حال و روز این روزهای بازار روایت‌های شنیدنی بسیار دارد. هستند افرادی که هنوز خروس‌خوان نشده، راهی بازار می‌شوند و جلوی مغازه خود را آب و جارو می‌کنند و در مقابل، افرادی هم هستند که روزهاست به سراغ حجره‌های خود در بازار به دلیل فشارهای شدید مالیاتی نرفته‌اند؛ زبان مشترکی با آنها پیدا نکرده‌اند و نمی‌توانند به آنها بفهمانند که کاسبی این روزها خوب نیست.
همین هم شاید دلیل محکمی شده باشد برایشان که سراغ تجارت سرپایی و بدون دفتر و حساب بروند و خرید و فروش‌ها و معاملات خود را با یک تلفن با افراد نام آشنای تجارت و حرفه خود انجام دهند.
در واقع، مدت‌ها است که اقتصاد زیرزمینی مهمان کوچه و پس کوچه‌های بازار شده و اگرچه بازاریان به گشودن مغازه‌های خود در اول صبح و تعطیلی آن در ساعات ابتدایی شب علاقه دارند اما این روزها می‌گویند که خرج‌شان بیشتر از دخل‌شان است و بنابراین ترجیح می‌دهند که مغازه‌های خود را ببندند و راه خرید و فروش‌های مجازی را در پیش گیرند.
یکی از حجره‌داران بازار می‌گوید که به دلایل مختلف، مدتی است به سمت خرید و فروش‌های مجازی پیش رفته است.
وی می‌افزاید: بسیاری از هم صنفان او راه خرید و فروش در فضای مجازی را در پیش گرفته‌اند و با توجه به اینکه مشتریان خود را هم دارند و مدت‌ها است که در بازار تجارت می‌کنند، به جای اینکه هر روز از صبح تا شب، مغازه‌های خود را باز کنند، دو یا سه روز در هفته پشت دخل خود می‌نشینند و کارهای خود را رفع و رجوع می‌کنند و مابقی هفته را به تجارت در فضای مجازی به سر می‌برند.
در این میان، البته برخی تجار و کسبه قدیمی کار را به فرزندان و نوه‌هایشان سپرده‌اند و آنها هستند که موج جدیدی از خرید و فروش با موبایل و تلفن را به راه انداخته‌اند. بنابراین این روزها بازار اگرچه هنوز هم حال و هوای سنتی خود را حفظ کرده است اما به هرحال ورود شیوه‌های نوین تجارت را هم به خود می‌بیند؛ تجارتی که در فضای مجازی و با یک تلفن و فضای اینترنتی، راه متفاوتی را از گذشته خود در پیش گرفته است.
بر این اساس، به نظر می رسد دولت باید علاوه بر اینکه محیط کسب و کار را برای همه افراد چه آنها که از طریق فضای مجازی تجارت می‌کنند و چه آنهایی که از طریق بالا بردن هر روز کرکره مغازه‌های خود راه کاسبی را در پیش می‌گیرند، فراهم کرده و شرایط را به گونه‌ای پیش برند که تجارت، شفاف شود و راه بر تجارت غیررسمی و زیرزمینی بسته شود.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران هم از جمله افرادی است که نسبت به شکل گیری تجارت های غیررسمی و زیرزمینی هشدار می‌دهد و می گوید: در برخی موارد مشاهده می‌شود که برخی تجار، دفتر و حساب و کتاب خود را رها کرده‌اند و به اصطلاح، به تجارت سرپایی و کسب و کار به شیوه غیرحضوری رو آورده‌اند.
وی می‌افزاید: برخی افراد، این روزها در کوچه و پس کوچه‌های بازار با یک موبایل، خرید و فروش می‌کنند و گاه هم به سفته‌بازی رو می‌آورند که این هشداری بزرگ برای تجارت و کسب و کار کشور است. اینها نکاتی است که با بخشنامه و دستورالعمل و اجبار از سوی دولت، راه به جایی نمی‌برد و باید دولت علاوه بر اینکه فضای کسب و کار و محیط تجارت را برای فعالان اقتصادی هموار و مساعد می کند، شرایطی فراهم کند که به عدالت، مالیات از افراد ستانده شود.
لاهوتی ادامه می‌دهد: هنوز فاکتورهای رسمی در کشور رواج نیافته و همین امر، تبعات زیادی را برای کسب و کار و تجارت کشور رقم زده است. از سوی دیگر، مالیات‌هایی که بر این اساس از مردم گرفته می‌شود، از سوی برخی افرادی که فعالیت‌های زیرزمینی دارند، به دولت بازگردانده نمی شود و در نتیجه، همیشه فضای غیرشفاف و خاکستری اقتصاد ایران، فرارهای مالیاتی دارد آنها از خدمات دولت استفاده می‌کنند اما برای دولت بازدهی ندارند.
به هرحال این روزها بازار روایت‌های عجیبی دارد؛ کافی است در کوچه و پس کوچه ها و دالان‌های بازار قدمی بزنیم و در کار مغازه‌دارها و شیوه‌های جدید کسب و کارشان دقت کنیم تا متوجه شویم که حال و هوای این روزهای کسب و کار، ابری و خاکستری است.