مجتهدزاده:دنیا به حرف ایران درباره سوریه رسید/ شلیک موشک از خزر پیام روسیه برای آمریکا و اسرائیل بود

دکتر پیروز مجتهدزاده که در کافه خبر درباره مسائل مربوط به ایران و عربستان و اقدام نظامی روسیه در سوریه سخن می گفت به چند سوال ما درباره اقدام نظامی روسیه در سوریه اینگونه پاسخ داده است.

متن کامل گفتگو با مجتهدزاده در کافه خبر را به زودی در صفحه بین الملل خواهید خوانید.

ارزیابی شما از اقدام نظامی روسیه در سوریه چیست؟

بنده به شدت حامی این اقدام روسیه هستم. اصلا مهم نیست که روسیه می تواند داعش را نابود کند یا نه. اهمیت این موضوع در آغاز آن است که سرانجامش دگرگون شدن معادلات استراتژیکی مربوط به اوضاع کنونی سوریه است: معادلاتی که خطر سقوط خاورمیانه به دامن تروریزم اسلامی اختراع شده و پرورش یافته محور اسرائیل - عربستان سعودی را هر روز جدی تر می سازد. این اقدام روسیه در حقیقت دور و تسلسل استراتژیکی باطل کنونی در سوریه را می شکند. یعنی تا حالا یک مشت نیروهای متوازن که قدرتشان بر دیگری نمی چربید مدام هریک کاری می کردند و در مجموع اوضا را به طرف فاجعه کشاندند: یک بار ارتش سوریه ضربه زد، یک بار آمریکا و ائتلاف غربی، یک بار سعودی، یک بار ترکیه و دریافت کننده ضربان مردم بی دفاع و بدنه اصلی صلح و امنیت منطقه بوده است... این داستان هر روز تکرار می شد و هیچ تغییر جدید در میدان جنگ دیده نمی شد. یک دور تسلسل باطلی پیش امده بود. روسیه آمد و این دور باطل را شسکت و این کار بسیار خوبی بود و با این کار بعد تازه ای به ماجرا داد که می تواند با تغییر در معادلات استراتژیکی، موازنه های جدید استراتژیکی و ژئوپولیتیکی ریشه کن کردن فتنه را هدف گیری کند. خوبی ماجرا در این است که پوتین پیش از ورود به هر اقدامی هماهنگی های لازم را با ایالات متحده امریکا به عمل آورد.

آیا این اقدام با هماهنگی آمریکا صورت گرفته است؟

عدم هرگونه اعتراضی از سوی ایالات متحده امریکا به اقدامات استراتژیکی روسیه حکایت از آن دارد که قطعا هماهنگی هایی در کار بوده است. آخرین هماهنگی ها در همین مجمع عمومی سازمان ملل متحد امسال صورت گرفت. ما شاهد بودیم که پوتین در سازمان ملل صحبت کرد و در همان جا دیدارهایی با اوباما داشت و در همان جا اوباما موافقت کرد که روسیه چنین نقشی را بازی کند.

یعنی شما معتقدید که روسیه کاری که آمریکا نتوانست انجام بدهد را انجام می دهد؟

من چنین حرفی نزدم. بحث من این است که روسیه راهی را انتخاب کرد که قبلا امریکا نرفت. برای من مهم آغاز این کار است. پایان هیچ کاری را نمی توان با حدس و گمان تعیین کرد. این کار قشنگی بود از این جهت که هر مسئله ای را که شما بخواهید مدیریت کنید چه جنگ چه صلح باید ابتدا موازنه ایجاد کنید. اولین اقدامات شما باید برای ایجاد موازنه باشد. موازنه در سوریه نه تنها به ضرر اسد رقم خورده بود، بلکه به سود ترور و حشت و دربدری میلیون ها انسان تمام شد و آمریکایی ها تحت اغواگری های اسرائیل که عربستان و ترکیه را هم به راه کج کشانده بود، تا جشم باز کرد خود را تا خرخره در لجن زار فرو رفته دید و متوجه شد به جای برقراری صلح و دموکراسی در عمل سرگرم تروریست پروری است. در این شرایط بود که روسیه به میدان آمده و این موازنه ها را به سود ضربه دیدگان از ترورزیم ضد اسد و داعش و غیره تغییر می دهد. فلسفه امدن روسیه به این ماجرا شکستن دور باطل در موازنه های استراتژیکی بوده و این چیزی بود که اوباما را قانع کرده بود و برخی اخبار نشان می دهد که ما هم در این ماجرا با روسیه و امریکا هماهنگی های سازنده ای خواهیم داشت. این امیدوار کننده است، حتی این صحبت مطرح است که امریکا توافقی که در ژنو چندسال پیش شد که اسد بماند تا اغتشاشات برطرف شود مجددا مورد تاکید قرار داده و پذیرفته است که اسد باید تا شکست کامل داعش بماند و پس از آن قدرت به گونه دموکراتیک از اسد به جانشینان جدید منتقل شود.

ناراضیان اقدام نظامی روسیه در سوریه چه کسانی هستند؟

بدون شک حامیان دور تسلسل در سوریه که معتقد بودند از هر طرف در این جنگ کشته شود به نفع آنان است ناراضی این اقدام هستند. در رأس همه آنها اسرائیل است. بعد عربستان سعودی و قطر و امارات و... و بعد هم در کمال تاسف باید گفت ترکیه هستند. این ها نمی خواستند این تسلسل و دور باطل بشکند.

سرنوشت اسد چه خواهد شد؟

در یک بازی به این بزرگی با این ابعاد گسترده سرنوشت اسد در زمره جزئیات محسوب می شود. در حال حاضر مهمترین مساله در اولویت شکست دادن داعش و نابود کردن آنها است که سراسر خاور میانه را به خطر سقوط انداخته است. در یک چنین وضعیتی قدرتهای مسول دچار تعصبات نابخردانه نمی شوند و وقت و دقت خود راتنها کشور موثری که در آن وقت خود را سرجزئیات تلف نمی کنند. در شرایط کنونی هیچ کس نمی تواند شرایط اضطراری را فدای چانه زدن بر سر این کند که اسد می ماند و یا نمی ماند و یا تا چه مدت می تواند بماند. تا آن موقع هزار رویداد دیگر رقم می خورد. از ابتدا این بحث اشتباه بود. کسانی که حرف از رفتن اسد می زدند هرگز نمی خواستند به این سوال جواب بدهند که خوب بعد از اسد چه خواهد شد؟ چه سرنوشت مرگباری نه تنها برای سوریه بلکه برای مردم منطقه به بار می آید. از این روی برخی می گویند بهتر است اسد باشد تا قدرت در سوریه از راه های منطقی به جانشینان انتخاب شده اش منتقل شود. کسی باید در مقام سرپرستی کشور باشد تا سیستم باقی بماند تا انتقال قدرت در شرایطی دموکراتیک منتقل شود. ولی چون این موضوع محل اختلاف است آن را به بعد از هدف اصلی یعنی شکست داعش موکول کرده اند.

شما گفتید آمریکا با این برنامه هماهنگ است اما برخی می گویند مبارزه آمریکا با داعش شعاری بیش نیست و آمریکایی ها این برنامه را همراهی نمی کنند.

خیر! در دور گذشته مبارزه امریکا علیه داعش از حد شعار بیشتر نمی رفت چون ایالات متحده بر اساس اغواگری های اسرائیلی - سعودی به میدان آمده بود و در عمل متوجه شد که جهت گیری برخوردش اشتباه بود. ابتدا امریکا در نتیجه آن اغواگری ها ائتلافی از سی کشور برای مبارزه علیه داعش تشکیل داد و بعد در عمل دید که حدود نصف این کشورها در عمل از داعش حمایت دارند و تنها کشور موثر که به آن ائتلاف دعوت نشد، یعنی ایران، سرگرم اقدامات واقعی و موثر علیه داعش است و با حصول این نتیجه ها دجار سرگردانی شد. اما در دور کنونی اگر هماهنگی مبارزاتی امریکا با روسیه و ایران و دیگران اگر واقعیت یابد قطعا نمی تواند جنبه شعاری داشته باشد چون در این دور نیروی محرکه مبارزه دیگر اسرائیل و آل سعود نیستند که که در حرف یک راه برود و در عمل راه دیگر. این بار نیروی محرکه روسیه است که تکلیفش با وضعیت موجود در سوریه کاملا روشن است.

مطالبی که اشاره کردید متاسفانه باید بگویم از کسانی است که در عمل ثابت کرده اند در نگاه علمی به تحولات ژئوپولیتیکی منطقه ای و جهانی دست کم ده سال از واقعیت های روز عقب هستند. این دیدگاه ها مال دوران هایی است که خیلی وقت پیش به سر آمده است. شما تردید نکنید که همه این دیدگاه های رایج نیاز به بازنگری دارد. من به شما بگویم بعد از توافق هسته ای با ایران معادلات استراتژیک جهانی تغییر کرده است و امریکا هم براساس همین معادلات جدید برنامه ریزی و عمل می کند. روسیه هم بازی و تحرکات جدیدی دارد. همه معادلات در حال تغییر و به روز شدن هستند و خوب است که در ایران هم به جای این حرف های کهنه حرف های علمی بر اساس واقعیت های روز زده شود. جهان بعد از توافق هسته ای با ایران یک جهان تازه با رویکردها و دیدگاه های جدید است.

آیا ایران و روسیه بعد از شکست داعش دچار اختلاف در سطح نفوذ در سوریه نمی شوند؟

قطعا نباید توقع داشت که عالم سیاست عالم سکون و یک نواختی است. عالم سیاست عالمی دائما در حال تحول بر اساس طبیعت و کیفیت کنش ها و واکنش های متقابل بازیگران عرصه سیاست است. در این رابطه نیز از هم اکنون اختلاف دیدگاه هایی وجود دارد که ممکن است در آینده بیشتر شود و یا کمتر شود. درست است که ما و روسیه در سوریه گونه ای از ائتلاف را داریم اما در اجرا و در شیوه به کار گیری تاکتیک ها و تکنیک ها ممکن است دچار اختلاف هایی باشیم. همین موضوع شلیک موشک از دریای خزر ممکن است از دید برخی بروز نوعی اختلاف میان ایران و روسیه قلمداد شود بر اساس این گمان که روسیه برای شلیک کردن موشک از خزر به سوریه می بایستی از ایران اجازه بگیرد ولی بنده این گمان و تصور را درست نمی دانم چون قراردادهای بین المللی در زمینه کسب اجازه از کشور ها برای پرواز دادن هواپیماها مربوط به هواپیما ها می شود نه موشک ها و مهمتر این که باید دقت کنیم که آیا موشک شلیک شده از خزر به سوریه فقط از آسمان ایران عبور می کند؟ یا اینکه با توجه به وقوع پایگاه روسیه در نیمه شمالی خزر مسیر موشک شلیک شونده از آنجا به سوریه باید از فراز چند کشور دیگر نیز بگذرد. شاید بتوانیم استدلال کنیم که بهتر بود روسیه از دریای مدیترانه و از ناوهایی که در انجا دارد اهداف مورد نظر خود را هدف قرار می داد ولی این تصمیم به ما مربوط نمی شود صرفا مربوط به روسیه است. به هرحال آنها بازی های خود را خودشان طراحی کرده و برنامه ریزی می کنند که یکی از ابعاد آن می تواند همین استفاده از دریای خزر باشد که در عین حال می تواند اهمیت و حساسیت مواضع استراتژیکی روسیه در خزر را به رخ رقیبان غربی و اسرائیلی بکشاند. به هرحال نباید فراموش کرد که اصلی ترین حامی اسد روسیه بوده است و بعد از روسیه ما از او حمایت کردیم و من بسیار خوشحالم که دولت ایران مقاومت کرد و از حمایت از اسد کوتاه نیامد و نگذاشت این طرح اسرائیلی که مردم ایران را به بهانه حمایت از اسد در برابر دولت قرار دهد، شکست خورد و الان من می بینم که در ایران هم دیگر مردم مثل روزهای اول از حمایت نظام از اسد ناراحت نیستند. نه تنها مردم خودمان بلکه همه دنیا فهمید که حرف ایران درست بود و ما ثابت کردیم راهی که ما برگزیده ایم درست است نه راهی که محور اسرائیل - سعودی به امریکا و ترکیه و غیره تحمیل کرد. حالا همه دنیا همان حرفی را که ما از روز اول درباره سوریه و اسد می زدیم را می زنند که اگر اسد در شرایط این چنینی برود این وحشی ها همه منطقه را به آتش و خون می کشند.