بعد از توفق هسته‌ای بین ایران و 6 قدرت جهانی، اینکه میزان دارای‌های بلوکه شده ایران چقدر است؟ به موضوع داغی تبدیل شد به طوری که این اظهارات در داخل و خارج بسیار ضد و نقیض بود، رقمهای متفاوتی در باره میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج از کشور بین 30 هزار میلیارد دلار تا 180 هزار میلیارد دلار مطرح شد.
خیلی‌ها پافراتر گذاشته و درباره نحوه مصرف این دارایی‌ها در داخل اظهار نظر کردند بدون اینکه رقم دقیق آن مشخص باشد، گفته‌ها درباره میزان دارایی‌های بلوکه شده از مدیر کل بانک مرکزی کشورمان گرفته تا اوباما د خارج مطرح شد.
با این حال به نظر می رسد تعداد کمی از ناظران ایده ای روشن از اینکه چه مقدار از سرمایه ایران در نتیجه قرارداد هسته ای احتمال آزاد شود،دارند و به نظر می رسد انگیزه های سیاسی در پشت این برآوردهای گوناگون باشد.ما و اقعا بودجه بلوکه شده ایران چه مقدار است و چگونه می شود از آنها استفاده کرد؟
*حساب های متناقض
در ایران از زمانی که معامله هسته ای تاریخی با غرب در 14 ژوئیه اعلام شد بیانیه های ضد و نقیضی در مورد حجم کل این بودجه وجود داشته است. دامنه برآوردهای این سرمایه ی ملی از 20 میلیارد دلار به 180 میلیارد دلار آمریکا تخمین زده می شود. آمار و ارقام بزرگتری عموما از طرف منتقدان محافظه کار دولت در مجلس بیان شده است. مقامات دولت روحانی عموما از سوی دیگر مقدار این سرمایه را بسیار کمتر برآورد می کنند.
در غرب سوالاتی نیز در مورد ارزش کل این وجوه و همچنین در مورد آنکه ایران ممکن است با آن سرمایه انجام دهد مطرح شده است.
باراک اوباما رئیس جمهور در ابتدا این سرمایه را حدود 100میلیارد دلار برآورد کرد. او اخیرا این مقدار را به نصف کاهش داد و حدود 50 تا 60 میلیارد دلار برآورد کرد.
مخالفان برآوردی مشابه و یا بیشتر از این کرده اند و ابراز نگرانی کردند که این پول برای ایران مانند هدیه ای با ارزش است که این کشور از آن برای حمایت از جنگ‌ها در شرق خاورمیانه استفاده می کند. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که ایران به احتمال زیاد به نیرویی جسور در عراق، لبنان و سوریه تبدیل خواهد شد و باعث ایجاد مشکلات بیشتری برای ایالات متحده و متحدان آن می شود.
*سرمایه های بلوکه شده ی ایران واقعا چه مقدار است؟
طیف سهام و سرمایه ها و سرمایه گذاری های ایران بسیار گسترده است و قسمتی از آن که در نتیجه تحریم های اقتصادی کشورهای غربی بلوکه شده در چندین کشور و در زمان های مختلف بوده است. تاریخ برخی از این تعلیق ها به انقلاب اسلامی سال 1979 برمی گردد.
برآوردهای ضد و نقیضی که در مورد ارزش دارایی های ایران که ظرف یک سال پس از اجرای توافق هسته ای رها می شود تا حدودی به این دلیل است که انواع مختلفی از دارایی وجود دارد: برخی از آنها بسیار آسان بازیابی خواهد شد، در حالی که به احتمال زیاد بقیه این دارایی ها گره خورده خواهد ماند. جزئیات این موضوع مبهم است.
به طور کلی ارزش تمام دارایی های ایران که از سال 1979 مسدود شده به احتمال زیاد بیش از 100 میلیارد دلار است. با این حال دارایی هایی که بعد از قرارداد آزاد خواهد شد دارایی هایی هستند که اخیرا به دلیل برنامه هسته ای ایران مسدود شده بود. این تنها بخشی از کل دارایی های تعلیق شده ی ایران است و احتمالا شامل هیچ یک از آن دارایی هایی که در ایالات متحده دارد نمی شود.
در داخل ایران آمار و ارقام متناقض منجر به انتقادات شدیدی شد که در طی آن بانک مرکزی ایران (ICB) اقدام به انتشار اطلاعات با جزئیات بیشتری (بیشتر در مصاحبه ها به جای گزارش های رسمی اعلام شد) در مورد ارزش و ترکیب آن دارایی ها کرد.
دقیق ترین و جامع ترین حساب توسط غلامعلی کامیاب معاون ارزی بانک مرکزی ارایه شده است. او مجموع ارزش دارایی های خارجی ایران که در نتیجه تحریم های اخیر مسدود شده بود را حدود 89.6 میلیارد دلار به استثنای آن دارایی هایی که در ایالات متحده که وضعیت آنها بعد از توافق تغییر نخواهد کرد. تخمین زده است.
محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت اما ارقام دیگری درباره میزان دارایی‌های بلوکه شده ارائه می‌دهد به طوری که در یکی از جلسات خود در جمع خبرنگاران گفت: از 29 میلیارد دلار دارایی بلوکه شده حدود 6 یا 7 میلیارد دلار متعلق به دولت است آن 23 میلیارد دلاری هم که متعلق به بانک مرکزی است که به ریال تبدیل شده است.
ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی هم گفته است که معادل ریالی 23 میلیارد دلار پول بانک مرکزی قبلاً به دولت پرداخت شده است.