مهدی رضوی رییس موسسه عالی بانکداری ایران که در بیست و ششمین همایش بانکداری اسلامی سخن می گفت هدف از برگزاری این همایش را بررسی تجربه بانکداری اسلامی در کشورهای مختلف جهان، اعم از کشورهای اسلامی و غیر اسلامی، همچنین آشنایی با بانک ها، نهاد ها، سازمانها و موسسات مالی بین المللی اسلامی، و نیز مروری بر نوآوری ها و یافته های جدید در زمینه روش های تامین مالی، ابزارها، محصولات و خدمات مالی و بانکی اسلامی برشمرد و افزود:یکی از مهمترین تحولاتی که در چند دهه اخیر در صنعت بانکداری در جهان ایجاد شده و به سرعت در حال گسترش است، استفاده از روشهای تامین مالی، ابزارها، محصولات و خدمات مالی و بانکی اسلامی بوده است. از زمان اجرای بانکداری اسلامی، قریب به چهار دهه قبل تاکنون، بانکداری اسلامی با سرعت بی سابقه ای در برخی از کشورهای مختلف جهان گسترش یافته است.
وی افزود: بانکداری اسلامی بر اساس ارزشهای اسلامی، نشات گرفته از قرآن و سنت، و حذف ربا پایه‌گذاری شده است. ارزش‌هایی که نه تنها بر کلیه اجزای نظام بانکداری، اعم از اهداف، سیاست ها، برنامه ها، تاثیر گذار است، بلکه معیار مقبولیت و مشروعیت نظام بانکداری در هر زمان و مکان نیز می باشد. بدیهی است که رفتار انسان، و به تبع آن رفتار بانکداران و سیاست گذاران بانکی متاثر از این ارزشها، در نظام بانکداری غرب و نظام بانکداری اسلامی متفاوت باشد. در نظام بانکداری اسلامی، احکام حلال و حرام و شناخت ارزش‌هاست که جهت، کیفیت و رفتار نظام بانکداری را معین و مشخص می‌کند، و به نوبه خود آن را به صورت یک نظام بانکداری ارزشی و اخلاقی تدوین می نماید.
دبیر همایش بانکداری اسلامی با بیان اینکه مطالعات نشان مي دهد، از سال 1995 تا 2014 بانكها و موسسات مالي اسلامي سالیانه از رشدی حدود 20 درصدي برخوردار بوده اند و ارزش كل دارايي آنها از 300 ميليون دلار در سال 2005 به حدود 2000 میلیارد دلار در سال 2014 افزايش داشته است افزود: برخي برآوردها ارزش كل دارايي بانك هاي اسلامي جهان در سال 2018 را رقمي بالغ بر 3400 ميليارد دلار پيش بيني مي كنند. بر اساس آمار منتشر شده،تعداد بانک ها و مؤسسات تامين مالي اسلامي در سطح جهان به بیش از 600 بانک و مؤسسه افزایش یافته است. اکنون خدمات مالی اسلامی، از بانکهای تجاری فراتر رفته و به عملیات بانکداری سرمایه ای، بانکداری اختصاصی، بانکداری شرکتی، شرکت های بیمه، شرکت های مالی و سرمایه گذاری و غیره تعمیم یافته است.
***اشتیاق سایر ملل به بانکداری اسلامی
رییس موسسه عالی بانکداری ایران اقبال به بانکداری بدون ربا را مختص کشورهای اسلامی ندانست و اشاره کرد: در حال حاضر، نه تنها کشورهای اسلامی همچون جمهوری اسلامی ایران، پاکستان، اندونزی، مالزی، مصر، سودان، اردن، بنگلادش، عربستان، قطر، بحرین، کویت، امارات، عمان، یمن، ترکیه و غیره، بلکه برخی از کشورهای غیر مسلمان همچون لوکزامبورگ، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان، فرانسه، استرالیا، آفریقای جنوبی، سنگاپور، ژاپن، چین، کره جنوبی و غیره نیز از روشهای تامین مالی، ابزارها، محصولات و خدمات مالی و بانکداری اسلامی، به عنوان ابزاری جدید، استفاده می کنند. این مهم تا بدان جا پیش رفته است که، طی چند دهه گذشته، برخی از بانک های بزرگ بین المللی همچون «سیتی گروپ Citi Group» که در بیش از یکصد کشور جهان حضور فعال دارد و بیش از 200 میلیون مشتری را جلب کرده است، باجه هایی برای ارائه خدمات مالی و بانکی اسلامی دایر کرده و از سال 1996 تا کنون بخش قابل توجهی از عملیات بانکی خود را به بانکداری بدون ربا اختصاص داده است.
***HSBC خدمات مالی اسلامی ارایه می کند
رضوی به حضور موفق و توجه ویژه جهانیان به بانکداری اسلامی اشاره کرد و افزود: بانک های بزرگ بین المللی دیگری همچون HSBC، با قدمتی 150 ساله، و حضور فعال در بیش از 84 کشور جهان، و 335 هزار کارمند و بیش از 65 میلیون مشتری، سالهاست که در کشورهای مختلف جهان، خدمات مالی و بانکی اسلامی ارائه می کند. خدمات مالی اسلامی این بانک شامل مواردی همچون مرابحه، مشارکت ، استصناع، اجاره، سرمایه گذاری مستقیم، اوراق امانه، صکوک، مدیریت دارایی، خدمات مشاوره ای در زمینه های مالی منطبق با شریعت اسلامی و غیره می باشدو یا دویچه بانک آلمان، استاندارد چارتر انگلیس، بانکهای معتبر فرانسوی (BNP Pariba و سوسیته جنرال)، 9 بانک و موسسه تامین مالی اسلامی در بریتانیا، شامل بانک اسلامی بریتانیا (IBB) که چندی قبل به بانک الرایان (Al Rayan) تغییر نام داده است، نیز طی سال های گذشته، به شهروندان مسلمان و حتی غیر مسلمان که ترجیح می دهند از بانکهای پاک یا بانکهای سبز و یا بانکهای اخلاقی استفاده کنند، خدمات مالی و بانکی اسلامی ارائه کرده اند.
***ابداع روش های تجهیز منابع بر اساس شریعت اسلام در جهان
دبیر همایش بانکداری اسلامی تقاضای فزاینده در سطح جهان برای خدمات مالی اسلامی، را عاملی برای‌ابداع روشهایی تجهیز و تخصیص منابع بر اساس شریعت اسلامی برشمرد و افزود: در خصوص روشهای تجهیز منابع می توان به انواع محصولات سپرده ای همچون سپرده های قرض الحسنه جاری و پس انداز، سپرده های سرمایه گذاری مدت دار، سپرده سرمایه گذاری خاص و عام و غیره اشاره کرد. علاوه بر این، برخی کشورها، بر اساس ابتکارات خود، از روشهای دیگری برای تجهیز منابع استفاده می کنند. مثلا در کشورهایی همچون مالزی، عربستان، اردن، بنگلادش و غیره از اوراق مضاربه برای تجهیز منابع استفاده می شود
***راه اندازی رشته های مرتبط با بانکداری اسلامی در ایران
رضوی به بحث آموزش و پژوهش در زمینه بانکداری اسلامی اشاره کرد و گفت:امروزه در بسیاری از دانشگاههای معتبر و شناخته شده جهان آموزش و پژوهش در زمینه بانکداری و مالی اسلامی رو به افزایش است. دانشگاههایی همچون هاروارد در ایالات متحده آمریکا، آکسفورد، مارکفیلد و دورهام در انگلستان، دانشگاه کیوتو در ژاپن، دانشگاه بین المللی مالی اسلامی در مالزی (INCEIF)، دانشگاه ملک عبدالعزیز عربستان و غیره. بر اساس آخرین آمار، اکنون تعداد 742 مرکز آموزش دانشگاهی و غیر دانشگاهی در زمینه بانکداری و یا مالی اسلامی در جهان وجود دارد. در جمهوری اسلامی ایران، در سالهای اخیر، در برخی از دانشگاههای بزرگ کشور، در هر سه مقطع تحصیلی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری، رشته های مرتبط با بانکداری و مالی اسلامی تاسیس و راه اندازی شده است که تا کنون تعداد قابل توجهی فارغ التحصیل داشته اند. امید است نظام بانکی کشور از این گونه فارغ التحصیلان کارآمد بتواند به نحوه شایسته ای استفاده نماید.