حرکت سایه‌به‌سایه ایران و عراق در برداشت نفت از یک میدان ۹۳ ساله

محمدرضا کیاشمشکی: در 100 کیلومتری شمال غربی ایلام، در مرز مشترک ایران و عراق یکی از قدیمی ترین میادین نفتی کشور واقع شده است. این میدان که مخزنی مشترک بین ایران و عراق دارد در سمت ایران با نام میدان "نفت شهر" و در سمت عراق با نام میدان "نفت خانه" شناخته می شود.

این میدان نفتی مشترک در سال 1923 توسط مهندسان انگلیسی کشف شد و در دو سوی مرز برنامه ریزی هایی برای توسعه این میدان آغاز شد.

در تصویر زیر جای قرار گیری مخزن این میدان نفتی نشان داده شده است. مخزنی که تقریبا نیمی از آن در خاک ایران و نیمی در خاک عراق است.

میزان ذخیره درجای نفت این میدان 692 میلیون بشکه برآورد شده که از این رقم حدود 114 میلیون بشکه قابل برداشت است. برداشت از مخزن مشترک "نفت شهر - نفت خانه" در طی 93 سال گذشته با نوساناتی در سمت ایران و عراق مواجه بود به طوری که در پیک تولید نفت در ایران در میانه قرن بیستم، تولید روزانه 20 هزار بشکه ای از این میدان به ثبت رسیده و در پیک تولید نفت خام در سمت عراق در میانه قرن بیستم، تولید روزانه 40 هزار بشکه ای ثبت شده است اما این میزان تولید ادامه دار نبود.

در طی این سالها در دو کشور ایجاد ناآرامی ها و درگیری های نظامی در تولید نفت از این میدان تأثیرگذار بوده است. در سمت ایران سالهای انتهایی منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان در میزان تولید نفت این میدان اثرگذار بوده به طوری که در زمان جنگ تحمیلی با یورش های متعدد رژیم بعث عراق، تولید از این میدان بارها با اختلال همراه شده بود.

در سمت عراق نیز شروع جنگ علیه ایران، و بعد از آن ناآرامی های داخلی خطه کردستان عراق و سپس ناآرامی های حضور داعش در این کشور در تولید این میدان اثرگذار بود. در سال 2012 در حالی که تولید نفت ایران از این میدان به مرز 8 هزار بشکه در روز رسیده بود، وزارت نفت عراق در جلسه ای ویژه به کاهش تولید نفت از این میدان در سمت عراق پرداخت و برنامه ریزی شد تا تولید در سمت عراق از 5 هزار بشکه در روز در سال 2012 به 16 هزار بشکه در روز در سال 2015 برسد.

اکنون در سمت ایران تولید نفت خام از میدان "نفت شهر" در مرز 12 هزار بشکه در روز است و طرف عراقی موفق شده تولید خود را به مرز 15 هزار بشکه در روز برساند. بررسی های تسنیم نشان می دهد برنامه های فعلی ایران و عراق برای ادامه تولید از این میدان، نگهداشت تولید در مرز 15 هزار بشکه در روز است