پیش‌بینی کارشناسان از اتفاقات بازار ارز
با وجودی که در دو سال اخیر و همزمان با روی کار آمدن دولت یازدهم نوسانات بازار ارز بشدت کاهش یافته و برای هر ناظری قابل لمس است، اما طی روزهای اخیر قیمت‌ها در این بازار دچار نوساناتی شده است.
براین اساس در ابتدای روز دلار به نرخی حدود 3380 تا 3390 باز می‌شود و در اواسط آن به بالای 3400 می‌رسد ولی در ساعات پایانی دوباره به همان قیمت اولیه باز می‌گردد. این در حالی است که اکثر کارشناسان این نوسانات را مقطعی و کوتاه مدت می‌دانند، به طوری که علی طیب نیا وزیر اقتصاد نیز درباره این نوسانات در بازار ارز گفته است که به طور قطع این نوسانات قیمت واقعی ارز را تعیین نمی‌کند و پس از مدتی از بین خواهد رفت.
گلایه صرافان از آیین نامه بانک مرکزی
انجمن صرافان در نامه‌ای به رئیس جمهوری خواستار توقف ارجاع آیین نامه بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز کشور شدند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، چندسالی است که موضوع سر و کله زدن‌های بانک مرکزی با صرافی‌ها هر از گاهی به سرخط خبرها می‌آید. یک روز با نوسان‌های شدید ارزی و دلار حدود 4 هزار تومانی و درگیری ها در حاشیه‌های پررنگتر از متن این بازار؛ 5-4 تا صراف بزرگ هستند که نرخ‌ها را تعیین می‌کنند.
آنچه مسلم است باید در یک انضباط بهتری صرافان کارکنند. طبق گفته‌های رئیس کل بانک مرکزی باید در این بازار، نظم حاکم باشد. برهمین اساس بانک مرکزی در دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها تمام فعالان در این حوزه را موظف کرده تا از بانک مرکزی مجوز دریافت کنند. موضوع دیگری که گلایه صرافی‌ها را به همراه داشته افزایش سرمایه اولیه صرافی‌هاست. به طوری که براساس این دستورالعمل صرافی‌ها در تهران و شهرهای بزرگ باید 4 میلیارد تومان و در شهرهای دیگر 2 میلیارد تومان به عنوان سرمایه اولیه ارائه کنند. اما اکنون برخی از صرافی‌ها خواستار تغییر و تسهیل مقرراتی هستند که بانک مرکزی در بخشنامه جدید آورده است. این درحالی است که صرافی‌ها نقش بسیار مهمی در بازار ارز دارند و باید در چارچوب قانون حرکت کنند.
حالا داستان صرافی‌ها و بانک مرکزی به رئیس جمهوری کشیده و برخی صرافان در نامه‌ای سرگشاده به رئیس جمهوری خواستار بازنگری در دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها که مصوب 28 مرداد 1393 بوده شدند. نامه از انجمن کارفرمایی سکه و صراف استان تهران بیرون آمده است و عباس مسعودی رئیس این انجمن می‌گوید این دستورالعمل غیرکارشناسی است و مغایرت قانونی دارد.
وی می‌افزاید: از اول هم گفته‌ایم که این جور مصوبه‌ها وقتی بازخوردش را در متن بازار رصد نکنید مطمئناً نمی‌توانید به هدف برسید و قابل اجرا نیست، سوداگری دلالی افزایش پیدا می‌کند و غیر مجازها همین طور افزایش پیدا خواهند کرد. مسعودی می‌گوید با این وضعیت اوضاع بازار نابسامان‌تر هم می‌شود.
چرایی نوسان بازار ارز در روزهای اخیر
البته درباره دلایل این نوسانات نیز علل مختلفی عنوان می‌شود که مهمترین آنها تقویت دلار در عرصه جهانی و در مقابل سایر ارزهای جهان روا، افزایش تقاضای ارز بخصوص با سفر زائران حج و همچنین پیک سفرهای خارجی است. در همین زمینه در گفت‌و‌گو با چهار صاحبنظر آنچه در بازار ارز طی این روزها اتفاق افتاده است و همچنین چشم انداز بازار ارز را بررسی کرده‌ایم.
تأثیرپذیری بازار طلا از بازار ارز
محمد کشتی آرای رئیس اتحادیه طلا و جواهر با بیان اینکه در تغییرات اخیر قیمت ارز عوامل متعددی نقش داشته است اظهار کرد: افزایش تقاضا برای ارز، ثبات عرضه آن به بازار در کنار تحولات سیاسی و اقتصادی اخیر و واقعی شدن انتظارات فعالان بازار موجب شد که در چند هفته اخیر و بعد از توافق برجام قیمت دلار به 3450 تومان در روز گذشته برسد.
وی با اشاره به اینکه این افزایش قیمت ارز موجب شد قیمت هر گرم طلا در بازار داخلی با وجود افت قیمت طلای جهانی نوسان چشمگیری نداشته باشد تصریح کرد: قیمت جهانی طلا رو به کاهش است و طی مدتی اندک 15 دلار کاهش قیمت را تجربه کرده اما در بازار طلای داخل مشاهده می‌کنیم که قیمت طلا نوسان چندانی نداشته و حتی روز گذشته با وجود کاهش قیمت طلای جهانی تغییرات آن مثبت بوده است. لذا علت این تغییرات بازار طلا رشد قیمت دلار در بازار ارز بود.
کشتی آرای دامنه نوسان قیمت سکه را 8هزار تومان عنوان کرد و با اشاره به کاهش‌های قیمت سکه در چند مدت اخیر گفت: در این مدت تغییرات قیمتی در بازار طلا و سکه بیشتر از نوسانات شدید قیمت ارز نشأت گرفته است.
افزایش قیمت ارز مطابق با وضع اقتصاد
لطفعلی بخشی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی نیز با بیان اینکه افزایش قیمت ارز در اقتصاد ایران یک امر طبیعی است در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: با توجه به نیاز فزاینده کشور به ارز رسیدن نرخ دلار به 3450 تومان اتفاق غیر منتظره‌ای محسوب نمی‌شود اما در افزایش‌های اخیر عواملی به جز افزایش تقاضا برای ارز نیز نقش داشته است.
وی با اشاره به شفاف‌سازی دولت در خصوص میزان ارز بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر و مقصد منابع آزاد شده در اقتصاد کشور تصریح کرد: از نظر روانی، مردم پس از امضای برجام منتظر کاهش قیمت ارز بویژه دلار نبودند چراکه انتظار بازار از حجم ارزهای بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر با اعلام جزئیات آن توسط دولت اصلاح شد. پیش ازاین پیش‌بینی می‌شد که با لغو تحریم‌ها حجم زیادی از دلارهای ایران که در کشورهای دیگر مسدود شده آزاد خواهد شد اما اکنون مشخص شده حجم دلارهای بلوکه شده کشور و میزان ارزی که بعد از لغو تحریم‌ها آزاد می‌شود کمتر از انتظارات است. ضمن آنکه به سبب مشکلات ارزی دولت قرار نیست تمام این ارز آزاد شده به بازار ارز تزریق شود.
بخشی با بیان اینکه چشم انداز کنونی بازار این است که عرضه ارز به بازار در کوتاه مدت تغییر محسوسی نخواهد داشت گفت: با روشن شدن وضع عرضه ارز در پساتحریم، تقاضاهایی که پشت خط باقی مانده بود اکنون در حال ورود به بازار است و این افزایش تقاضا با در نظر گرفتن ثبات نسبی عرضه موجب شده قیمت ارز بالا برود. این استاد دانشگاه افزود: از نظر سیاسی و اقتصادی قیمت ارز همواره با کاهش قیمت نفت، افزایش نرخ تورم، افزایش تقاضا و کاهش عرضه و گشایش‌های سیاسی و... واکنش نشان داده و اکنون نیز وضع بازار برآیند این عوامل گوناگون است.
وی با اشاره به اینکه قیمت کالاهای ایرانی معمولاً وابسته به قیمت ارز است تصریح کرد: با افزایش قیمت ارز همیشه قیمت تمام شده کالاهای ایرانی رشد می‌کند و این عامل مانعی برای رقابتی شدن کالاهای ایرانی با خارجی است.
بخشی افزود: با وجود این بر اساس علم اقتصاد نرخ ارز باید با نرخ تورم تغییر کند تا به تولید، صادرات و اشتغال کشور لطمه وارد نشود. اکنون نیز افزایش نرخ ارز چندان بی‌ارتباط با این نظریه عملی نیست. بنابراین از آنجایی که پایین نگه داشتن مصنوعی قیمت ارز و افزایش بی‌منطق آن به اقتصاد لطمه می‌زند باید تغییرات بازار ارز به گونه‌ای باشد که مطابق با وضع اقتصاد و در راستای کمک به آن حرکت کند.
تقاضاهای خفته قیمت ارز را بالا برد
محمد جلیلی، استاد دانشگاه با اشاره به اینکه رفت و آمد هیأت‌های بلند پایه اقتصادی و سیاسی در دو ماه اخیر موجب شده انتظارات مردم و فعالان بازار از آینده اقتصاد تغییر کند و روند امیدوار کننده‌ای بر کشور حاکم شود به «ایران» گفت: این تغییرات در انتظارات و شکل‌گیری امید به آینده اقتصاد موجب افزایش تحرک در بازار و افزایش فعالان شده است. چراکه در دوره رونق ارز یکی از نیازهای اساسی صنایع برای تأمین مواد اولیه به شمار می‌رود.
وی افزود: زمانی که تقاضای این واحدهای فعال شده به بازار وارد می‌شود در حالی که عرضه ارز ثابت است این افزایش تقاضا نرخ ارز را افزایش می‌دهد و اکنون نیز تصور می‌کنم عامل تغییرات قیمت ارز افزایش فعالان بازار به سبب شکل‌گیری امید به آینده اقتصاد است.
جلیلی با بیان اینکه دولت باید مراقب باشد که این افزایش تقاضای ارز منجر به افزایش تولید شود نه واردات کالاهای خارجی، تصریح کرد: گرچه رئیس جمهوری اظهار کرده است که در پساتحریم حجم واردات کالاهای مصرفی کنترل خواهد شد اما باید دقت شود که رشد قیمت ارز و افزایش تقاضا برای آن یک هشدار محسوب می‌شود؛ لذا باید بررسی کند که مسیر این ارز تقاضا شده به کدام سو است.
این اقتصاددان به یک نگاه بدبینانه نسبت به تغییر قیمت ارز در بازار بعد از یک ثبات نسبی دوساله اشاره کرد و گفت: برخی معتقدند قیمت ارز در یک ماه اخیر به سبب شفاف‌سازی حجم پول‌های بلوکه شده بوده است. نظریه دیگری نیز مطرح است که در آن عنوان می‌شود مطابق با تجربه چند دهه اخیر هر گاه قیمت نفت کاهش یافته قیمت ارز رشد کرده است. اگرچه این عوامل و عوامل متعدد سیاسی و اقتصادی بسیاری می‌تواند در قیمت ارز مؤثر باشد اما تصور می‌کنم مهمترین عامل تأثیر گذار در افزایش‌های اخیر افزایش تقاضا در بازار با وجود ثبات عرضه ارز بوده است.
به گفته جلیلی این قیمت با تغییر در وضع اقتصاد به مرور ممکن است تغییرات دیگری را در کوتاه مدت و بلند مدت تجربه کند اما در کوتاه مدت روند قیمت ارز صعودی خواهد بود.
افزایش نرخ ارز مقطعی است
همچنین محمود شکری عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با حمایت از اقدامات بانک مرکزی برای ساماندهی فعالیت صرافی‌های کشور گفت: پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز با رشد روبه‌رو نشده و بازار ارز در آرامش باشد.
وی درباره ساماندهی صرافی‌ها گفت: تدابیر و اقدامات بانک مرکزی برای ساماندهی فعالیت صرافی‌ها کار مطلوبی بوده که باید پیگیری شود.نماینده مردم تالش، رضوانشهر و ماسال در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: صرافی‌ها باید در چارچوب قانون فعالیت کنند؛بنابراین تمامی صرافی‌های کشور باید برای ادامه کار خود مجوز از بانک مرکزی داشته باشند.
این نماینده مردم درمجلس نهم افزود: دولت می‌تواند برای فعالیت‌های صنف‌های مختلف مقررات تعیین کند و با توجه به فعالیت‌های مالی صرافی‌ها، ضرورت دارد این صنف مقررات بانک مرکزی را به طور کامل رعایت کند.شکری ادامه داد: به طورطبیعی باید الزامات بانک مرکزی برای ساماندهی صرافی‌ها در زمینه افزایش سرمایه این صنف در چارچوب قانون باشد.
شکری درباره افزایش قیمت ارز درچند روز گذشته تأکیدکرد: به دلیل سفر زائران به سرزمین وحی به‌طورطبیعی امکان افزایش تقاضا برای ارز در مدت مشخصی بالا می‌رود، که این موضوع می‌تواند در رشد نرخ ارز تأثیر گذار باشد. عضوکمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: نوسانات بازار ارز در دو سال گذشته کم بوده و پیش‌بینی می‌شود با نهایی شدن مذاکرات هسته‌ای با رشد ارز روبه‌رو نشویم.
