مغز متفکری برای آینده بخش خصوصی ایران

فاطمه مقیمی/ عضو هیات رئیسه اتاق تهران

یک مغز تفکر زمانی میتواند منشا اثر باشد که مستقل از دستورات، سلایق و همه اموری که دخالت نابجا میتواند باشد به کار خود ادامه داده و خروجی را بر آن اساس تهیه و ارائه نماید. علاوه بر مستقل بودن ، تخصصی بودن مغز تفکر هر سازمانی بسیار مهم است و میبایستی افراد و یا حتی مشاورین حقوقی را به مرکز آورده که در کار مربوطه تبحر داشته و فارغ از جریانات و رابطه ها بتواند نظر تخصصی بدهد. در انتها یک مرکز یا مغز تفکر سازمان همچنانکه از نام آن پیداست میبایست به کار خود که همان تفکر و ارائه پیشنهاد میباشد بصورت تخصصی پرداخته و از ورود به کارهای اجرایی پرهیز نماید و هر زمان که سازمانی بتواند این سه عامل را در مرکز تفکر خود جمع آوری نماید میتوان گفت که آن سازمان به رشد و بالندگی خواهد رسید و از تلاطمات حاکم بر محیط بیرونی و درونی در امان خواهد ماند و مدیران ارشد سازمان هم تصمیمات بهتری بر اساس خروجی های مرکز تفکر خواهند داشت.

کمیسیونها مرکز تفکر اتاقهای بازرگانی ،صنایع ،معادن و کشاورزی: اتاق های بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی هم به مانند هر سازمان یاد گیرنده در تلاش بوده اند که با تمرکز بر شایستگی های محوری خود در جهت نیل به اهداف و برنامه های مصوب حرکت نموده، تا بتوانند در این راه به چشم انداز مصوب خود برسد.در این مسیر حال باید پرسید که شایستگی های محوری اتاق اتاق های بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی چیست ؟ این شایستگیها در تعامل با ارکان آن چگونه عمل میکند؟

بر اساس بند ب ماده 5 وظایف و اختیارات اتاق های بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی ، یکی از وظایف مهم اتاق ارائه نظر مشورتی در مورد مسائل اقتصادی کشور اعم از بازرگانی، صنعتی و معدنی و مانند آن به قوای سه گانه بوده است و براین اساس اتاق میبایستی در بسیاری از مسایل مهم اقتصادی کشور پیش قراول بوده و برای اجرای درست بسیاری از قوانین ،جلوگیری از بخشنامه های متناقض وزارتخانه ها ،جلوگیری از فساد اقتصادی و تصمیمات مخل اقتصادی که به منافع ملی کشور لطمه میزند و بهبود محیط کسب و کار وارد عمل شده و به پشتوانه فعالان اقتصادی، تشکلها و هیات نمایندگان به پیشبرد اقتصادی کشور کمک نماید

هر سازمان مانند اتاق های بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی چنانچه بخواهد متحول شده و به وظایف مصوب خود عمل نماید باید از درون خود و با شایستگیهایی که دارد تغییرات را ایجاد کند. در این راستا شایستگی های متعددی را هم در محیط درون و هم در تعامل با محیط بیرونی از اتاق های بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی میتوان بر شمرد اما یکی از این شایستگیهای درونی که میتواند منشا تحولات خوب و موثری باشد " کمیسیونهای مشورتی " میباشند .

همچنانکه مستحضرید بر اساس بند د ماده 16 قانون تشکیل اتاقهای بازرگانی ، صنایع ، معادن و کشاورزی اتاقهای بازرگانی، یک از وظایف هیات نمایندگان تشکیل کمیسیون های مشورتی به تعداد مورد نیاز و نیز انتخاب اعضای آنها از بین خود میباشد که این کمیسیونها در اتاقهای ایران ، تهران و شهرستانها به فراخور نیاز و حجم فعالیت تشکیل شده و در حال اجرا بر اساس آیین نامه های اجرایی مصوب هیات رییسه میباشد.

کمیسونهای مشورتی در راستای تفکر سیستماتیک میتواند بازویی توانمندی برای ارکان اتاق از جمله هیات رییسه و هیات نمایندگان باشد به شرطی که در درون خود دارای یک سیستم درست بوده و به عنوان یک زیر سیستم از اتاق ، مستقل، تخصصی و چابک عمل نماید . حال اگر به دوره های گذشته کمیسیونهای اتاق بنگریم چند مشکل در آن مشهود بوده که نیاز به عارضه یابی داشته تا بر اساس رفع نواقص آن و بهبود سیستمها ، در اتاق بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی هشتم ، کمیسونهای مشورتی بهتری داشته باشیم.

اولین مشکل بسیاری از کمیسونها ، رییس محور بودن کمیسیونها بوده و به رغم داشتن نواب رییس اغلب شاهد بودیم که نواب رییس کمتر در کمیسون نقش داشته و حضور کمرنگی در اجرا و تصمیمات اجرایی کمیسیون داشته که بهتر است این نقیصه در این دوره بر طرف گردد و برای داشتن رییس و نواب رییس باید بطور تخصصی به کارنامه افراد مطرح پرداخته و فارغ از لابی گریها بر اساس شایستگی های محوری و تخصصی در آن حوزه ، هیات رییسه کمیسیون انتخاب گردد.

مشکل بعدی کمیسیونها عدم وجود دبیرانی فعال ، غیر کارمند و مجرب در کمیسیونها بوده که اگر رییس محور بودن کمیسیونها را نیز به آن ا اضافه نماییم نقیصه کمیسونها دو چندان میشود. بنا به نظر بسیاری از خبرگان و کارشناسان، چنانچه کمیسیونی دارای دبیری متخصص و مجرب باشد میتوان گفت کارهای کمیسیون سیستماتیک و خروجی محور خواهد بود که امیدوارم در این دوره روسای کمیسونها با هماهنگی هیات ریسه اتاق توجه ویژه ای به این موضوع داشته باشند و افرادی برای دبیری کمیسیونها انتخاب و گمارده شوند که علاوه بر انگیزه و علاقه ، متخصص، مجرب و مورد وثوق اعضای کمیسیون و هیات رییسه آن بوده تا بتواند با تعامل بهتر نسبت به اجرای امور کمیسیون اقدام نماید

با عنایت به حجم کارهای بخش خصوصی ، یکی دیگر از مشکلات عمده کمیسیونها را میتوان به عدم کارایی مناسب در وقت تعیین شده برای جلسه کمیسیون دانسته و در این راستا کمیسیونی موفق خواهد بود که کارگروه های تخصصی مرتبط از خبرگان را ذیل کمیسیون بکارگرفته تا بر اساس یک آیین نامه داخلی مشخص و مصوب ،کمیسیون کارها را به کارگروه ها ارجاء داده و نتایج کار کارشناسی در کمیسیونها به رای گذاشته و تصویب یا رد شود وگرنه با تخصیص دوساعت زمان جلسه در ماه ،کمیسیونها زمان کافی برای بررسی امور نداشته و چنانچه این زمان را به همراه تعداد جلسات کمیسیون در سال همراه نماییم میتوان دریافت که با دوازده جلسه دوساعته کمیسیون در سال کار خاصی نمیتواند صورت پذیرد مگر به مدد کارگروه ها تخصصی خوب و مجرب کمیسیون.

همچنانکه از نام کمیسیونها مشخص است نقش مشورتی داشته و این مهم محقق نخواهد گردید مگر با تولید محتوی . یکی از مهمترین وظایف کمیسیونها تولید محتوی بوده که باید بطور جدی به آن پرداخته شود. آنچه در گذشته شاهد بودیم عمده کار کمیسیونها به بررسی مشکلات جاری و حل و فصل آنها که تمامی هم ندارد معطوف شده و کمیسیونی که بتواند تولید محتوی کرده و در راستای مباحث تخصصی خود پیش برود میتواند کمیسیون مشورتی خوبی بوده و به نقش خود که همانا بازوی مشورتی ارکان اتاق است بیشتر بپردازد.

در ادامه شاهد هستیم که بر اساس آیین نامه های داخلی اتاق بازرگانی ،صنایع ، معادن و کشاورزی کمیسیونها در یک فرایند بروکراتیک اختیارات لازم برای مکاتبه و ارسال گزارش به مراجهع و سازمانهای مربوطه را بطور مستقیم نداشته و مکاتبات کمیسیونها میبایستی پس از تصویب موضوع در هیات رییسه، توسط دبیر کل اتاق صورت پذیرد که به دلیل روند طولانی مکاتبه کارایی لازم را نخواهد داشت که نیازمند تدبیر و اصلاحات لازم جهت استقلال بیشتر کمیسیونها و تفویض اختیارات بیشتر به هیات رییسه کمیسیونها است.

آنچه در کمیسیونها و آیین نامه اجرایی آن مشهود است و مورد سوال بسیاری از فعالان اقتصادی و تشکلهاست ، تعطیلی حدا اقل هشت ماهه کمیسونهای اتاق از بهمن ماه گذشته تا کنون بوده است و اگر به عارضه یابی آن بپردازیم در میابیم که بدلایل گوناگون بیش از هشت ماه کمیسونها تشکیل نشده و این وقفه ای عظیم در کار کمیسونها است و که میبایستی برای این وقفه تدبیری اندیشید.

آری اتاق های بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی به عنوان یکی از ارکان بخش خصوصی میتواند نقش موثر تری در تصمیم سازیها و تصمیگیرها داشته باشد به شرطی که به شایستگی های محوری خود از جمله کمیسیونهای مشورتی بیشتر ارج نهاده و در پویایی،تخصصی بودن وکمک به تولید محتوی در کمیسیونها نقش بارز تری داشته باشد.