کمتر از 48 ساعت به پایان مذاکرات نفسگیر ایران و 1+5 مانده است. ایالات متحده همراه با پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان (معروف به گروه 1+5) از پایان ضربالاجل اصلی یعنی سیام ژوئن، سخت مشغول مذاکره هستند و آخرین بار، مدت مذاکرات را تا تاریخ نهم جولای تمدید کردند. اگرچه یک منبع ناشناس و نزدیک به مذاکرات میگوید ایران و 1+5 تنها 48 ساعت برای نهایی کردن توافق فرصت دارند اما بعید است که در کوتاه مدت توافقی حاصل نشده باشد.
بهگزارش بیزنساینسایدر، تا اینجای کار، مذاکرات هستهای برای ایران فواید بسیاری داشته است. ضمنا اینکه مذاکرات چندروز اخیر نیز شواهد بسیار مهمی را در اختیار گذاشته که نشان میدهد مذاکرهکنندگان ایرانی فهمیده اند چگونه در موقعیتی که اکنون در آن قرار دارند، حاکم میدان باشند.
تحریم های تسلیحاتی بخش مهمی از مذاکرات است
روز دوشنبه، ایران در خلال مذاکرات هستهای بارها از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل خواست تا تحریمهای تسلیحاتی علیه این کشور را لغو کند. این یک حرکت هوشمندانه و عاقلانه ازسوی ایران بود. روسیه، بهعنوان یکی از اعضای 1+5، بهدلیل الحاق کریمه اوکراین به خاک کشورش و مداخله نظامی در شرق اوکراین، هماکنون تحت تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا قرار دارد. این کشور همچنین دومین صادرکننده بزرگ سلاح در جهان محسوب میشود. بنابراین، برداشته شدن ممنوعیت خرید تسلیحات نظامی ایران بهطور مستقیم برای یکی از اعضای 1+5 که مشتاقانه بهدنبال یک مشتری جدی میگردد، به شدت سودمند خواهد بود و بی دلیل نیست که روسیه نیز مشتاقانه خواستار برداشته شدن این تحریمهاست. «سرگی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه میگوید: مساله تحریم خرید سلاح تنها مانع بزرگ باقیمانده در مذاکرات ایران و 1+5 است.
از آن مهمتر اینکه ایران شاهد است که موقعیت مذاکراتی 1+5 در برخی از مسایل اصلی شامل حق غنیسازی اورانیوم، ادامه فعالیت سایت فردو محدودیت دسترسی ایران به برخی فعالیتهای هستهای پیشین خود، تحلیل رفتهاست. حتی در طول اجرای طرح اقدام مشترک نیز ایران این اجازه را داشت تا بدون هیچگونه مجازاتی توافقات ممنوعیت صادرات نفتی خود را زیرپا بگذارد. از سوی دیگر در ماه آوریل «باراک اوباما»، رییس جمهور آمریکا اعتراف کرد که ایران، ظرف مدت کوتاهی پس از منقضی شدن محدودیتهای 10 و 15 ساله غنی سازی، قادر خواهد بود به تکنولوژی برتر هستهای دستیابد.
با درنظر گرفتن منافع اقتصادی روسیه و مذاکرات بیسابقه 1+5، قطعا عدم تلاش ایران برای امتیازگیری بیشتر غفلت بزرگی خواهد بود.
مانعی به اسم موشکهای بالستیک
ایران روز دوشنبه با شجاعت هرچه تمامتر خواست تا تحریمها و سایر ممنوعیتهای بینالمللی در مسیر دسترسی این کشور به ساخت موشکهای بالستیک برچیده شود. برخی ناظران میگویند مطرح کردن بحث موشکهای بالستیک در خلال مذاکرات هستهای تنها با هدف منحرف کردن مسیر مذاکرات 1+5 از بحث سلاح های هستهای صورت گرفته است. اما درنهایت، موشکهای استراتژیک دوربرد ایران تحت یک پیمان قاطعانه که امکان دسترسی ایران به سلاح هستهای را محدود میکند، تهدید کمتری بهدنبال خواهد داشت. اما آنگونه که «مایکل آیزنشتات» کارشناس مسائل خاورمیانه میگوید، ایران برخی از موشکهای دوربرد شهاب خود را به تجهیزاتی مجهز کرده که توانایی حمل کلاهک هستهای را دارند و این مساله مستقیما با موانع مذاکرات مرتبط هستند.
بااینحال، مقامات مذاکرهکننده ایران بارها اعلام کردهاند که هرگز موضوع موشکهای بالستیک و تحریم خرید سلاح را بهطور خاص به مذاکرات هستهای مرتبط نکردهاند، اما وقتی این خواستههای ایران درست در مقطع حساس مذاکرات هستهای مطرح میشود نه تنها مسیر مذاکرات را برای 1+5 پیچیدهتر میکند، بلکه نشان میدهد که تهران قصد دارد مواضع کلی جامعه بینالملل نسبت به این کشور را در شرایط پس از توافق به کلی تغییر دهد. ایران درحال حاضر بهدنبال این است که بهمحض حل موضوع هستهای خود در جامعه بینالملل اعتبار و آزادی عمل بیشتری کسب کند.
تاثیر نفت
دلایل بسیاری وجود دارد که نشان میدهد نفت تاثیر مهمی در توافق ایران و 1+5 دارد. توافق هستهای ایران نه تنها این کشور را با یک برنامه هستهای توسعه یافته و مورد قبول جامعه بینالمللی روبرو میکند بلکه این کشور توانایی دستیابی به تکنولوژی ساخت موشکهای فوق پیشرفته بالستیک و هرگونه سلاح غیرهستهای را خواهد داشت. تهران همچنین بر این باور است که تفاهم با غرب میتواند منجر به توسعه اقتصاد نفتی این کشور شود.
در مطالعهای که ازسوی «سیتیبانک» انجام شده مشخص شد با برداشته شدن محدودیتهای صادرات نفت ایران، این کشور با حداکثر توان خود اقدام به تزریق نفت به بازار خواهد کرد. بااینحال، این بانک بر این باور است که ایران نخواهد توانست ظرف مدت هفت ماه پس از برداشته شدن تحریمها، ظرفیت تولید نفت خود را طبق گفته وزارت نفت این کشور، یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. اما تصور این است که افزایش تولید نفت ایران پس از توافق هستهای میتواند حجم تولید نفت این کشور را ظرف مدت 6 ماه، روزانه 600 هزار بشکه افزایش دهد و حجم تولید روزانه نفت ایران را به روزانه 4 میلیون و 200 هزار بشکه برساند.