بورس تهران در مواجهه با متغیرهای بنیادین اثرگذار بر سودآوری شرکتهای حاضر در این بازار از حدود 2 سال گذشته تا کنون همواره موضوع برچیده شدن تحریم‌ها را در کنار سایر رخدادهای اقتصادی کلان را به عنوان اصلی‌ترین ریسک خود در نظر داشته است.
این در حالی است که با شدت یافتن روند مذاکرات هسته‌ای تا موعد تعیین شده آن برای رسیدن به توافق باعث شده تا فضای انتظار در تالار شیشه‌ای بر رفتار توأم با بیم و امید معامله‌گران حاکم شود.
در این زمینه برخی فعالان و معامله‌گران بازار سهام اظهار نظرهای جالبی در مورد رفتار فعلی معامله‌گران حقیقی و حقوقی بازار سهام عنوان می‌کنند.
بازار سهام در هیجان خبر
علی غفاری کارگزار حاضر در تالار معاملات بورس حافظ معتقد است: در حال حاضر بورس تهران به خبرهای منتشرشده از اتاق مذاکرات هسته‌ای واکنش نشان می‌دهد. در عین حال اظهارنظرهای مختلف مبنی بر تمدید یا تداوم مذاکرات باعث شده تا بازار سهام در روندی هیجانی قرار گرفته و با هر رخدادی نوسان دارد.
به گفته وی، این روند تا زمان موعد پایانی مذاکرات همچنان در بازار وجود خواهد داشت.
بورس بر پایه حدس و گمان
جعفر عزیزی، کارشناس و تحلیل‌گر بازار سهام نیز معتقد است: بازار سهام در حال حاضر تنها بر پایه حدس و گمان استوار شده و بدون پشتوانه فکری روشنی با مثبت شدن یا منفی شدن یک جای قیمت سهام شرکت‌ها در معاملات روزانه مواجه می‌شویم.
وی مشکل دیگر بازار سهام را موضوع سودآوری شرکتهای پالایشی به عنوان یکی از صنایع پیشرو بازار عنوان کرد و افزود: شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش هر چند وقت یکبار در نماد معاملاتی این گروه باعث شده تا فعالان بازار سهام نتوانند برآیند مشخصی از دورنمای سودآوری این شرکت‌ها داشته باشند.
عزیزی با ابراز خوش‌بینی از چشم‌انداز بازار سرمایه ایران عنوان کرد: هر چند می‌توان حدس زد که روند مذاکرات اندکی طولانی‌تر شود، اما می‌توان امید داشت که بازار سهام پس از طی این دوره گذار با افزایش اعتماد و رشد منطقی قیمت سهام روبه‌رو شود.
از فروشنده سهام خبری نیست
ابوالفضل آقادوست وضعیت بازار سهام را در حالت انتظار و آماده جهش ارزیابی کرد و افزود: در حال حاضر حجم معاملات روزانه بازار سهام بسیار کاهش یافته که نشان دهنده تعداد اندک فروشندگان سهام در این بازار است.
در حال حاضر معامله‌گران بازار سهام بیش از این انتظار کاهش قیمت‌ها را نداشته و انتظار دارد، با انتشار یک خبر خوب؛ رشد بازار سهام آغاز شود. در عین حال بازار سرمایه برای جهش مثبت به دنبال یافتن نقطه عطف اقتصاد پس از توافق هسته‌ای است.
اقادوست با بیان اینکه حرفه‌ای‌ها هم اکنون در حالت انتظار به تالار شیشه‌ای می‌نگرند، عنوان کرد:در عین حال معامله‌گران پرریسک بازار از فرصت‌های کنون استفاده کرده و به دنبال خرید سهام ارزنده هستند، در حال حاضر تعادلی میان نسبت بازده به ریسک در بازار وجود نداشته و احتمال کسب درصد بازدهی بسیار بیشتر از ریسک از دست دادن سرمایه است.
وی درباره رفتار حقوقی‌ها در شرایط فعلی بازار گفت: انگیزه و استراتژی رفتاری شرکتهای حقوقی با یکدیگر یکسان نبوده و بسته به شرایط به دنبال جابه‌جایی پرتفوی، تأمین نقدینگی و یا سیاست خروج از صنعت یا سهم مشخصی را در بازار دنبال می‌کند در حال حاضر حجم پایین معاملات بازار سهام نشان‌دهنده آن است که حقوقی چندانی در طرف فروشندگان سهام وجود ندارد.
به گفته آقادوست در فضای کلی معاملات بازار سهام فضای ترس و انتظار حاکم شده و این در حالی است که حرفه‌ای در چنین اوضاعی نگرانی چندانی نداشته و امیدوار به آینده هستند.
پری رخ: نرخ بهره بانکی بلای جان بورس شده
علی پری‌رخ، از کارشناسان خوشنام و معامله‌گران قدیمی بازار سهام عنوان می‌کند: تا وقتی که ارزش ریالی معاملات بازار سهام و حجم داد و ستد سهام در این بازار تعریف چندانی نداشته باشد و از سویی دیگر رقیبی به نام بانک با سود بدون ریسک 22 درصدی وجود داشته باشد نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذار در بورس حضور پررنگی داشته باشد. نرخ سود بانکی 25 درصدی برای بازار سهام به معنی آن است که باید در این بازار 5 سال صبر کرد تا به اصل سرمایه خود رسید. از این رو بدیهی است که وقتی نرخ بهره بانکی از نرخ تورم اسمی بالاتر باشد بازار سهام در رکود مداومی فرو برود.
به گفته این فعال بازار سرمایه، در حال حاضر اخبار سیاسی بر رفتار معامله‌گران در تالار شیشه‌ای تاثیرگذار بوده و باعث شده تا همه فعالان بازار در انتظار اینکه روند مذاکرات بالاخره چه خواهد شد، به تابلوی معاملات این بازار چشم دوخته‌اند.
پری‌رخ ادامه داد: می‌توان حدس زد که پس از توافق هسته‌ای دولت اقدام به کاهش نرخ بهره بانکی و سپس سایر فعالیت‌های اقتصادی خود برای تداوم رشد اقتصادی در اقتصاد روی آورد. اگر چه می‌توان به جان گرفتن بازار امید بست، اما با این همه بار افزایش عرضه نفت در بازارهای جهانی باز هم دولت برای دخل و خرج خود با کسری در بودجه مواجه خواهد بود. در این وضعیت یا باید تورم افزایش یابد و یا با چاپ اسکناس و استقراض کسری بودجه مدیریت شود. این در وضعیتی است که با وجود توافق هسته‌ای؛ قیمت جهانی نفت تغییر چندانی نیابد و رکود موجود در جهان به سایر کشورها سرایت نکند.
وی از نقش با اهمیت بازار سرمایه در کلیت اقتصاد کشور سخن گفت و افزود: در تمام دنیا وقتی بازار سرمایه رو به سقوط می‌گذرد، تمامی منابع مالی و پولی تجهیز می‌شوند تا از سقوط بیشتر جلوگیری کنند چرا که آن را عامل بیکاری و تعطیل شدن کارخانه‌ها و شرکت‌ها می‌دانند. طی دو سال گذشته با وجود وعده‌های داده شده اما فعالان و سرمایه‌گذاران اقتصادی همواره در شرایط انتظار به سر بردند. اما اینکه این انتظارات تا چه حد عملی خواهد شد، بر کسی روشن نیست.
به باور پری‌رخ اگر نرخ سود بانکی کاهش یابد و صنایع کشور به منابع پولی بیشتری دسترسی داشته باشند، علاوه بر افزایش اشتغال می‌توان به تقویت قدرت خرید مردم و به دنبال آن رونق بازارهای مسکن، خودرو، سیمان و سایر بازارهای فرورفته در رکود فعلی امیدوار بود.
بازار سهام در برزخ انتظار / خوش بینی به آینده
محمد مردان‌پور، مدیرعامل اسبق شرکت سرمایه‌گذاری دانایان پارس نیز معتقد است: در حال حاضر وضعیت فعلی بازار سهام با بیم و امید نسبت به دورنمای مذاکرات 1+5 با ایران در برزخ انتظار فرو رفته است. در چنین شرایطی حقوقی‌ها فعالیت پررنگی در بازار ندارند، اما حقیقی‌ها به دلیل سرمایه‌های اندک خود یا ریسک نمی‌کنند و یا تا اطمینان از شرایط در بازار صبر می‌کنند.
وی با پیش‌بینی برآیند بازار سهام پس از توافق هسته‌ای عنوان کرد: با توجه به رکود فزاینده بازار سهام در یک سال و نیم گذشته می‌توان انتظار داشت که به محض توافق رشد 35 درصدی نماگرهای بورس تهران رقم خورد. اما اگر مذاکرات با تمدید حداقل یک‌ماهه برای توافق ادامه یابد، پس از یکی دو روز بازار سهام با رشد منطقی 15درصدی به آرامشی حداقلی دست یابد، اما اگر زمان مذاکرات هسته‌ای افزایش یابد می‌توان گفت که بازار دوباره وارد دوره‌ای از ابهام و انتظار فرو خواهد رفت.
مردان‌پور با این عنوان که بازار در حال احتیاط نسبت به رخدادهای پیش‌روی خود است، گفت: برآیند کلی متغیرهای ریسک سیستماتیک بازار نشان می‌دهد که توافق با حداقل تمدید یک ماهه صورت خواهد گرفت. در حال حاضر برخی از معامله‌گران با استفاده از فرصت انتظار به دنبال تامین منابع نقدینگی برای ورود به بازار و برخی دیگر از معامله‌گران در انتظار روشن شدن دورنمای سیاسی بازار همچنان صبوری می‌کنند.