بانک مرکزی به رسم پایان هر سال، اسامی بانکها و شعب منتخب توزیع کننده اسکناس نو را اعلام می کند و امسال نیز چنین شده است، بر این اساس قرار است از روز شنبه آتی ۲۲ اسفندماه شعب منتخب نسبت به توزیع اسکناس های نو به میزان کافی اقدام کنند.
این در حالی است که هر ساله در روزهایی که به پایان سال نزدیک می شویم، بازار خرید و فروش اسکناس نو و به اصطلاح تانخورده در بازار سیاه و دلالی بیشتر می شود. در این ایام تعداد مشتریان و متقاضیان پول های نو هم افزایش می یابد و بر این اساس بازار سیاه خرید و فروش اسکناس های نو داغ می شود.
قیمت انواع اسکناس نو
دلالان بازار آزاد اسکناس نو، به هر تعداد و بدون محدودیت با قیمت‌های بالا اسکناس های تانخورده را به متقاضیان می فروشند و سودهای بالایی را به جیب می زنند. در اصل بازار خرید و فروش اسکناس های تانخورده که مرکز آن در میدان فردوسی تهران و چهارراه استانبول است، رونق می گیرد.
آنها این اسکناس‌ها را به صورت بسته های ۱۰۰ تایی به مشتریان می فروشند، به طوری که قیمت فروش هر بسته اسکناس ۵۰ تومانی، ۱۰۰ تومانی و ۲۰۰ تومانی حداقل به مبلغ ۱۰۰ هزار تومان، اسکناس ۵۰۰ تومانی حداقل به مبلغ ۷۰ هزار تومان، ۱۰۰۰ تومانی به مبلغ ۱۱۵ هزار تومان، ۲۰۰۰ تومانی به مبلغ ۲۱۵ هزار تومان، ۵ هزار تومانی به مبلغ ۵۲۰ هزارتومان و ۱۰ هزار تومانی به مبلغ یک میلیون و ۲۰ هزار تومان فروخته می شود.
یکی از فروشندگان اسکناس نو گفت: اسکناس های ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ تومانی به دلیل نایاب بودن با قیمت های بالاتری به فروش می رسند؛ به طوری که هر بسته اسکناس ۱۰۰ تایی ۵۰ تومانی با ۹۵ هزار تومان سود، هر بسته اسکناس ۱۰۰ تومانی با ۹۰ هزار تومان سود و هر بسته اسکناس ۲۰۰ تومانی با ۸۰ هزار تومان سود به صورت حداقلی به مشتریان عرضه می شود.
البته قیمت‌ها توسط دلالان یکسان نیست و تفاوت قیمت اندکی بین نرخ‌های اعلام شده توسط آنها وجود دارد. اما به هر حال قیمت اسکناس های ۵۰ تومانی، ۱۰۰ تومانی و ۲۰۰ تومانی به دلیل کمیاب بودن در بازار با افزایش حدود دوبرابری قیمت نسبت به سال گذشته مواجه شده اند.
قیمت اسکناس ۵۰۰ تومانی به دلیل تقاضای زیاد آن گران تر است. اسکناس های ۵۰۰ تومانی، ۵ هزار تومانی و ۱۰ هزار تومانی ۲۰ درصد بیشتر از قیمت واقعی و اسکناس های هزار تومانی و دو هزار تومانی ۱۵ درصد بالاتر از قیمت واقعی به فروش می رسند.
گلایه متقاضیان اسکناس نو
بانک مرکزی، اسامی شعب منتخب توزیع کننده اسکناس نو در بانک های اقتصاد نوین، پاسارگاد، پست بانک، رفاه، سپه، کارآفرین، صادرات، ملت و ملی استان تهران را اعلام کرده و همچنین به طور همزمان توزیع اسکناس نو در سایر استان ها با نظارت ناظران پولی بانک مرکزی از طریق شعب منتخب تعیین شده آغاز می‌شود.
اما یکی از گلایه های متقاضیان اسکناس نو همواره این بوده است که تعداد زیادی از این اسکناس ها از بازار سیاه و دلالی سر در می آورند و با قیمت‌های غیرمعقول به فروش می رسند و بر این اساس احتمال اینکه این اسکناس‌ها از طریق کارمندان شعب از بازار سوداگری سر دربیاورند، وجود دارد.
بهزاد قیاسوند مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه دلالان خرید و فروش اسکناس نو سرمنشأ ورود اسکناس‌های نو به بازار سیاه را کارمندان بانکی معرفی می کنند، گفته بود: به هر حال در هر زمان که تقاضا افزایش می یابد، اختلالات هم ایجاد می شود. در هفته پایانی هر سال هجوم و تقاضا به بانکها زیاد می شود و عده‌ای سودجو نیز در این بین وجود دارد.
یکی از فعالان بازار خرید و فروش اسکناس نو به مهر گفت: سرمنشاء ورود این اسکناس ها به بازار سیاه کارمندان بانکی هستند. این کارمندان بانکها هستند که اسکناس های نو را از طریق دلالانی که با آن ها ارتباط دارند وارد بازار می کنند و با قیمت های بالاتری در بازار آزاد می فروشند. در اصل این اسکناس ها مستقیما از بانکها وارد بازار سیاه می شود.
سید عباس موسویان عضو کارگروه بانکداری بدون ربا در مورد حکم شرعی خرید و فروش اسکناس های نو می گوید: اگر اختلاف قیمت در خرید اسکناس نو در حد متعارف باشد، اشکالی ندارد. یعنی اگر اختلاف قیمت در حد متعارف و در حد نو و کهنه بودن اسکناس باشد، اشکالی ندارد.
وی افزود: اما چنانچه در این خرید و فروش سوء استفاده هایی صورت گیرد و اجحاف شود، دارای اشکال است، یعنی اگر اختلاف قیمت بیش از حد متعارف باشد اشکال دارد.
موسویان با اشاره به تفاوت ارزشی اسکناس نو و کهنه از نظر فقهی تصریح می کند: برخی از افراد رغبت دارند که برای ایامی همچون اعیاد اسکناس نو تهیه کنند، بنابراین این امر باعث می شود که قیمتی برای اسکناس نو پرداخت شود.
ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی هم درباره نحوه توزیع اسکناس نو در کشور به مناسبت سال جدید گفت: امسال با برنامه‌ریزی به موقعی که انجام شده است و با توجه به تجربه موفقی که طی دو سال گذشته در این زمینه داشته‌ایم، جای هیچ نگرانی در مورد اسکناس برای سال نو وجود ندارد.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: باتوجه به انضباط پولی که در سال‌های گذشته برقرار کردیم و هیچ شکایتی دریافت نکردیم، برنامه ریزی های صورت گرفته به گونه ای است که اسکناس شب عید به موقع در دسترس همه قرار خواهد گرفت. مشتریان بانکها می‌توانند با مراجعه به بانکها این اسکناس‌ها را تهیه کنند.
سیف با تاکید بر اینکه هیچ دلیلی برای خرید و فروش پول‌های نو در بازار وجود ندارد، خاطرنشان کرد: برخی از مردم از اینکه بانکها به راحتی و بدون هیچ هزینه اضافی پول نو را در اختیار آنها قرار می‌دهند، اطلاع ندارند. در همین راستا بانک مرکزی حتماً اطلاع رسانی خواهد کرد که مردم برای نو کردن پول‌های خود به بانکها مراجعه کنند.
رئیس کل بانک مرکزی در عین حال خاطرنشان کرد: برای عرضه اسکناس های نو در آستانه عید نوروز و خدمات بانکی برنامه ریزی دقیق شده است و کمبودی برای عرضه اسکناس نو وجود ندارد. عرضه اسکناس بهتر از سال گذشته است و اسکناس نو در شعب مختلف بانکها در دسترس عموم مردم قرار می گیرد و تمام نیازهای آنان تامین می شود.
وی درباره اینکه اینکه آیا تعداد بانک های عرضه کننده پول نو محدود است یا پول نو با کارت ملی و به تعداد محدود عرضه می شود، گفت: هیچ محدودیتی وجود نخواهد داشت و همه نیازهای مردم را در این خصوص برطرف می کنیم.