عرضه، تقاضا و کمیت عامل اصلی قیمت در نرخ اسکناس است /

‌مسعود نوین‌فرح‌بخش اظهارکرد: مجموعه‌دارها برای جمع‌آوری کالای مورد نظر خود به نوع، تنوع کلی، رنگ‌های استفاده‌شده و تکنولوژی مصرفی آن جذب می‌شوند، اسکناس نیز از این قاعده مستثنی نیست، به‌طوری که به خاطر حالت نوستالژی، تاریخی، خاطرات و حس داشتن پول و سرمایه جذابیت برای داشتن کلکسیون اسکناس ایجاد می‌شود.

او ادامه داد: در کنار این موارد اختلاف‌هایی در برخی مواقع ایجاد می‌شود که عاملی بر جذابیت دوچندان کلکسیون‌داری می‌شود، به‌طور مثال امکان دارد یک اسکناس با کامپیوتر و با کیفیت چاپ خاص عرضه شده باشد که در کمتر اسکناسی وجود داشته باشد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا کلکسیون‌داری اسکناس توجیه اقتصادی دارد، گفت: مجموعه‌دار در دو بعد عشق به کار و جمع‌آوری با نگاه سرمایه‌داری در آینده به دنبال جمع‌آوری مجموعه است.

مولف کتاب راهنمای اسکناس‌های ایرانی خاطرنشان کرد: در قیمت‌گذاری کلکسیون اسکناس کمیت و عرضه و تقاضا نقش اساسی را ایفا می‌کند، این به معنی آن است که هر چه عرضه کم باشد تقاضا برای یک کالا افزایش می‌یابد.

‌او افزود: از نظر اقتصادی خرید، نگهداری و فروش اسکناس مانند دیگر کالاها درآمد را به همراه دارد، این بازار حتی به گونه‌ای است که در برخی مواقع سودهای بیشتری نسبت به سود بانکی عاید صاحبان خود می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال مبنی بر این که آیا در کشورهای دیگر بحث کلکسیون‌داری همچون ایران وجود دارد، یادآور شد: در کشورهای دیگر نیز بحث کلکسیون‌داری اسکناس وجود دارد اما سبک جمع‌آوری اسکناس متفاوت است، به‌طور مثال در کشورهای دیگر اسکناس به صورت تک جمع‌آوری می‌شود اما در ایران جمع‌آوری به صورت جفت انجام می‌گیرد.

نوین‌فرح‌بخش با اشاره به این که کیفیت بسیار مهم است و کوچک‌ترین خدشه‌ای روی اسکناس قیمت را بسیار کاهش می‌دهد، گفت: دلیل آن‌که ایرانیان به صورت جفت اسکناس را نگهداری می‌کنند به نمایش درآوردن پشت و روی آن در یک قاب است، این روش به جفت بانکی معروف است و دلیل دیگر جمع‌آوری به صورت جفت اطمینان خاطر نسبت به درآمدن اسکناس از یک دسته بوده که نشانی از درجه یک بودن اسکناس دارد.

این کارشناس اسکناس در رابطه با عوامل تاثیرگذار در تعیین قیمت اسکناس بیان کرد: عرضه و تقاضا و کمیت عامل اصلی قیمت در نرخ اسکناس است، به جز سیاست عرضه پولی در زمان انتشار اسکناس می‌توان به تنوع اسکناس در رنگ، چاپ، شماره سریال، نام افراد، امضای افراد و... اشاره کرد.

او ادامه داد: در بازار اسکناس نیز استثناها وجود دارد، از استثنا در اسکناس می‌توان به میزان خواسته بازار به نوع اسکناس و اشتباهات تولید اشاره کرد. کلکسیون‌دار بر مبنای روش نگهداری خود به شدت علاقه‌مند است که مجموعه کاملی را برای خود جمع کند، به‌طور مثال افرادی که به دنبال جمع‌آوری اسکناس‌های دوره محمدرضا پهلوی هستند غالباً تا 98 درصد پیش می‌روند اما جمع‌آوری مابقی که تنها دو درصد است، کار بسیار سختی است، زیرا حجم عرضه در زمان چاپ اسکناس کم بوده و حجم معامله در حال حاضر نیز به واسطه میزان چاپ اسکناس کم است.

وی تصریح کرد: از دیگر موارد استثنا می‌توان به جذابیت‌های ذاتی خود اسکناس اشاره کرد، این جذابیت‌ها از رنگ، طرح، ایده کلی اسکناس و... برمی‌آید، این‌گونه جذابیت‌ها باعث می‌شود در جمع‌آوری اسکناس اولویت بالاتری برای آن اسکناس‌ها قائل شد.

نوین‌فرح‌بخش در رابطه به افراد رهگذر در بازار خرید و فروش اسکناس، تاکید کرد: تجربه نشان داده این دسته از افراد که به صورت جسته و گریخته کالایی را جمع می‌کنند، غالباً به دنبال اسکناس‌های گران نمی‌روند و خریدار اسکناس‌های ارزان‌قیمت برای یادآوری خاطرات هستند. نگاه این افراد نگاه نوستالژی‌گونه است و نگاه سرمایه‌داری در آن وجود ندارد. در مجموع این افراد به دنبال جمع‌آوری کلکسیون اسکناس نیستند.

او در پاسخ به این سوال که آیا در حال حاضر یک اسکناس با توجه به سیاست‌های زمان خود قیمت‌گذاری می‌شود، بیان کرد: با استفاده از مثالی به این پرسش پاسخ خواهم داد. در سال 1350 حقوق استخدامی افراد ماهانه 700 تا 800 تومان بود، در حال حاضر نیز پایه استخدامی افراد حدود 700 تا 800 هزار تومان است البته باید یادآوری شود که ارزش پولی زمان گذشته با زمان حال بسیار متفاوت است. در سال 1350 با وجود آنکه پایه حقوق در حدود 800 تومان بود اسکناس یک هزار‌تومانی برای آن در نظر گرفته شده بود که مقایسه دوران حال با سال مورد نظر اعلام می‌دارد برای سال جاری باید اسکناس یک میلیون‌تومانی چاپ و عرضه شود که خارج از تصور فعلی افراد است.

وی تصریح کرد: با تمام این تفاسیر، بسیار سخت است که تصور شود چند نفر توان دستیابی به اسکناس هزار‌تومانی سال 1350 را داشته‌اند و به صورت جفتی آن را کنار گذاشتند و این در حالی بوده که در آن زمان عرضه این نوع اسکناس بسیار کم بوده است. در نتیجه قیمت آن اسکناس در زمان حال نیز بسیار سرسام‌آور است، بهترین کیفیت آن اسکناس به صورت جفتی در زمان فعلی بیش از 30 میلیون تومان است.

نوین‌فرح‌بخش افزود: بعد از گذشت یکی دو سال، با افزایش قیمت نفت به محدوده 10 تا 12 دلار پشتوانه ارزی کشور تقویت شد که این عاملی شد تا حجم عرضه اسکناس در کشور افزایش یابد و حجم نقدینگی در سیستم اقتصادی کشور بالا رفت، در نتیجه حجم اسکناس هزار‌تومانی چاپ سال‌های 51 و 52 بیشتر از اسکناس‌های عرضه‌شده در سال‌های 49 و 50 بود. عرضه و تقاضا، کمیت و سیاست پولی زمان‌های چاپ و انتشار، اصلی‌ترین معیار قیمت‌گذاری اسکناس‌های قدیمی در کنار کیفیت است، به‌طور کلی می‌توان گفت سیاست‌های پولی تا چندین دهه در یک اقتصاد ماندگار است.

او تاکید کرد: علم، زنجیره و قوانین اقتصاد در مجموعه‌داری اسکناس کاملاً مشهود است. این مثال و روال اقتصاد به دنبال آن است که به ما درس بدهد، در این درس نکته مهم آن است که سیاست پولی و اقتصادی امروز در سال‌ها و دهه‌های آینده نیز در برخی معاملات پابرجاست.

مولف کتاب راهنمای اسکناس‌های ایرانی در پاسخ به این سوال که ‌با توجه به اینکه پذیرفته شده است سیاست پولی کشور است که ماندگار خواهد بود و بر قیمت اسکناس فعلی در آینده تاثیرگذار است، حال سوال اساسی آن است که کدام قسم از سیاست پولی بیشترین تاثیر را بر قیمت اسکناس دارد، تاکید کرد: نقدینگی و حجم نقدینگی بیشترین تاثیر را بر قیمت اسکناس‌های فعلی در آینده خواهد داشت، این تنها در مورد مجموعه‌داری نیست اصولاً زمانی که پول در دست افراد قرار می‌گیرد، افراد با توجه به تغییر نرخ تورم به دنبال هزینه‌کرد و سرمایه‌گذاری پول و سرمایه خود هستند که اکثراً اگر میزان سرمایه قابل توجه باشد در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی خاطرنشان کرد: علاقه و عشق نیز در کلکسیون‌داری تاثیرگذار است. البته نگاه سرمایه‌گذاری نیز به کمک احساس علاقه می‌آید، تلفیق این دو حرکت به سوی سرمایه‌گذاری در مجموعه‌داری کالایی را رقم می‌زند تا تورم آینده به گونه‌ای پوشش داده شود.

او در را بطه با یک کلکسیون کامل و بدون نقص گفت: در درجه اول باید جمع‌آوری اسکناس در یک کلکسیون به صورت جفتی صورت گرفته باشد، این جزو معیارهای بازار در شرایط خرید و فروش اسکناس تلقی می‌شود، کیفیت بسیار حائز اهمیت است و این نکته بیشتر از احساس داشتن بهترین‌ها سرچشمه می‌گیرد، آیا در جمع‌آوری اسکناس به دنبال موارد نایاب و خاص بوده است یا خیر؟ زیرا در جمع‌آوری کلکسیون اسکناس توجه به یک اصل و رویه واحد بسیار حائز اهمیت است، البته برخی افراد پا را فراتر از این درجه از کلکسیون‌داری می‌گذارند و اسکناس‌هایی را جمع‌آوری می‌کنند که اشتباهات چاپی و برش در آنها رخ داده است.

نوین‌فرح‌بخش در پایان گفت: فروش کامل یک مجموعه اسکناس در بازار موضوعی غیرمنطقی نیست، به‌طور مثال در چند وقت گذشته یک کلکسیون اسکناس‌های دوران محمدرضا پهلوی به ارزش کتابی 450 میلیون تومان طی یک معامله 380 میلیون تومان به فروش رسید.