گزینه بعدی فدرال‌رزرو «نرخ بهره منفی» است؟
گرچه تصمیم هفته گذشته فدرال‌رزرو مبنی بر عدم تغییر در نرخ بهره بانکی، بازارهای مالی را دچار ترس و دلهره کرد، اما مطرح شدن یک ایده جدید از سوی برخی مقامات بانک مرکزی آمریکا یعنی نرخ بهره منفی بیش از پیش سبب شگفتی و تعجب ناظران سیاست‌های فدرال‌رزرو شده است.
بررسی دقیق «دات‌پلات» یا «دات‌چارت» فدرال‌رزرو نشان می‌دهد، دست‌کم یک عضو کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو ایده عجیبی را مطرح کرده که در آن نرخ بهره زیر صفر به‌عنوان یک گزینه مناسب برای ادامه سال و سال آتی درنظر گرفته شده است.
به‌گزارش شبکه سی‌ان‌بی‌سی، احتمال می‌رود این ایده ازسوی «نارایانا کوچرلاکوتا»، رییس فدرال‌رزرو «مینیاپولیس» و از اعضای بدون حق رای کمیته بازار آزاد فدرال باشد که به مواضع جانبدارانه نسبت به نرخ بهره پایین معروف است.
«جانت یلن»، هفته گذشته در نشست مطبوعاتی فدرال‌رزرو تصریح کرد: نرخ بهره منفی بحثی نیست که امروز بتوان آن را خیلی جدی گرفت. بااین‌حال، در شرایطی که قیمت‌ها به شکل مستمری پایین هستند، مطرح شدن نرخ بهره منفی بدین معناست که بانک‌ها عملا مشتریان خود را وادار به قرض گرفتن پول می‌کنند، اما ممکن است این کار آنها به دلیل عدم توانایی در بازپرداخت پول، منجر به احتکار پول شود.
این ایده پیش‌تر نیز در انگلیس مطرح شد و در حوزه پولی یورو و سوییس نیز مورد آزمون قرار گرفت. به همین نکته باید بسنده کرد که مطرح شدن این ایده در آمریکا عجیب است. درنهایت نیز باید به این نکته اشاره کرد که فدرال‌رزرو سال‌هاست به نرخ بهره پایه اشاره می‌کند که معادل «تعهد نرخ بهره صفر» است که این نرخ فدرال‌رزرو را وادار به درنظر گرفتن اقدامات دیگری (نظیر خرید اوراق قرضه دولتی) در جهت به‌حرکت در آوردن اقتصاد می‌کند؛ بنابراین فدرال‌رزرو قادر نیست بیش از این نرخ بهره را پایین آورد.
اما «میلز کیمبال» استاد اقتصاد دانشگاه میشیگان معتقد است که نرخ بهره منفی محتمل و درعین‌حال ناگزیر است. وی تاکنون به نقاط مختلف جهان سفر کرده و درباره تاثیر اجرای نرخ‌های بهره زیر صفر ازسوی بانک‌های مرکزی نظیر فدرال‌رزرو صحبت کرده است. هدف او این است که به تصمیم‌گیرندگان و سیاست‌گذاران نشان دهد که اعمال موثر نرخ بهره زیر صفر کاری آسان است.
علاوه‌براین، وی معتقد است که افزودن ابزاری به جمع ابزارهای سیاست‌گذاری بانک‌های مرکزی برای پایان دادن به بحران‌های مالی و مقابله با تورم منفی، حیاتی است.
کیمبال در گفت و گو با شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفت: من تلاش می‌کنم تا اطمینان دهم که بنیاد فکری برای نرخ‌های بهره منفی مربوط به زمان وقوع بحران مالی آتی است. خیلی مهم است که مردم بدانند نرخ بهره منفی یکی از گزینه‌های ناگزیر خواهد بود که اتفاقا یکی از بدترین گزینه‌ها نیز محسوب می‌شود.
مفهوم نرخ بهره منفی را می‌توان اینگونه تعریف کرد: اگر نرخ بهره ثابت یعنی نرخی که در آن به‌صورت طبیعی پول قرض داده می‌شود، سالی یک درصد باشد، بانک مرکزی که قصد دارد با قیمت‌های پایین مقابله کند، می‌تواند این نرخ را به کمتر از یک درصد کاهش دهد. این اقدام منجر به افزایش جدی میزان وام و سرمایه‌گذاری و به‌احتمال بسیار زیاد سبب افزایش تورم و رشد اقتصادی خواهد شد.
باوجود اینکه جانت یلن فعلا بحث افزایش نرخ بهره کوتاه‌مدت را بایگانی کرد، اما وی هفته گذشته اعلام کرد که اگر با ضعف اقتصادی مواجه شویم که به تبع آن نیاز به یک محرک اقتصادی احساس شود، آن‌وقت تمام ابزارها و گزینه‌های پیش‌رو را درنظر خواهیم گرفت که نرخ بهره منفی نیز غیرمحتمل نخواهد بود.
