با وجود سقوط آزاد قیمت نفت در طول یک سال گذشته و برنامه‌های گسترده کشورهای عربی عضو اوپک به ویژه عربستان سعودی برای دستکاری بازار نفت و پائین نگاه داشتن قیمت طلای سیاه، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران بارها اعلام کرده که دیدگاه‌های نفتی ایران و عربستان به یکدیگر نزدیک است.
بر این اساس هر چند منتقدان این اظهارنظر وزیر نفت را مورد نقد قرار می دهند اما به نظر می رسد کاهش قیمت جهانی نفت خام بیش از آنکه به ضرر ایران باشد در بلند مدت دستاوردهای متعددی برای اقتصاد صنایع نفت و گاز ایران به همراه خواهد داشت.
با سقوط آزاد بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت خام هر چند درآمدهای نفتی دولت و به ویژه شرکت ملی نفت ایران به نصف کاهش یافته است اما به نظر می‌رسد با ادامه روند فعلی و حذف برخی از تولیدکنندگان نفت در بازار ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها به جذاب ترین بازار نفت و گاز جهان برای سرمایه گذاران بین‌المللی تبدیل شود.
در شرایط فعلی با کاهش قیمت نفت و تثبیت بهای این کالای استراتژیک در محدوده بشکه ای ۶۰ تا ۶۵ دلار، تولید نفت خام از برخی از میادین نفت فوق سنگین جهان همچون کمربند نفتی اورینوکو ونزولا، ماسه‌های نفتی کانادا، شیل نفت‌های آمریکا، تولید نفت در قطب شمال و آب‌های عمیق دریای خزر، برزیل و خلیج مکزیک همچون گذشته دارای توجیه اقتصادی بالایی نباشد.
به عنوان نمونه گزارش اخیر شرکت «بیکر هیوز» نشان می‌دهد تعداد دکل های حفاری نفتی آمریکا هفته گذشته، برای بیست و هشتمین هفته پی در پی، با چهار دستگاه کاهش به ٦٣١ دستگاه دکل رسید که پایین ترین سطح از ماه اوت سال ٢٠١٠ میلادی تاکنون است.
فعالیت‌های جدید نفتی به ویژه در طرح توسعه پروژه‌های تولید نفت در آب‌های عمیق و نیمه عمیق هم تقریبا در اکثر کشورهای منطقه خلیج مکزیک، آفریقا و آمریکای جنوبی هم به حداقل کاهش یافته است و ادامه این روند حاکی از آن است که در طول چند سال آینده بار دیگر وضعیت عرضه و تقاضا به یک برابری نسبی خواهد رسید.
با این وجود، هزینه‌های بسیار پائین تولید نفت و گاز در ایران در مقایسه با حتی کشورهای عربی منطقه خاورمیانه بدون شک مهمترین برگ برنده ایران برای جذب سرمایه گذاری‌های خارجی و جلب مشارکت غول‌های نفت و گاز جهان است.
گزارش‌‌های برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران نشان می دهد هم اکنون متوسط هزینه یک بشکه نفت ایران در مناطق خشکی کمتر از ۵ دلار و در مناطق فراساحلی خلیج فارس بین ۷ تا ۹ دلار است که این عدد بسیار کمتر از هزینه تولید از میادین نفت غیر متعارف و شیل اویل‌های در اکثر نقاط جهان است.
دیدگاه‌های نفتی ایران به عربستان نزدیک شد
عربستان سعودی و برخی از کشورهای هم پیمان عربی این کشور در اوپک هر چند به طرفداران نفت ارزان قیمت تبدیل شده اند اما به نظر می‌رسد با توجه به مزیت‌های بالای سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز ایران در دوران نفت ارزان، ایران هم این روزها به طرفدار نفت ارزان قیمت تبدیل شده است.
سیدمهدی حسینی رئیس کارگروه اصلاح قراردادهای وزارت نفت با اشاره به مزیت‌های سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران به ویژه در صورت لغو کامل تحریم‌های بین‌المللی، گفت: سرمایه‌گذاری در پروژه های نفت و گاز ایران حتی در دوران کاهش بیشتر قیمت نفت خام هم دارای توجیه اقتصادی بسیار بالایی است.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه هم اکنون قیمت تمام شده تولید یک بشکه نفت در اکثر کشورهای جهان و به ویژه طرح‌های نوظهوری همچون شیل اویل و شیل گس، ماسه‌های نفتی و نفت های فوق سنگین بسیار بالا و نامتعارف است، تصریح کرد: تولید در برخی از این میادین تنها در سطوح بالای قیمت نفت به ویژه نفت بشکه ای ۸۰ دلار به بالا دارای توجیه اقتصادی و سرمایه گذاری است.
وی با بیان اینکه در برخی از کشورها هم اکنون هزینه تولید یک بشکه نفت به بیش از ۴۰ تا ۵۰ دلار افزایش یافته است، بیان کرد: این در حالی است که هزینه تولید نفت و گاز در ایران بسیار بسیار پائین است.
حسینی با یادآوری اینکه هزینه پائین تولید نفت در ایران برای اکثر سرمایه گذاران و شرکت های چند ملیتی جهان جذاب و سودآور است، اظهارداشت: بر این اساس در صورت لغو تحریم‌ها ایران با صف سرمایه گذاران شرکت‌های بزرگ و چند ملیتی صنعت نفت جهان روبرو خواهد شد.
رئیس کارگروه اصلاح قراردادهای وزارت نفت با اعلام اینکه علاوه بر این در تدوین نسل جدید قراردادهای توسعه ای صنعت نفت میزان جذابیت اقتصادی و سوآوری برای شرکای داخلی و خارجی را هم افزایش داده‌ایم، یادآور شد: ایران در صورت لغو تحریم‌ها به دنبال امضای قراردادهای «برد-برد» با شرکت‌های بزرگ خارجی و بین‌المللی است.
ایران جذاب‌ترین بازار نفت جهان شد
مشاور وزیر نفت در ادامه با بیان اینکه بدون شک صنایع نفت و گاز ایران یکی از جذاب ترین بازارهای جذب سرمایه در جهان است، گفت: براساس برآوردهای انجام شده، فرصت‌های سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز کشور حدود ۲۰۰ میلیارد دلار است.
رئیس کارگروه اصلاح قراردادهای وزارت نفت با تاکید بر اینکه به زودی با برگزاری کنفرانس لندن فرصت‌های جدید سرمایه گذاری در حوزه های اکتشاف، توسعه، افزایش ضریب بازیافت مخازن، بازسازی و نوسازی تاسیسات نفتی به سرمایه گذاران خارجی معرفی خواهد شد، تصریح کرد: در قراردادهای جدید نفتی که در صورت لغو تحریم‌ها با خارجی ها منعقد می شود، ایران صرفا به دنبال جذب منابع مالی و سرمایه خارجی نیست.
حسینی از انتقال دانش فنی، تکنولوژی و مدیریت پروژه‌ها به عنوان مهمترین اهداف امضای قرارداد با شرکت‌های بزرگ نفتی جهان نام برد خاطرنشان کرد: ارتقای ظرفیت پیمانکاران و سازندگان داخلی از دیگر اهداف امضای قرارداد با طرف‌های خارجی خواهد بود.