کاهش ارزش یوآن بزرگترین مشکل حال‌حاضر اقتصاد جهان نیست
چین هفته‌گذشته در اقدامی غافلگیرکننده، ارزش پول ملی خود، یوآن را کاهش داد که این اقدام دولت چین سبب بروز تنش جدی در بازارهای مالی جهان شد؛ با این‌حال، تحلیل‌گران معتقدند اقتصاد جهان درگیر مشکلاتی به‌مراتب بزرگ‌تر از کاهش ارزش پول ملی چین است.
ارزش پول ملی چین، یوآن، طی هفته گذشته 4.4 درصد افت کرده که این بزرگترین افت ارزش واحد پولی این کشور طی دهه‌های اخیر است. این اقدام عمدی دولت چین، علاوه‌براینکه بازارهای مالی جهان را دچار تنش کرد، واکنش توام با عصبانیت نمایندگان کنگره آمریکا را نیز به‌دنبال داشت که در آن نمایندگان هر دو حزب اصلی، چین را به بازگشت دوباره به سیاست قبلی خود یعنی دستکاری عمدی ارزش یوآن (جنگ ارزی)، با هدف رونق صادرات و اقتصاد این کشور، متهم کردند.
به‌گزارش واشنگتن‌پست، کاهش ارزش یوآن، از یک سو، به شکل موثری سبب ارزان شدن کالاهای صادراتی چین می‌شود و ازسوی دیگر به دلار فشار می‌آورد تا ارزش آن افزایش یابد. در این بین، خطری که ایالات متحده را تهدید می‌کند این است که تقویت دلار می‌تواند سبب کاهش صادرات آمریکا و به احتمال زیاد اختلال در بهبود اقتصاد درحال رونق این کشور شود.
با تمام این اوصاف، تهدیدی که کاهش ارزش یوآن علیه اقتصاد آمریکا اعمال می‌کند، تنها بخشی از یک مشکل جهانی به‌مراتب بزرگ‌تر است. این تهدید بزرگ جهانی، «اقتصادهای ضعیف» مانند برخی از پیشکسوتانی نظیر اروپا و ژاپن و تازه‌واردهایی نظیر چین و برزیل به‌چشم است که دولتهای خود را وادار به برداشتن گام‌هایی در جهات سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی می‌کنند.
از تاثیرات ناشی از این اقدامات می‌توان به کاهش ارزش پولی این کشورها و به‌تبع آن ارزان شدن صادرات آنها و افزایش ارزش دلار آمریکا و گران شدن کالاهای صادراتی این کشور، اشاره کرد. این برآیندها را می‌توان مهم‌ترین جریان حرکتی اقتصاد امروز جهان دانست.
دلار از پایین‌ترین سطح خود در اواسط سال 2011 میلادی به بعد، روند رشد خود را شروع کرد و در برابر سبد جهانی ارزی، یک‌سوم رشد کرد؛ تنها در سال گذشته، رشد ارزش دلار 20 درصد بوده است. «پاتریک کوانک»، استراتژیست ارشد موسسه مدیریت سرمایه «سیلورکرست»، می‌گوید: قدرتمندشدن دلار در سه‌ماهه نخست سال حدود 0.2 درصد از رشد اقتصادی آمریکا کاسته است.
همچنین، برخی شواهد نشان می‌دهد که این روند ادامه خواهد یافت. کوانک افزود: انتظار می‌رود امسال، کاهش ارزش یوآن، اثرات مشابه و بیشتری بر رشد اقتصادی آمریکا داشته باشد.
دلار، سال گذشته و به‌دنبال اجرای برنامه وسیع محرک پولی ازسوی بانک مرکزی اروپا و ژاپن، به میزان قابل‌توجهی تقویت شد. اتحادیه اروپا سال‌هاست در بحران بدهی غرق شده و نرخ بیکاری بیش از 10 درصدی که بخش تجاری و بانکداری این منطقه را با خطر روبرو کرده و بانک‌های این منطقه نیز وضعیت بی‌ثباتی را تجربه می‌کنند. ازسوی دیگر، ژاپن نیز سال‌هاست شاهد کندی رشد اقتصادی و رکود است و حجم بدهی‌های دولتی این کشور به مرز هشدار رسیده به‌طوری‌که اقتصاد این کشور در محکوم به تورم منفی شده است.
بانک‌های مرکزی در اروپا و ژاپن، با درنظر گرفتن این مشکلات، به خرید گسترده اوراق قرضه دولتی، تحت عنوان برنامه انبساط پولی یا تسهیل کمّی روی‌آورده‌اند تا بدین‌ترتیب رشد اقتصادی این کشور را رونق بخشند. اجرای این برنامه به اقتصاد ژاپن کمک کرد تا در سه‌ماهه نخست امسال 3.9 درصد رشد کند. این درحالی است که در همین مدت، اقتصاد آمریکا سه درصد رشد داشته است. همچنین، طبق آمارهایی که اداره آمار اتحادیه اروپا (یوروستات)، در روز جمعه منتشر کرد، اقتصاد اروپا در سه‌ماهه دوم سال، 1.2 درصد رشد داشته است.
تاحدی، به‌دلیل اجرای این برنامه‌های انبساط پولی، سال گذشته، ارزش ین و یورو در برابر دلار بیش از 20 درصد سقوط کرد. گرچه تمامی این برنامه‌های محرک پولی با هدف رونق بخشیدن به سرمایه گذاری و رشد اقتصادی، نرخ‌های بهره محلی را نشانه می‌گیرند اما ازسوی دیگر روی ارزش پول و صادرات کشورهای موردنظر، اثرات جانبی نیز دارند.
اروپا و ژاپن، با چاپ پول برای به‌تحرک واداشتن اقتصادهای خود، صادرات کالاهایشان را افزایش دادند و بدین ترتیب فشار رقابتی مضاعفی را روی صادرات آمریکا وارد آوردند.
اقتصاددانان هشدار می‌دهند که این برنامه‌های محرک پولی از آنچه که چین به تازگی به شیوه‌های مختلف درپیش گرفته، متفاوت هستند. تلاش‌های اروپا و ژاپن روی اقتصادهای خود متمرکز است درحالی‌که کاهش ارزش پول ملی چین به شکل مشخصی بازار صادرات کشورهای مختلف را هدف گرفته که در نهایت تبعات آن نیز مشابه است؛ یعنی واحدهای پولی ضعیف‌تر در سایر کشورها و تقویت بیشتر دلار، درنهایت بر صادرات آمریکا اثر مخرب خواهد گذاشت.
علاوه‌بر برنامه‌های محرک پولی، عامل مهم دیگری که سبب تقویت بیش از حد ارزش دلار شده، سیاست‌های پولی در آمریکاست. قدرت نسبی اقتصاد آمریکا سبب شده تا فدرال‌رزرو صحبت از افزایش نرخ بهره کند که احتمالا این تصمیم فدرال‌رزرو به زودی یعنی در ماه سپتامبر عملی خواهد شد. به‌محض اینکه فدرال‌رزرو از افزایش احتمالی نرخ بهره خبر داد، سرمایه‌گذاران شروع به تبدیل سرمایه‌های پولی غیر دلاری خود به دلار آمریکا کردند؛ علت اصلی این کار این بود که با افزایش نرخ بهره، سرمایه‌های دلاری سود بیشتری خواهند داشت.
«آمیت خاندلوال»، استاد اقتصاد در مدرسه بازرگانی کلمبیا می‌گوید: سیل آزاد شدن واحدهای پولی غیر دلاری در بازارها سبب کاهش بیشتر ارزش این ارزها در سراسر جهان شده‌است.
اقدام چین مبنی بر کاهش عمدی ارزش یوآن، تاحدودی در پاسخ به این فشارهای وسیع جهانی بوده است چراکه ارزش یوآن، به دلار وابسته است؛ با افزایش ارزش دلار در سال گذشته، همان‌گونه که نمودار ذیل نیز نشان می‌دهد، با افزایش ارزش دلار در سال گذشته، یوآن نیز از این افزایش تبعیت کرد و نتیجه این شد که یوآن در مقایسه با واحدهای پولی دیگر جهان بیش از حد معمول با ارزش به‌نظر رسید.
تمامی این موارد، به مشکل جهانی بسیار بزرگ‌تر، یعنی کاهش وسیع‌تر میزان تقاضای مصرف‌کنندگان در سراسر جهان و همین‌طور رقابت برای کاهش ارزش پول داخلی با هدف رشد صادرات منجر شد.
