ماراتن مذاکرات هسته ای پس از 12 سال در حالی در چند روز گذشته به پایان رسید که سرمایه گذاران زیان ده بورسی پس از یک روند فرسایشی در 18 ماهه گذشته انتظار داشتند با انتشار خبر دستیابی به جمع‌بندی نهایی در مذاکرات هسته‌ای میان گروه 1+5 و ایران، بازار سرمایه با رشد شاخص بورس و قیمتها از یک طرف و از سویی دیگر تشکیل صف های خرید سنگین همراه شود که نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه در برخی نمادهای معاملاتی صف های فروش نیز شکل گرفت.
بر این اساس کارشناسان بازار سرمایه واکنش منفی بازار به انتشار خبر رسیدن به توافق در مذاکرات را اتفاقی نادر و تاریخی در دوران معاملات بازار برمی شمرند و معتقدند این رفتار و واکنش سهامداران چیز عجیبی نیست و همانگونه که بسیاری از مولفه های اقتصادی کشور در چارچوب علم اقتصاد نمی گنجند، رفتار منفی بورس به خبرهای مثبت سیاسی نیز جای تعجب بسیار ندارد؛ چرا که در ماههای نه چندان دور، حدس و گمانها در مورد پیشرفت روند مذاکرات بازار را مثبت می کرد اما حالا با انتشار خبر رسمی رسیدن به توافق بازار واکنشی عکس از خود نشان می دهد.
از سوی دیگر در حالی که پیش از اعلام رسمی توافق هسته ای فعالان اقتصادی بازگشت رونق دوباره به بازار سهام را پیش بینی می کردند، در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته نه تنها این اتفاق رقم نخورد بلکه نزول چند صد واحدی شاخص بورس و افت قیمتها و تشکیل صف های فروش پیش بینی های کارشناسان را در هاله ای از ابهام فرو برد که بر این اساس برخی تیغ تند انتقاد خود را به سمت حقوقی ها نشانه می گیرند و بر این باورند که این دسته از بازیگران بازار با کنترل معاملات دست به خرید سهام با قیمت های ارزان تر زده اند.
همچنین یکی دیگر از عوامل اصلی عرضه در بازار سرمایه این موضوع عنوان می شود که سهامداران نمادهای معاملاتی که به مجامع سالانه خود نزدیک می‌شوند ترجیح می‌دادند پس از رشد روزهای گذشته سهامشان، سود ذخیره کنند و به مجمع نروند؛ چرا که تقسیم سودهای بلندمدت شرکتها موجب شده تا در برخی موارد تا بیش از 8 ماه این سود به دست سهامداران نرسد و بلوکه شدن سرمایه سهامداران برای آنها همانند سمی است که تلاش می‌کنند از آن دوری کنند.
با این وجود کارشناسان معتقدند روند فعلی بازار سرمایه جای نگرانی ندارد و بورس در روزهای آینده روند مثبت خود را در پیش خواهد گرفت و پس از برگزاری مجامع شرکتها موج صعودی بازار سرمایه آغاز خواهد شد؛ بعلاوه این که هر چند توافق هسته ای بین ایران و قدرت‌های جهانی حاصل شده است اما هنوز در عمل اتفاقی رخ نداده و پولی به اقتصاد کشور و نیز چرخه تولید شرکتها وارد نشده است بنابراین باید منتظر ماند تا شرکتها به خود آیند و رسیدن به توافق نهایی در مذاکرات هسته ای و رفع تحریم ها در تولید و سودآوری آنها اثر واقعی خود را بگذارد.
با این حال هر چند رسیدن به توافق و رفع تحریم ها موجب شده تا یکی از ریسکهای اصلی و سیاسی اقتصاد و بازار سرمایه کشور کمرنگ شود اما سهامداران و فعالان اقتصادی نباید عوامل دیگر که اثر منفی آنها بر اقتصاد و بورس کماکان سایه افکنده است را به فراموشی سپرده و انتظار معجزه مذاکرات را برای بازار داشته باشند.
بر این اساس یکی از موضوعاتی که در هفته های گذشته در اقتصاد کشور زبان به زبان می چرخد موضوع تک نرخی شده ارز است که گویا رفته رفته توسط دولت مورد اقدام و عمل قرار خواهد گرفت که این اتفاق بر کلیت بازار سرمایه نیز اثرگذار خواهد بود؛ چرا که درصد قابل توجهی از ارزش بازار سهام مربوط به شرکت‌هایی است که قیمت محصولات آنها بر اساس نرخ‌های جهانی کالاها تعیین می‌شود و صادرات محور هستند و قیمت محصولات آنها تابعی از قیمت‌های جهانی و نرخ ارز در بازار آزاد است، بنابراین این معادله مجهول مانده اقتصاد کشور و بورس باید هر چه سریعتر برای سرمایه گذاران حل شود.
همچنین یکی دیگر از مشکلات ماههای گذشته بازار سرمایه موضوع تعیین نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها است که از دیماه سال 92 تاکنون نرخ خوراک گاز مجموعه‌های پتروشیمی به یکی از چالش های اصلی میان شرکت‌های پتروشیمی و وزارت نفت تبدیل شده و هنوز نتیجه آن نامعلوم بوده و سودآوری شرکت‌های پتروشیمی را با اگر و اما مواجه کرده است که به این معماها باید محدودیتهایی چون حجم مبنا، دامنه نوسان قیمت و نیز توقف طولانی نمادهای معاملات را نیز اضافه کرد.
* مهدی حاجی وند
انتهای پیام/