بیاید.

در این رابطه مسئولان بازار پولی و بانکی کشور معتقدند این سامانه جزئی از برنامه کنترل و مبارزه با دلال بازی است که رفته رفته جای خود را در بازار باز خواهد کرد و نباید نگاه کوتاه مدت به آن داشت.

در مجموع می‌توان در بازار ارز به دولت روحانی نمره قابل قبولی داد اما نباید فراموش کرد که جو روانی مثبت به واسطه صحبت‌ها و تصمیمات ابتدایی روحانی در دولت تدبیر و امید توانست کمک شایانی در دستیابی به این موضوع داشته باشد. همچنین در شرایط روز دنیا و ایران رفتارهای برخرودی و لحظه‌ای جای خود را به رفتارهای منطقی، آرام، حساب شده و علمی داده که تا حد قابل قبولی ولی‌الله سیف با رفتار خود و پیاده‌سازی رفتار علمی و به روز بازار پولی و بانکی دنیا در کشور بازار را تحت کنترل قرار داده است.