چند ایراد به برگزاری نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب

دکتر محسن پرویز نوشت: بحث جابه‌جایی نمایشگاه کتاب تهران، یک بحث دیرینه است و از اولین دوره‌ای که نمایشگاه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار شد، اشکالاتی که به مکان نمایشگاه وجود داشت کم‌کم آشکار شد و با افزایش تعداد مراجعه‌کنندگان این مشکلات خود را بیشتر نشان داد.

مهندسی محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی در تهران مربوط به نیم قرن قبل است و تقریبا در همه جای دنیا سالن‌های مربوط به برگزاری نمایشگاه متحول شده‌اند و تقریبا می‌توان گفت در هیچ نمایشگاه بین‌المللی معتبری شاهد سالن‌های کوچک پراکنده نیستیم. معمولا سالن‌های بزرگی هستند که عمدتا به هم متصلند و یک برجستگی دیگر عموم این نمایشگاه‌ها، دسترسی آسان به آنهاست. در نمایشگاه شانزدهم، مشکلات محل دائمی نمود بیشتری پیدا کرده بود و حتی برگزارکنندگان در کتابی که برای آن دوره منتشر کردند، به صراحت اعلام کردند دیگر آن مکان توان برگزاری نمایشگاه را ندارد. از آنجا که جای مناسب دیگری در شهر وجود نداشت، این مساله بزرگ لاینحل باقی ماند تا در نمایشگاه بیستم جابه‌جایی به خیرالموجودین مکان‌ها یعنی مصلی صورت گرفت.

مصلی در طرح کلی یک مرکز فرهنگی است و در آن محل‌هایی هم برای برگزاری نمایشگاه‌ها دیده شده است؛ ولی با ابعادی به مراتب کوچک‌تر از نمایشگاه کتاب و صد البته نمایشگاه‌هایی مرتبط با مسائل فرهنگی ـ مذهبی. در مصلی نقاط مثبت و برجسته‌ای وجود داشت و نقاط ضعفی.

در سال 85 که اولین دوره برگزاری نمایشگاه در مصلی بود وعده آماده‌سازی شهر آفتاب داده شد و قرار بود ظرف مدت یک‌سال مکان جدیدی برای برگزاری نمایشگاه‌ها از جمله نمایشگاه کتاب فراهم شود. متاسفانه این وعده تا امروز به تاخیر افتاد. این‌که مصلی برای برگزاری نمایشگاه ساخته نشده، غیرقابل انکار است، اما این‌که تعجیل در فراهم‌سازی امکانات در یک مکان نیمه‌ساخت جدید قطعا مشکلات زیادی برای مراجعه‌کنندگان به دنبال خواهد داشت هم قابل پیش‌بینی است. آنچه باعث حسرت است تاخیر در آماده‌سازی محل جدید است.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت مکان شهر آفتاب است. این مکان در حاشیه تهران قرار گرفته است و قطعا برای کسانی که از شهرستان به نمایشگاه می‌آمدند و در راس آنها اهالی شهر قم، مفید و مطلوب است. اما با وجود داشتن مترو، به دلیل فاصله زیاد شهر آفتاب تا نقاط مرکزی و شمالی تهران، کاهش تعداد بازدیدکنندگان قابل پیش‌بینی است.

بعضی از کارشناسان فرهنگی همیشه نسبت به فروشگاهی بودن نمایشگاه کتاب تهران معترض بودند. شاید با انتقال نمایشگاه به شهر آفتاب آرزوی این گروه از کارشناسان کم‌کم به تحقق بپیوندد. به نظر می‌رسد جابه‌جایی مکان نمایشگاه کتاب قطعا در سال‌های اول مشکلات زیاد اجرایی برای برگزارکنندگان و مراجعه‌کنندگان و ناشران شرکت‌کننده به دنبال خواهد داشت؛ چه بسا خواسته یا ناخواسته نمایشگاه کتاب تهران را از حالت فروشگاهی به سوی نمایشگاه صرف سوق دهد و شاخص‌های کلی نمایشگاه را دچار تغییرات اساسی کند.