مرکز آمار ایران به تازگی آماری را منتشر کرده که طی آن، هزینه هر خانوار که معمولا مبنای آن ۴ نفر در نظر گرفته می شود، در سال گذشته ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزارتومان و درآمد نیز ۲۴ میلیون و ۱۰۰ هزارتومان اعلام شد. به عبارت دیگر، هر خانوار در سال ۹۳ ماهیانه یک میلیون و ۹۸۳ هزار تومان هزینه و ۲ میلیون و ۸۳ هزارتومان هم درآمد داشته است.
علاوه بر این، در تابستان امسال بانک مرکزی گزارش دیگری از وضعیت هزینه و درآمد خانوارها ارائه کرده بود که تفاوت فراوانی با گزارش مرکز آمار دارد. بانک مرکزی معتقد بود هر خانوار ایرانی در سال گذشته حدود ۳۱ میلیون و ۳۹۳ هزار تومان درآمد و ۳۲ میلیون و ۸۷۶ هزار تومان نیز هزینه داشته است، یعنی اینکه هر خانوار در سال ۹۳ ماهیانه ۲ میلیون و ۶۱۶ هزارتومان درآمد و ۲ میلیون و ۷۳۹ هزارتومان نیز هزینه داشته است.
با وجود این گزارش‌های متفاوت، کارگران می گویند محاسبات آنها با نوع نگاه و سبدی که بانک مرکزی و مرکز آمار برای تعیین میزان دخل و خرج خانوار پیش بینی می کند، متفاوت است. به عقیده کارگران، آنها در برخی بخش‌ها هزینه های بیشتری از میزان اعلام شده توسط مراکز اعلام آمار دارند و در برخی مواردی که در سبد معیشت خانوار وارد می شود، اصلا در زندگی آنها نقش چندانی ندارد.
آمارهایی متفاوت از دخل و خرج خانوار
کارگران می گویند بانک مرکزی و مرکز آمار تغییر مبلمان و دکوراسیون منزل، سفر، داشتن یا نداشتن و یا خرید خودرو را جزو محاسبات تعیین وضعیت معیشت خانوار می بینند در حالی که این موارد در زندگی بسیاری از کارگران نقش چندانی ندارد و برای آنها مواردی مانند هزینه های مسکن، خوراک، پوشاک، حمل و نقل، درمان، هزینه تحصیل فرزندان و مواردی از این دست مهم است که معمولا در لیست هزینه کرد خانوار کارگری وجود دارد.
با این اوصاف، نمایندگان کارگری معتقدند هزینه تامین هر خانوار ۴ نفره کارگری و شاغل در بازار کار ایران به ویژه در کلانشهرها در هر ماه دستکم ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است و بسیاری از آنها هرگز چنین درآمدهایی را ندارند. اگر هم چنین ارقامی تامین شود یا حاصل کار کردن چند عضو خانواده با یکدیگر است و یا اینکه فرد مجبور است در دو یا سه شیفت شبانه روز فعالیت داشته باشد، در غیر این صورت وجود کسری معیشتی در زندگی آنها قطعی خواهد بود.
همچنین کارگران عنوان می کنند هر نفر در ماه حداقل ۸۰۰ هزار تومان مخارج خواهد داشت و بخش بسیار زیادی از هزینه های آنها مربوط به تامین اجاره و رهن مسکن، خوراک، پوشاک و حمل و نقل می شود. با این وجود، میلیون‌ها کارگر و مشمول قانون کار ماهیانه تنها ۷۱۲ هزار تومان حقوق دریافت می کنند که از آن هم احتمالا باید حق بیمه نیز کسر شود.
از سویی متوسط دریافتی کل مشمولان قانون کار و یا دستکم بیش از ۱۰ میلیون نفر از آنها در ماه یک میلیون تومان تا یک میلیون و ۲۰۰ هزارتومان است که با این ارقام زندگی در شهرها به ویژه کلانشهرهایی مانند تهران با دشواری های فراوانی همراه است. نمایندگان کارگری می گویند هزینه اجاره مسکن حتی در حواشی کلانشهرها دستکم ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزارتومان در ماه است.
دریافتی ۱۰ میلیون شاغل نهایتا ۱.۲ میلیون در ماه
اقشار حقوق بگیر و کم درآمد جامعه می گویند سال‌هاست که قیمت‌ها در بازار رشد می کند که گاهی تند و با شتاب و گاهی نیز با کُندی مواجه است ولی رشد قیمت‌ها متوقف نشده است. آنها می گویند محال است قیمت چیزی از سبد معیشتی اقشار ضعیف کاهش یابد و یا به قیمت های چند سال قبل خود بازگردد.
البته مقامات دولتی و مسئولان شگردی دارند که هرچند وقت یکبار با استفاده از آن خبر از کاهش قیمت‌ها می دهند به نحوی که ابتدا کالایی ۵۰ تا ۱۰۰ درصد به یکباره گران می شود، سپس از آن افزایش درصد ناچیزی کم می شود که به عنوان سوژه تبلیغاتی دولت‌ها مورد استفاده قرار گرفته و آنها می گویند قیمت فلان کالا کاهش یافته است ولی در اصل به عنوان مثال ۱۰ درصد از ۱۰۰ درصد افزایش یکباره قیمت یک کالا کم شده و هنوز اقشار کم درآمد باید آن کالا را با ۹۰ درصد گرانی نسبت به قبل تهیه کنند.
همچنین این شگرد به ویژه در برخی فصول مانند شب عید از سوی مقامات دولتی استفاده می شود که ذخیره فلان کالا و یا اجناس به میزان کافی وجود دارد و تدارک دیده شده، یا اینکه به عنوان نمونه مرغ و گوشت به میزان کافی تامین و در سردخانه ها است و مردم نگران نباشند در حالی که مردم نگران قدرت خرید خود هستند و به این فکر می کنند که آیا می توانند با درآمد اندک خود مایحتاج خود را خریداری کنند یا خیر؟ در واقع نوع نگرانی آنها با موضوعی که از سوی مسئولان مطرح می شود، متفاوت است و احتمالا کسی نگران تمام شدن گوشت و مرغ شب عید در بازار نیست و اینها جزو وظایف مسئولان است نه مردم.
غلامرضا عباسی با بیان اینکه در دو سال فعالیت دولت تدبیر و امید درست است که بازارها آرام شده و تلاطم‌های قیمتی دیگر وجود ندارد اما مشکلی از معیشت خانوارهای کارگری حل نشده و چیزی به قدرت خریدشان افزوده نشده است.
سنگینی بار مخارج خانوار در کلانشهرها
دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران اظهارداشت: اگر دولت توانسته نرخ تورم را بشکند و آن را از بالای ۴۰ درصد به زیر ۲۰ درصد برساند، هنوز کارگران چیزی را در سفره خود لمس نمی کنند و سفره کارگری حتی کوچک تر نیز شده چون قیمت‌ها همچنان بالا می روند، حتی اگر سرعت رشد آن کم شده باشد.
عباسی خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی اقتصادی خطر ریزش نیروی کار وجود دارد و امنیت شغلی کارگران تهدید می شود، بنابراین در زمینه بهبود معیشت تا در سفره مردم به صورت واقعی اتفاق نیافتد، آرامش در اقشار کم درآمد ایجاد نمی شود. جامعه حقوق بگیر نیاز به آرامش و احساس بهبود قدرت خرید خود دارد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر هزینه هر خانوار ۴ نفره در ماه دستکم ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است، گفت: سنگینی مخارج زندگی در کلانشهرها بیشتر به چشم می آید و خانوارهای کارگری ساکن در شهرهای بزرگ، درگیری بیشتری در این زمینه دارند.
این مقام مسئول کارگری کشور بیان داشت: در قالب فعالیت کمیته های استانی تعیین دستمزد کارگران، قرار است گزارش‌هایی میدانی از اوضاع معیشت خانوار تهیه و برای جمع بندی به شورای عالی کار ارائه شود. به زودی قرار است اولین گزارش معیشتی کارگران از استان‌ها ارائه شود.