سایه جنگ بر سر بازارها / تماس دلار با قیمت 3600 تومان قطع شد
منطقه در وضعیت جنگی قرار گرفته است. از یک طرف آنکارا تایید کرده که یک جنگنده روسی را نزدیک مرز سوریه به دلیل ورود غیرقانونی به حریم هوایی‌اش ساقط کرده و از طرف دیگر ولادیمیر پوتین، ترکیه را به «خنجر زدن از پشت» متهم کرده است.
روز گذشته رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با پادشاه اردن گفت: «هواپیمای سرنگون شده روسیه در عمق چهار کیلومتری خاک سوریه افتاده و هنگامی که مورد اصابت قرار گرفته، یک کیلومتر از مرز ترکیه فاصله داشته است.» اکنون قرار است ناتو به درخواست ترکیه در بروکسل جلسه فوق‌العاده تشکیل دهد تا ترکیه بتواند هم‌پیمانان خود را در مورد سرنگونی هواپیمای نظامی روسیه مطلع کند. این اخبار بازارهای جهانی را نیز تحت‌تاثیر قرار داد. صبح سه‌شنبه بازارهای سهام ترکیه، روسیه و اروپا با افت روبه‌رو شدند. از سوی دیگر این خبر که به معنای تشدید تنش ها در خاورمیانه نفت خیز بود، بهای نفت را افزایش داد. رشد بهای نفت و افزایش خرید طلا به عنوان سرمایه امن توانست قیمت فلز زرد را تا حدی بالا ببرد، اما اونس تحت فشار چشم‌انداز بازار فلزهای گرانبها، با جهش روبه‌رو نشد. دیگر عاملی که به رشد بهای طلا کمک کرد، تضعیف دلار بود. شاخص دلار روز گذشته از اوج 8 ماهه خود پایین آمد، البته قوی ماند.
نیاز و ترس در بازار ارز
روز سه‌شنبه، دلار با حمایت سه طبقه‌ای تقاضا مرز 3 هزار و 600 تومان را لمس کرد، ولی احتیاط معامله‌گران در خرید، تماس شاخص ارزی با این سطح را قطع کرد. دلار که روز گذشته پیش از ساعت یک بعدازظهر به قیمت 3هزار و 600 تومان رسیده بود، نهایتا با نرخ 3 هزار و 598 تومان به کار خود پایان داد. سه طبقه مورد اشاره تقاضا، شامل دو طبقه وابسته به نیازهای ارزی و یک طبقه وابسته به عوامل روانی بود. بررسی‌ها و گفته‌های فعالان نشان‌دهنده آن است که «نیاز»، بازیگر اصلی این روزهای بازار است. نیازهای ارزی در قالب 2 طبقه و 4 شاخه قابل طبقه‌بندی هستند: 1- تقاضای مسافرتی شامل: تقاضای مسافرتی زائران عتبات عالیات و تقاضای تعطیلات سال آخر میلادی. 2-تقاضای سرمایه‌ای شامل: تقاضای تجاری و تقاضای شرکت‌ها در آستانه ژانویه. «ترس» که عامل دوم تاثیرگذار است در طبقه عوامل روانی جای می‌گیرد. سه‌شنبه حمله به هواپیمای روسی در مرز ترکیه و سوریه و هراس از ایجاد جنگ در کنار جوسازی بازیگران آتی، دو عامل روانی بودند که قیمت را تحریک کردند.
در واقع، روز سه‌شنبه نیروهای محرک واقعی و روانی یاد شده موجب شدند که قیمت دلار در مسیر رشد قرار بگیرد، اما با این حال دلار با شیب ملایمی افزایش یافته است. این در حالی است که در آذر سال 93، دلار با شیب تندی در مسیر افزایشی قرار گرفت. در نتیجه تا این لحظه، آذر فعلی با آذر سال 93 تفاوت معناداری داشته است. روز گذشته تحت‌تاثیر رشد دلار، سکه بهار آزادی نیز 4 هزار تومان رشد را تجربه کرد و به قیمت 908 هزار تومان رسید. البته افزایش قیمت اونس نیز در این رشد تاثیرگذار بود.
دلگرمی معامله‌گران
در چهارمین روز هفته، دلار معاملات خود را در آستانه مرز 3 هزار و 600 تومان آغاز کرد تا موجب دلگرمی معامله‌گران برای عبور از مرز یاد شده شود. سه‌شنبه، شاخص بازار ارز معاملات خود را با قیمت 3 هزار و 596 تومان آغاز کرد که افزایشی 6 تومانی نسبت به قیمت بسته شده روز دوشنبه داشت. به گفته فعالان بازار، این رشد در آخر وقت دوشنبه توسط معامله‌گران آتی زمینه‌چینی شد که قیمت را با افزایش خریدهای فردایی پشت خطی تحریک کردند. در ادامه روز سه‌شنبه، دلار به آرامی حرکت خود به سمت مرز کانالی را ادامه داد و نهایتا حدود ساعت یک بعدازظهر به قیمت 3 هزار و 600 تومان رسید. پس از لمس این مرز، تا حدی از التهاب بازار کاسته شد و قیمت تا ساعت 2 بعدازظهر نوسان خاصی را تجربه نکرد. نهایتا شاخص بازار ارز در معاملات عمده 2 تومان دیگر از سطح 3 هزار و 600 تومانی پایین آمد و با قیمت 3هزار و 598 تومان به کار خود پایان داد؛رقمی که همچنان 8 تومان بالاتر از قیمت دوشنبه بود. سه‌شنبه، بازیگران بازارساز نیز سعی داشتند با افزایش عرضه ارز به صرافی‌های مجاز، نوسان قیمت را مدیریت کنند.
الگوی سلسله‌ای تقاضا
چنانکه اشاره شد، افزایش قیمت دلار در روز سه‌شنبه به‌طور کلی تحت‌تاثیر تحریک سه‌طبقه تقاضای خاص رخ داد. در حال حاضردر بازار ارز دو نوع تقاضای مسافرتی زائران عتبات عالیات و مسافران تعطیلات ژانویه وجود دارد، اما تقاضای سرمایه‌ای بازار نیز شامل تقاضای تجاری و تسویه‌های مالی برخی شرکت‌ها در آستانه ژانویه است. به گفته فعالان، در بازار ارز به‌طور سنتی با نزدیک شدن به اواخر پاییز، تقاضای تجاری و تقاضا برای ثبت سفارش بالا می‌رود، رشد تقاضایی که بعضا از طریق بالا رفتن نرخ حواله درهم قابل ردیابی است. روز سه‌شنبه نیز قیمت حواله درهم با 2 تومان رشد به قیمت 979 تومان رسید. از طرف دیگر به گفته فعالان، با نزدیک شدن به ماه ژانویه تقاضای برخی شرکت‌های ایرانی مقیم خارج و به‌خصوص دبی افزایش پیدا می‌کند. علت این موضوع تسویه و حساب مالی این شرکت‌ها است که معمولا با دلار صورت می‌گیرد.
اما طبقه سوم و متفاوتی که بازار روز سه‌شنبه را تحت‌تاثیر قرار داد، تقاضای روانی بازار بود. تقاضایی که بیشتر از روی ترس و هیجان‌سازی معامله‌گران فردایی فعال می‌شود. سه‌شنبه خبر حمله ترکیه به هواپیمای روسی و خطر جنگ یک عامل روانی بود که بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. جوسازی معامله‌گران پیرامون این خبر دومین عاملی بود که قیمت را تحریک کرد. هرچند که اگر خبر یاد شده نیز وجود نداشت، بازیگران فردایی این تحرکات را انجام می‌دادند. در واقع، انتشار این خبر تنها پتانسیل تحرکات آنها را بالا برد. افزایش روز سه‌شنبه دلار در بازار داخلی در حالی رخ داد که ارزش شاخص دلار در بازارهای جهانی تضعیف شده بود. دیگر خبر جالب اینکه با وجود تضعیف ارزش لیر ترکیه در بازارهای جهانی، قیمت این ارز در بازار داخلی ابتدا تحت‌تاثیر فضای بازار با 30 تومان افزایش به رقم 1240 تومان رسید،اما بعد با اثرگذاری عامل کاهش ارزش لیر در بازارهای جهانی، قیمت پول ترکیه در بازار ایران به رقم 1200 تومان رسید.
دو آذر متفاوت
با وجود تاثیرگذاری جریان سلسله‌ای تقاضا، روز سه‌شنبه دلار تنها 8 تومان رشد را تجربه کرد، امری که تا حدی نشان‌دهنده این است که آذر 94 با آذر سال 93 تفاوت دارد. قیمت دلار در آذر 93 با نوسان زیادی افزایش پیدا کرد، حال آنکه در ابتدای آذر سال جاری، این ارز با چنین نوساناتی همراه نبوده است. از سوی دیگر، سال گذشته دلار بیشتر تحت‌تاثیر جو روانی نتایج مذاکرات هسته‌ای و کاهش قیمت نفت و تعیین نرخ دلار در بودجه 94 در مسیر افزایشی قرار گرفت، ولی در آذر سال جاری بازار بیشتر تحت‌تاثیر عوامل بنیادی در حال رشد است.
