تغییر الگوی بازارسازی ارز

چهارشنبه، بازیگران بازارساز نرخ فروش خود را به نرخ معامله‌گران غیررسمی نزدیک کردند تا قیمت‌های پایین که پیش‌تر ابزار اصلی بازارسازی بودند، در طول روز کنار گذاشته شوند. به‌نظر می‌رسد این تغییر با هدف مهار نوسان صورت گرفته است. فرض دیگر این است که بازارساز با اعلام قیمت‌های نزدیک به بازار تلاش می‌کند، دامنه تغییرات دلار را در سطح بالاتر مدیریت کند.

تغییر سیاست عرضه بازارساز و کاهش 4 تومانی قیمت دلار دو اتفاق مهم روز چهارشنبه بازار ارز بودند. در اکثر ساعات پنجمین روز هفته، اختلاف قیمت بازیگران بازارساز و بازیگران غیررسمی کم بود؛ امری که احتمال تغییر سیاست بازارساز را برجسته می‌کرد. به نظر می‌رسد این تغییر با هدف مهار نوسان و به‌دست گرفتن مدیریت هیجانات از طریق نزدیک شدن به قیمت بازار صورت گرفته است.

عامل اصلی این تغییر، نوسان‌گیری و اختلالاتی بود که معامله‌گران غیررسمی با استفاده از شکاف قیمتی در ساعات انتهایی روزهای گذشته انجام می‌دادند. فرض دیگر این است که بازارساز با اعلام قیمت‌های نزدیک به بازار تلاش می‌کند، کنترل هیجانات را در دست بگیرد و اسب سرکش بازار را پس از سوار شدن بر قیمت‌های آن، مهار کند.

نتیجه فعالیت‌های بازارساز در روز چهارشنبه کاهش 4 تومانی دلار و رسیدن به قیمت 3395 تومان بود. روز گذشته بازیگران بازارساز که در طول روز تغییر الگوی عرضه خود را نشان داده بودند، در نیم ساعت پایانی فعالیت بازار برای جلوگیری از اثر هیجانی ماندن دلار در کانال 3400 تومان، رفتار قیمتی پایان روز خود را مانند روزهای گذشته ادامه دادند و قیمت دلار را 3380 تومان اعلام کردند. روز چهارشنبه، سکه هم نوسانات قیمتی چندانی نداشت و نهایتا با 2 هزار تومان کاهش به قیمت 923 هزار تومان رسید.

چرایی تغییر تاکتیک

در حالی که در روزهای گذشته قیمت بازیگران بازارساز با نرخ فروش معامله‌گران غیررسمی در بعضی مواقع فاصله زیادی داشت، در روز چهارشنبه این فاصله قیمتی کمتر از پیش شد تا بتوان از تغییر سیاست عرضه رسمی ارز سخن گفت. به نظر می‌رسد بازارساز در این روز بیشتر تلاش کرد که به جای مدیریت قیمت اقدام به مدیریت نوسانات بازار کند؛ چراکه الگوی قبلی عرضه ارز بعضا موجب اختلالاتی در بازار ارز شده بود.

از جمله این مشکلات، افزایش تقاضای معامله‌گران غیررسمی برای خرید ارز ارزان‌تر از بازارساز و بازی با آن در وقت اضافه بازار بود. با وجود اینکه بازارساز ارزی قصد داشت به هر معامله‌گر تنها یکبار ارز خود را بفروشد، اما معامله‌گران غیررسمی از افراد دیگری برای خرید استفاده کردند و از این طریق به مقابله با محدودیت خرید می‌پرداختند.

به این ترتیب، نوسان‌گیران ارزی از شکاف قیمتی استفاده و پس از خرید ارز اقدام به دپوی آن می‌کردند تا پس از خروج بازارساز، اقدام به معامله کنند و جهت‌دهی به قیمت بازار را در دست خود بگیرند. در مقاطعی از 10 روز گذشته، این معامله‌گران قیمت دلار را در ساعات انتهایی روز با همین حربه بالا بردند.

تغییر الگوی عرضه و کاهش اختلاف قیمت با معامله‌گران غیررسمی، ریسک خرید را برای این دسته بالا خواهد برد؛ چراکه ممکن است بعدا نتوانند با قیمت بالاتری آن را در بازار بفروشند.

به‌عنوان مثال اگر در گذشته قیمت دلار در پاساژ افشار 3400 تومان بود و بازارساز ارز را با قیمت 3380 تومان عرضه می‌کرد، ریسک خرید برای معامله‌گر پایین بود؛ چراکه می‌توانست آن را به راحتی با قیمتی بالاتر از نرخ خرید به فروش برساند، ولی حال که قیمت دلار در بازار 3420 تومان است و بازار اقدام به عرضه ارز با قیمت 3415 تومان می‌کند، ریسک خرید برای معامله‌گر بالاتر خواهد بود. البته برخی دیگر از کارشناسان اعتقاد دارند که در گذشته شکاف قیمتی تا حد زیادی موجب مدیریت بازار و شکستن حباب مثبت شده بود.

مهار سرکشی بازار

تغییر الگوی عرضه از دو طریق کمرنگ کردن دپوی ارز معامله‌گران غیررسمی و نزدیک شدن به نرخ بازار و سپس مدیریت قیمت از آن سطح به مهار نوسان کمک خواهد کرد. محمود بهمنی، رئیس سابق بانک مرکزی مثالی برای توضیح ساز وکار اثرات روش دوم یعنی نزدیک شدن به قیمت بازار و مهار نوسان در آن سطح داشت.

به اعتقاد وی، زمانی که قیمت یک کالا در بازار افزایش می‌یابد و مانند اسبی در حال فرار است، باید با اسبی دیگر به آن نزدیک شد و بعد به آن افسار زد. به گفته او، از این شیوه در بازار ارز استفاده می‌شود تا نهاد رسمی ابتدا به قیمت‌های هیجانی بازار نزدیک شده و در مرحله بعد، در وقت مناسب اقدام به مدیریت قیمت و جهت دادن به آن کند.

روز گذشته، بازیگران بازارساز در مقاطعی خود را به قیمت بازار نزدیک کردند؛ آنها هنگامی که قیمت دلار در بازار 3420 تومان بود، اقدام به عرضه ارز با قیمت 3415 تومان کردند، با این حال، برای کاهش اثرات روانی در دقایق پایانی بازار، نرخ عرضه خود را تا زیر 3400 تومان پایین آوردند و به قیمت 3395 تومان رساندند. درواقع با وجود تغییر الگوی عرضه در طول روز سیاست عرضه در وقت پایانی مانند روزهای گذشته باقی ماند. در این زمان، قیمت صرافی‌های بازار 3425 تومان بود.

بازگشت نوسان‌گیران

اینها در حالی است که نوسان و افزایش قیمتی دلار پس از مذاکرات هسته‌ای موجب بازگشت برخی نوسان‌گیران به بازار ارز شده است. پس از آشکار شدن نتایج مذاکرات، قیمت دلار به سرعت به کانال 3200 تومان بازگشت و در ادامه روند رو به رشد، در شهریورماه به کانال 3400 تومان وارد شد. این روند موجب شده برخی نوسان‌گیران به امید افزایش بیشتر به بازار ارز وارد شوند و تلاش کنند با تحرکات خود به دامنه نوسان دامن بزنند.

به گفته فعالان، از اواسط دی ماه گذشته که دلار در مسیر کاهشی قرار گرفت، حضور نوسان‌گیران در بازار ارز کاهش یافت. شاید مهم‌ترین عاملی که به کاهش نوسانات کمک کرده بود، ابلاغ مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها در اواخر دهمین ماه سال 93 بود. با این حال به نظر می‌رسد با افزایش قیمت دلار در دو ماه گذشته، برخی از نوسان‌گیران بار دیگر به امید نوسان‌گیری به بازار ارز بازگشته‌اند و با حضور خود تا حدی به افزایش هیجانات این بازار کمک کرده اند.

روز گذشته، در کنار تحرکات این دسته و دیگر معامله‌گران غیررسمی، تقاضای آربیتراژی بازیگران منطقه سلیمانیه وجود داشت که به بالا رفتن قیمت در ساعات ابتدایی روز کمک می‌کرد، هر چند درنهایت بازارساز توانست با عرضه خود مرز مقاومتی 3400 تومانی را حفظ کند.