فلز زرد در سال 2015 برای سومین سال پیاپی با افت روبهرو شد تا برای اولینبار در 17 سال گذشته، هتتریکی نزولی را به ثبت رسانده باشد. هر اونس طلا که سال 2015 را در محدوده 1180 دلار آغاز کرده بود، در پایان فعالیت بازارها در روز پنجشنبه 31 دسامبر روی قیمت 1061 دلار ایستاد تا در سال گذشته میلادی 3/ 10 درصد از ارزش خود را از دست داده باشد. اونس طلا که 31 دسامبر سال 2014 روی قیمت 1182 دلار ایستاده بود، پنجشنبه هفته گذشته تا بهای 1157 دلار هم پایین رفت اما در نهایت افت سالانه 121 دلاری را برای خود رقم زد. اکنون در حالی که برخی از احتمال حرکت اونس به سوی مرز 1000 دلار در سال 2016 میلادی خبر میدهند، برخی دیگر به قدرت گرفتن دوباره طلا امید بستهاند.
مهمترین عواملی که در سال 2015 روی طلا فشار وارد میکردند، در سال 2016 پابرجا خواهند ماند گرچه تا حدی از شدت آنها کاسته خواهد شد. مهمترین مساله سال گذشته میلادی، موضوع افزایش نرخهای بهره در ایالات متحده بود. احتمال این اتفاق که از ابتدای سال 2015 بازارها را درگیر خود کرده بود، ماهها به تقویت دلار و تضعیف طلا منجر شد. حالا انقباضی شدن سیاست پولی فدرال رزرو همچنان بهعنوان عامل تقویت دلار و تضعیف طلا عمل خواهد کرد، اما روند کند این انقباض میتواند دلار را از اوجگیری و طلا را از سقوط دوباره بازدارد. اکنون که نرخهای بهره آمریکا پس از حدود یک دهه رو به رشد دارد، امید به تکمیل احیای بزرگترین اقتصاد جهان، تقاضای طلا بهعنوان سرمایه امن را کاهش خواهد داد و قوی ماندن دلار، کل کالاهای پایه را تحت فشار نگه خواهد داشت. رهبر بازار کالاهای پایه یعنی نفت خود عامل مهم دیگری برای تضعیف طلا است. بهای نفت خام که در سال 2015، سقوط شدیدی را تجربه کرده، احتمالا در سال 2016 نیز به ضعف ادامه خواهد داد. در ماههای گذشته، رشد شاخص دلار و افت بهای نفت خام مهمترین عوامل خارجی کاهشی در بازار فلزهای گرانبها بودهاند. همکاری این عوامل ضد طلا میتواند به معنای حرکت اونس به سوی مرز 1000 دلار باشد، اما عواملی نیز هستند که «افزایشی»های بازار طلا را خوشبین نگه داشتهاند.
سومین سال افت
بهای اونس طلا در سال 2015 با 121 دلار افت به عدد 1061 دلار رسید تا سومین سال پیاپی افت این کالای گرانبها رقم بخورد. آخرینبار در سالهای 1996، 1997 و 1998 میلادی بود که اونس سه افت سالانه متوالی را تجربه کرد. اونس طلا در سال 2013 حدود 28 درصد از ارزش خود را از دست داد. این روند در سال 2014 بسیار آرامتر دنبال شد و در این سال حدود 8/ 1 درصد از ارزش طلا از دست رفت. در سال گذشته میلادی نیز بیش از 10 درصد از ارزش فلز زرد از دست رفت تا سال 2015 صاحب یک رکورد 17 ساله شود.
اونس طلا در حالی سال 2015 را در محدوده 1180 دلاری آغاز کرد که پایان سیاست «تسهیل کمی» بانک مرکزی آمریکا در اکتبر سال 2014، بازارها را در انتظار انقباضی شدن سیاست پولی مهمترین بانک مرکزی دنیا قرار داده بود. این انتظار نه تنها دلار را تقویت و طلا را تضعیف کرد بلکه ابهامی درازمدت را درباره زمان افزایش نرخهای بهره شکل داد. از ماه ژوئن که انتظارها از کمیته بازار آزاد فدرال رزرو بالاتر رفت، بازارها نیز واکنشهای متناسبی نشان میدادند، اما تصویب افزایش نرخ بهره وجوه فدرال تا آخرین نشست این کمیته به درازا کشید. آخرین نشست کمیته بازار آزاد فدرال رزرو در سال 2015 میلادی در میانه دسامبر برگزار و تاییدکننده افزایش نرخهای بهره در آمریکا شد اما بیشتر بازارها چنان ماهها خود را با این احتمال تطبیق داده بودند که پس از این اتفاق، واکنش قابل ملاحظهای از خود نشان ندادند. اونس که ماهها تضعیف شده بود، پس از افزایش نرخهای بهره نیز تحت فشار ماند، گرچه از میانه کانال 1000 دلار به پایین کشیده نشد.
عوامل تکراری
در سال جدید نیز تمرکز بر سیاستهای پولی فدرال رزرو ادامه خواهد داشت. به قول آلن سیکورا، نویسنده پایگاه اینترنتی کیتکو، «وقتی معاملهگران فعالیتهای سال نو را آغاز کنند، احتمالا به شدت بر همان عاملی که در بیشتر مقاطع سال 2015 توجه آنها را جلب کرده بود، متمرکز خواهند ماند؛ این عامل همان سیاست پولی فدرال رزرو است.» آنچه اکنون اهمیت دارد زمان افزایش بعدی نرخ بهره وجوه فدرال و البته میزان آن افزایش است. علاوه بر این سیاست ها، دادههایی که بر تصمیمگیری مقامهای فدرال رزرو تاثیر میگذارند نیز در کانون توجه خواهند بود. مهمترین این دادهها، گزارشهای ماهانه میزان اشتغالزایی در بزرگترین اقتصاد جهان است. در کنار سیاستهای بانک مرکزی آمریکا، سیاستهای دیگر بانکهای مرکزی عمده نیز مهم است. در حالی که سیاست پولی فدرال رزرو انقباضی شده، بسیاری از بانکهای مرکزی سیاستهای تسهیلی را شدت بخشیدهاند. یکی از مهمترین این بانکها، بانک مرکزی اروپا است که در سال 2015 برنامههای «تسهیل کمی» را برای تحریک اقتصاد بیمار قاره سبز تصویب کرد.
سیاستهای تحریکی در اقتصادهای عمده و کندی انقباض سیاست پولی فدرالرزرو میتواند بهای طلا را بالا ببرد، اما چشمانداز این بازار پس از 3 سال افت پیاپی به شدت منفی است. طلا که روزگاری به بحرانهای ژئوپلیتیک دلخوش بود، مدتها است دیگر از چالشهای سیاسی نیز تاثیر اندکی میگیرد. همزمان افت اقتصاد چین نیز میتواند هراس علاقهمندان به طلا را بیشتر کند. اگر اقتصاد جهان در سال 2016 نیز روند مایوسکنندهای داشته باشد، بر تقاضای طلا افزوده خواهد شد، اما بازار کالاهای پایه و خام، طلا را نیز با خود همراه خواهد کرد. به قول هویلنگ تان، نویسنده «سیانبیسی»، «بازار کالاهای پایه که هواسنج اقتصاد جهان است، تصویر کاملا پریشانکنندهای برای ما ترسیم کرده است.» البته احتمال زیادی وجود دارد که بازار کالا در سال 2016 تعدیل شود، اما همه چیز بستگی به رویدادها و دادههای جدید خواهد داشت. در حالی که روند رشد چین در این امر بسیار مهم است، ارزش دلار آمریکا نیز عامل تعیینکنندهای است.
در اهمیت احساس
آخرین نظرسنجی سال 2015 کیتکو نشان میدهد که بیش از 30 درصد سرمایهگذاران بینالمللی معتقدند که بهای طلا تا پایان سال 2016 میلادی به کمتر از 1000 دلار خواهد رسید در این نظرسنجی 1141 نفر شرکت کردهاند که از این میان 373 نفر معادل 33 درصد پیشبینی کردهاند که قیمت جهانی طلا در سال 2016 میلادی به کمتر از 1000 دلار خواهد رسید. اما عوامل پیش گفته باعث شده که همه به طلا بدبین نباشند. 256 نفر معادل 22 درصد پاسخدهندگان گفتهاند که قیمت طلا تا پایان سال جدید میلادی به بیش از 1500 دلار خواهد رسید.
221 نفر معادل 19 درصد نیز اعلام کردهاند که قیمت طلا تا پایان سال آینده بین 1100 تا 1200 دلار خواهد بود. همچنین 181 نفر معادل 18 درصد نیز قیمت طلا تا پایان سال 2016 میلادی را بین 1200 تا 1300 پیشبینی کردهاند. 110 نفر دیگر معادل 10 درصد شرکتکنندگان در نظرسنجی هم اعلام کردهاند قیمت اونس طلا تا پایان سال 2016 بین 1300 تا 1400 دلار خواهد بود. این نظرسنجی از مخاطبان کیتکو که درواقع بازتابدهنده نظر سرمایهگذاران خرد است، از آنجا اهمیت دارد که پیشبینی مخاطبان در بسیاری از هفتههای سال 2015 از پیشبینی کارشناسان حرفهای دقیقتر بود. این دقت از آنجا نشات میگیرد که در سال گذشته میلادی، یکی از مهمترین عوامل ترسیمکننده مسیر حرکت بازار، «احساس» معاملهگرانی بود که مخاطبان کیتکو نمایندگان آنها بودند.