نمی دانیم پس از تحریم چقدر وضعمان خوب می شود

مشاور ارشد اقتصادی رئیس جمهور معتقد است: آثار و نتایج توافق هسته ای حتماً اقتصاد را در وضعیتی بهتر از شرایط موجود قرار خواهد داد. اما به طور دقیق فعلاً نمی‌دانیم اثر توافق در ماه‌های آینده و در سال‌های آینده چگونه ظاهر خواهد شد.

مسعود نیلی گفت: چون تجربه مشابه بین‌المللی نظیر آنچه بر اقتصاد ایران گذشته وجود ندارد و همه با تجربه جدیدی مواجه شده ایم، باید با احتیاط درباره اینکه پس از توافق قرار است چه اتفاقی رخ دهد نظر بدهیم.

وی افزود: با این حال تقریباً مطمئن هستیم که از نظر منابع و ظرفیت‌های اجرایی و توان کارشناسی دولت با محدودیت‌های زیادی مواجه خواهیم بود.

مشاور اقتصادی رئیس جمهور با اشاره به این که با اطمینان نمی‌توانیم بگوییم که برای اقتصاد ایران فصل جدیدی ورق خورده است گفت: واقعاً نمی‌دانیم ترجمه توافق هسته‌ای، به زبان روابط خارجی اقتصاد چیست. تنها چیزی که می‌توانیم با احتیاط حدس بزنیم این است که احتمالاً محدودیت‌های سنگینی که روی ما گذاشته شده بود، با برداشته شدن تحریم‌ها مقداری کمتر خواهد شد.

وی با تأکید بر این که مساله خیلی جدی و بزرگ اقتصاد ایران، کمبود منابع است به اقتصاد نیوز گفت: این مساله در حال حاضر به شکل خیلی جدی خود را نمایان کرده است. یعنی این تنگنا هم در بودجه دولت قابل مشاهده است و هم در نظام بانکی.

وی با اشاره به این که دولت در سال‌های گذشته بسیار بزرگ و ناکارآمد شده و در عین حال منابع لازم را برای خدمات‌رسانی در اختیار ندارد افزود: این مشکل حتی در سازمان هواشناسی هم دیده می‌شود که بودجه و امکانات لازم را برای خرید تجهیزات پیشرفته ندارد اما مردم انتظار دارند این سازمان مثل یک سازمان کاملاً پیشرفته در یک کشور توسعه‌یافته به پیش‌بینی شرایط آب و هوایی بپردازد.

به اعتقاد دکتر نیلی، همزمان با مساله نارسایی‌های جدی در ساختار اقتصادی کشور نیز مواجه هستیم. وضعیت فعلی این پیام را می‌دهد که هرچه منابع جدید به این ساختار غلط تزریق شود، به صورت غلط هزینه می‌شود. وقتی غلط هزینه شد، نتایج کوتاه‌مدتی خواهد داشت که برای یک دوره کوتاه رضایت‌بخش است اما مشکل اصلی که مشکل ساختاری است، همچنان لاینحل باقی می‌ماند. مثل مشکل آب در کشور که امروز به صورت یک مساله بسیار نگران‌کننده نمایان شده است.

اصلاح ساختار موجود یا اصلاحات ساختاری؟
مشاور ارشد اقتصادی رئیس جمهور با بیان این که در دوره‌ای طولانی، برای اینکه رفاه کوتاه‌مدت ایجاد کنیم در زمینه مصرف کردن بسیاری منابع، دچار خطاهای فاحش شده ایم گفت: امروز در خیلی حوزه‌ها، ظرفیت‌ها به حد پایه‌ای خودش رسیده است. تاجایی که دیگر به هیچ عنوان نمی‌شود روش قبلی را ادامه داد.

وی افزود: شبیه منابع آب که امروز به صورت بحران کاملاً جدی بروز کرده است، در ساختار اداری کشور مثال های زیاد دیگری هم وجود دارد. در منابع نفتی، در برق، در جنگل، در اشتغال، در محیط زیست و در خیلی حوزه‌های دیگر چنین وضعیت نگران‌کننده‌ای وجود دارد و نمی‌شود یک بار دیگر حل آن را به تعویق انداخت.

وی با اشاره به این که برخی اقتصاددانان این روزها از ضرورت اصلاح ساختاری در اقتصاد ایران سخن می‌گویند و برخی بیشتر به دنبال این هستند که شرایط موجود را اصلاح کنند گفت: هرچند با وجود عملکردهای گذشته اطمینان مردم نسبت به اصلاح ساختار اقتصادی به حداقل رسیده است اما مشکل این است که ما دیگر زمان زیادی نداریم.

بزنگاه تاریخی
وی افزود: یک اقتصاددان برجسته به نام «دارون عج‌اوغلو» که در دانشگاه ام‌آی‌تی اقتصاد سیاسی توسعه تدریس می‌کند در کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند» چهار عامل برای خوشبختی یا بدبختی ملت‌ها عنوان می‌کند که شامل نهادهای یک کشور، فرهنگ، جغرافیا و شانس است. منظور از شانس یک اتفاق یا رویداد است که به عنوان بزنگاه تاریخی از آن یاد می‌کند و می‌گوید هر کشوری در تاریخ خود با معدود بزنگاه‌های تاریخی مواجه می‌شود که می‌تواند از آن برای جهش رشد و توسعه یا نزول و سقوط استفاده کند.

وی افزود: به عنوان مثال به کشورهای آسیای جنوب شرقی می توان اشاره کرد که از تهدید کمونیسم در آسیا به عنوان یک بزنگاه استفاده کردند و از آمریکا امتیازات فراوانی گرفتند که سرآغاز روند توسعه در این کشورها بود.

مشاور ارشد رئیس جمهور معتقد است ما در تاریخ کشورمان چند بار با بزنگاه‌های تاریخی مواجه بودیم که آن را پس زده و استفاده‌ای نبرده‌ایم. اگر با شرایط جدید هم در قالب همان سیاست و اقتصاد سنتی برخورد کنیم، نتیجه‌ای نمی‌گیریم و در آینده با بحران‌های بزرگ مواجه می‌شویم که می‌تواند ما را دچار شرایطی بدتر و خطرناک‌تر از دوران تحریم کند.

به اعتقاد او، ما باید سیاستگذار را توجیه کنیم. در عرصه اجتماعی و افکار عمومی هم این بحث تبدیل به گفتمان و مطالبه شود. در غیر این صورت فرمان هدایت اقتصاد ما به طور سنتی به همان سمتی کشیده می‌شود که پول نفت را صرف رفاه کوتاه‌مدت و بحران‌های درازمدت کند.