توافق حاصل شده، زمان اعلام آن فرا نرسیده است

مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه ضمن بیان این مطلب درباره اینکه با وجود افزایش نشانه ها پیرامون رسیدن ایران و گروه 1+5 به نقطه توافق نهایی، دلیل تطویل و ادامه دادن این مذاکرات چیست و دلیل اصلی در اعلام با تاخیر رسیدن به توافق چه می تواند باشد گفت: صحنه سیاست، صحنه بازی منطقی است و منطق ایجاب می کند که از فرصت ها و بازه زمانی موجود بهترین بهره برداری به عمل آید. بازیگرانی که به بازی حرفه ای می نگرند، ادامه بازی، تا فرصت زمانی باقی است، یک رسالت تاریخی محسوب می شود.

وی افزود: دیپلماسی هسته ای ایران پرونده ای است که در آن اصطکاک واقعیت ها با آرمان ها و خواسته ها وجود دارد. جنگ نیازها با روایت خواسته های حداکثری در آن دیده می شود از این رو در این اصطکاک و تعارض استفاده از زمان منطقی برای دست یافتن به امتیاز بیشتر خود را بر مذاکره کنندگان تحمیل می کند.

مطهرنیا، ادامه داد: اگر چه تفاهم در لوزان حاصل شده است اما روایت امتیاز گیری در دو سوی میز مذاکره همچنان باقی است و تا فرصت هست رقابت روایت های گوناگون برای رسیدن به امتیاز بیشتر در نزد رهبران کشورهای مختلف درگیر در این پرونده وجود دارد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در تهران رهبری نظام جمهوری اسلامی خطوط قرمز لوزان را نشانه می رود، از آن سوی اوباما سخن از فشارهای بیشتر به میان می آورد این نه یک جنگ واقعی است بلکه واقعیت جنگ روایت ها برای گرفتن امتیازات بیشتر و واگذار نکردن بیشتر صحنه عمل به رقیب است.

وی با بیان اینکه واقعیت این است که هر دو سوی میز مذاکره توافق را گریزناپذیر می دانند و نه تنها گریز ناپذیر بلکه به نفع خود را می دانند گفت: پس توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 حاصل شده است. اما زمان اعلام آن هنوز فرا نرسیده است. ضرب المثلی وجود دارد که می گوید: «باغبان چیره دست میوه را رسیده از درخت می چیند.»

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: از این رو باید صبور بود تا این میوه توافق بر شاخه درخت رسیده شود و در زمان مقتضی با فراهم کردن زمینه های مناسب افکار عمومی به بیان آید.

مطهرنیا ادامه داد: اگر نیک به ساحت افکار عمومی در داخل کشور، منطقه و نظام بین الملل بنگرید همه چشم ها به درختی دوخته شده است که در آفتاب تابستان سال 2015 شهر وین و 1394 تهران می خواهد در اوج رسیدگی میوه آن چیده شود. اینها استعارهایی است برای بیان منطق تطویل مذاکرات با وجود حصول توافق.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: لذا باید بر این گزاره تاکید کنم که از یک سو گرفتن فرصت بیشتر برای به دست آوردن امتیازات احتمالی بیشتر و بهتر و از سو دیگر بهره برداری از زمان موجود برای آماده سازی افکارعمویی سبب شده است که دو طرف همچنان رسیدن به توافق نهایی را به تعویق اندازند.

مطهرنیا با بیان اینکه پرونده هسته ای نه پرونده ای میان ایران و 1+5 بلکه پرونده ای میان نظم قدیم نظام بین الملل و در ورودی محتوابخشی نظم نوین جهانی خواهد بود گفت: از این رو بازیگران اصلی این صحنه نشان می دهند بسیار تخصصی و دوراندیشانه گام های خود را بر می دارند. خرد سیاسی ایجاب می کند که بازی را تا دقیقه 90 ادامه داده و حتی از وقت های اضافی نیز بهره برد. شاید بازی به پنالتی هم بکشد. اما نتیجه این بازی در نهایت برد – برد خواهد بود. قرار نیست هیچ یک از طرفین بازنده از زمین بازی خارج شوند چرا که اگر تنها یک طرف ببرد، همه باخته اند.

وی افزود: قاعده این بازی هوشمندانه چیده شده است چرا که تلاش برای برد یکجانبه در این بازی مساوی با باخت همگانی خواهد بود لذا این بازی از اول اجبار رسیدن به نتیجه نهایی برد – برد را دارد نه باخت – باخت.

این استاد دانشگاه ادامه داد: نتیجه این بازی به خصوص در این موقعیت زمانی باخت – باخت نخواهد بود چرا که هزینه های گزافی را نخست به کنشگران اصلی این مذاکرات یعنی آمریکا و ایران و سپس به منطقه و نظام بین الملل تحمیل می کند از این رو حتی ناراضیان از این بازی نیز مجبور خواهند بود به نتیجه برد – برد رضایت دهند اگر چه همواره بهانه جویی در بستر لجبازی رشد می کند.

مطهرنیا در ادامه درباره نگرانی در خصوص نقش کنگره آمریکا بر توافق هسته ای ایران و آمریکا و اینکه با توجه به امکانی که کنگره برای رد توافق هسته ای به دست آورده است آینده این توافق در بستر تصمیم گیری کنگره چگونه رقم خواهد خورد نیز گفت: نگرانی درباره رد توافق هسته ای از سوی کنگره حتما وجود دارد. این نگرانی جدی هم هست، اما این جدیت دولت های حاکم در تهران و واشنگتن است که می تواند کنگره ها و مجالس دلواپس خود را اطمینان بخش سازنند.

وی افزود: آنچه که بیش از همه موجب نگرانی کنگره آمریکا و مجلس فعلی در ایران است نه پرونده هسته ای در عرصه سیاست خارجی بلکه نقش و تاثیر حل و فصل این پرونده بر صحنه سیاست داخلی است که پیامد آن بر انتخابات آینده ریاست جمهوری در آمریکا و انتخابات سال جاری مجلس شورای اسلامی در ایران غیر قابل کتمان است.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: از این رو رهبران خردورز هر دو کشور و معماران امنیت ملی و مدیریت منافع عمومی هر دو کشور باید در جهت ایجاد فضای مناسب برای رسیدن به توافق و تسلیم مجالس هر دو کشور در این فرصت عزم خود را جزم کنند و از تمامی مکانیسم های سیاسی در جهت ایجاد فضایی مناسب در تایید این توافق به کار گیرند.

وی با بیان اینکه راضی کردن مجلس ایران برای همراهی با توافق هسته ای بسیار راحت تر خواهد بود گفت: مجلس ایران، مجلسی است که در ساختار خود بر اساس گفتمان ادعایی حاکم بر آن در نهایت ولایت پذیر است و این رهبری نظام اسلامی است که می تواند به سهولت بیشتری زمینه پرور ایجاد فضای مناسب برای همراهی با توافق آتی شود.

مطهرنیا افزود: اما کار برای اوباما بسیار مشکل تر است. او رهبری سیاسی و نماینده جناح فکری خاصی است که باید با بده بستان های ظریف سیاسی بتواند محصول کار "ظریف" در وین را به کنگره جمهوری خواهد خود تحمیل کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: جمهوری خواهان رسیدن به این توافق را محصول هوشمندی "ظریف" می دانند و از این جهت آمریکا را با مدیریت اوباما در برابر تیم هسته ای ایران ضعیف ارزیابی می کنند. لذا کار بر اوباما به منظور همراه کردن کنگره با توافق هسته ای سخت تر خواهد بود. از این رو باید زمینه های مناسب برای دستیابی به تایید کنگره از سوی اوباما فراهم آید.

وی در خاتمه گفت: با این حال اوباما نشان داده است تا حدود زیادی در این زمینه قابل اطمینان است و به نظر می رسد که جمهوری خواهان در نهایت ناچار به همراهی با توافق وین خواهند بود چرا که مخالفت با این توافق بخش زیادی از ملت آمریکا را نگران جنگ دیگری خواهد کرد و این در آستانه انتخابات آینده می تواند به ریسک بزرگی برای آنها تبدیل شود.