مصوبه کنگره آمریکا درباره محدودیت سفر به ایران چه می‌گوید؟/ آیا برجام نقض شده است؟
با امضای رئیس‌جمهور آمریکا بر لایحه بودجه سال 2016 این کشور، محدودیت‌های تازه‌ای برای سفر شهروندان 38 کشور هم‌پیمان ایالات متحده به ایران اعمال شد؛ اتفاقی که شائبه مقرر شدن تحریمی تازه و نقض «برجام» توسط واشنگتن را مطرح کرده است.
باراک اوباما جمعه‌شب به وقت واشنگتن لایحه بودجه سال 2016 این کشور را که از تصویب مجلس نمایندگان و سنای این کشور گذشته بود، امضا کرد. بر اساس فصل 203 از متن بودجه سال آینده آمریکا، شهروندان 38 کشور هم‌پیمان ایالات متحده که هم‌اکنون از سیستم لغو روادید با این کشور استفاده می‌کنند، اگر در پنج سال گذشته به سوریه، عراق یا کشورهای حامی تروریسم به ادعای وزارت خارجه آمریکا (ایران، سودان و سوریه) سفر کرده باشند (یا از این پس بخواهند این کار را بکنند)، نمی‌توانند مانند گذشته بدون ویزا وارد آمریکا شوند.
همچنین کسانی که تابعیت دوگانه این کشورها را هم دارند، از جمله ایرانی‌هایی که شهروند کشورهای معاف از ویزا (مانند انگلیس استرالیا یا فرانسه هستند) با اجرای قانون تازه، برای سفر به آمریکا باید درخواست ویزا کنند.
تصویب اولیه این طرح در مجلس نمایندگان آمریکا با موجی از انتقادهای ایرانیان در محافل رسمی و غیررسمی روبرو شد و کمپینی نیز برای مقابله با تصویب نهایی آن از سوی بازرگانان و گروه‌های مرجع اجتماعی ایران شکل گرفت؛ اما به دلیل آنکه این مصوبه بخشی از لایحه بودجه سال 2016 آمریکا بود، خیلی زود از تصویب کنگره این کشور گذشت و باراک اوباما نیز به سرعت آن را امضا کرد.
آیا برجام نقض شده است؟
اعمال این محدودیت تازه برای سفر به ایران، اگرچه به معنای دقیق کلمه یک نوع «تحریم» نیست، و ربطی هم به مساله هسته‌ای ندارد، اما شائبه‌هایی درباره نقض توافق جامع هسته‌ای (برجام) توسط آمریکا را مطرح کرده است. مقام‌های رسمی ایرانی نسبت به سخت‌گیری‌های تازه کنگره آمریکا برای شهروندان ایران و مسافران ایران انتقاد کرده‌اند. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران گفته است اگر محدودیت‌های تازه مغایر برجام یا توافق جامع هسته‌ای باشد، ایران درباره آن اقدام خواهد کرد.
امروز نیز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگویی با سایت خبری «المانیتور» از این مصوبه انتقاد کرد و اگرچه او هم صراحتا این مصوبه را «نقض برجام» معرفی نکرد، اما گفت که «از نظر ما این مصوبه با تعهدات ایالات متحده در قبال برجام «همراستا» نیست و اکنون منتظر تصمیم واشنگتن هستیم تا ببینیم که چطور می‌خواهد خود را با تعهداتش در برجام، تطبیق دهد.»
البته مقامات نیمه‌رسمی موضعی تندتر در قبال این مصوبه اتخاذ کرده‌اند. از جمله علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران صراحتا گفته است: «این اقدام قطعا تعارض با برجام دارد چون آنها متعهد بودند که محدودیتی برای ما ایجاد نکنند.»
بروجردی در عین حال اضافه کرده است که «فکر نمی‌کنم امضای اوباما در بازار اروپا خریداری داشته باشد.»
سخنی که با توجه به موضع پیشین سفرای کشورهای اروپایی در آمریکا (که کشورهایشان شامل برنامه معافیت از ویزای آمریکا می‌شود) منطقی به نظر می‌رسد. سفرای یادشده هفته گذشته در مطلبی مشترک از وضع سخت‌گیری‌های تازه انتقاد کرده بودند.
