حمید زمان زاده با اشاره به به دنبال کاهش فاصله نرخ سود با نرخ تورم، اظهارداشت: اما بانک مرکزی باید اهداف متنوعی را از جمله کنترل تورم، حفظ رشد اقتصادی و ثبات نظام بانکی را مد نظر دارد
وی افزود: وقتی این اهداف را کنار هم قرار می‌دهیم می‌بینیم که بانک مرکزی با توجه به شرایط مختلف نمی‌تواند به تامین همه اهداف پبردازد مجبور است یک هدف را فدای یک هدف دیگر کند.
مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با اشاره به رکود نسبی و تک رقمی شدن تورم در خرداد ماه امسال، گفت: قطعا کاهش نرخ سود اثراتی بر نرخ تورم خواهد داشت زیرا این هم تقاضای مصرفی و هم تقاضای سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد.
* رشد پول در برابر شبهه پول با کاهش نرخ سود بانکی
وی با تاکید بر مثبت بودن کاهش نرخ سود، تصریح کرد: اما باید توجه داشت که کاهش نرخ سود ریسک‌های تورمی را افزایش می‌دهد. مهمترین مساله این است که وقتی نرخ سود کاهش می‌یابد، مشتریان بانک‌ها سپرده‌های خود را از بلند مدت به کوتاه مدت انتقال می‌دهند که این انتقال موجب تبدیل شبهه پول به پول می‌شود.
*کاهش رشد پول با سپرده‌گذاری بلند مدت مردم در بانک‌های یکی از دلایل کاهش تورم بود
زمان‌زاده با بیان اینکه مطالعات تجربی نشان می‌دهد پول نسبت به شبه پول اثرات تورمی قوی‌تری دارد، ادامه داد: یکی از عواملی که زمینه تک رقمی شدن تورم را به وجود آورد این بود که مردم سپرده‌ها‌یشان را در بانک‌ها به صورت بلند مدت سپرده‌گذاری می‌کردند.
وی افزود: هم‌اکنون با کاهش سود سپرده این روند معکوس می‌شود و حجم پول افزایش و رشد شبهه پول کاهش می‌یابد؛ در سال گذشته با وجود 30 درصدی نقدینگی، در 10 ماه اول 94 نرخ رشد حجم پول منفی بود. این رشد منفی پول به دلیل علامت سود حقیقی بالا به مشتریان بانک‌ها بود.
مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با اشاره به سیاستهای بانک مرکزی در کنترل بازار پول و بازار بین بانکی که موجب کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی شد، گفت: با وجود اثرات مثبت این سیاست پولی بر کاهش نرخ سود، از دی ماه سال گذشته نرخ رشد حجم پول افزایش یافت و از محدوده صفر درصد فراتر رفت.
* چشم پوشی بانک مرکزی از بخشی از اهداف کنترل تورم
وی تاکید کرد: تلاش بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود عملا به این معناست که سیاست‌گذار پولی پذیرفته بخشی از سیاست‌ها و اهداف ضد تورمی خود برای خروج از رکود و ایجاد رشد اقتصادی چشم پوشی کند.
این اقتصاددان با اشاره به تحلیل‌های مطرح شده در رسانه‌ها مبنی بر اینکه بانک مرکزی با سیاست پولی خود یکی از محرک‌های ایجاد رکود بوده است، اظهارداشت: تجربه عملی سیاستهای پولی در سال 94 نقض این تحلیل را نشان می‌دهد. از شهریور 94 بانک مرکزی سیاستهای خود را در جهت کاهش نرخ سود آغاز کرد به طوری که نرخ سود بازار بین بانکی از بالای 27 درصد به زیر 18 درصد رسید.
*ریسک‌های تورمی با کاهش نرخ سود برای سیاست‌گذار پولی افزایش یافت
وی اضافه کرد: از یک طرف سیاست‌گذار پولی به دنبال کاهش نرخ سود است اما این کاهش نرخ سود، ریسک‌های تورمی به دلیل تبدیل پول به شبهه پول را افزایش داده و موجب توقف سیر نزولی تورم می‌شود.
مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که کاهش نرخ سود چه میزان حجم پول را افزایش می‌دهد، گفت: مطالعاتی در این زمینه انجام شده و اما برآورد نشده هر میزان کاهش نرخ سود چه میزان بر افزایش حجم پول تاثیر دارد. اما قطعا این اتفاق خواهد افتاد.
* نرخ سود حقیقی در چند ماه از 10 به 5 درصد کاهش یافت
وی در پاسخ به این سوال که آیا در صورت کاهش نرخ سود سپرده یکساله به 15 درصد باز هم با 5 درصد اختلاف بین نرخ سود و تورم وجود دارد، باز هم بخشی سپرده‌ها به سمت کوتاه مدت و جاری حرکت می‌کند، گفت: نرخ سود سپرده همچنان مثبت است اما مساله این است که در مدت چند ماه نرخ سود از 20 درصد به 15 درصد کاهش یافته و در عمل نرخ سود حقیقی از 10 درصد به 5 درصد رسیده و این قطعا واکنش سپرده‌گذار را در پی دارد.
زمان زاده افزود: قرار نیست اختلاف نرخ سود سپرده و تورم به حداقل ممکن برسد تا سهم سپرده‌های کوتاه مدت از کل سپرده‌ها بیشتر شود. هر میزان که نرخ سود سپرده کاهش یابد، بر ترکیب سپرده‌ها اثرگذار است.
*دیگر نباید بانک مرکزی را برای اعمال انبساط پولی تحت فشار قرار داد
مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که بانک مرکزی به عنوان نهادی همواره در معرض تقاضای زیاد برای انبساط پولی و ایجاد رونق اقتصادی قرار دارد؛ اگر این فشارها بر بانک مرکزی تشدید و بانک مرکزی مجبور به رشد بیشتر نقدینگی شود، بعد از یک دوره کوتاه مدت یا میان مدت، نرخ‌های تورم صعودی خواهد شد و مجددا سیاست‌گذار مجبور به افزایش نرخ‌های سود بانکی می‌شود.
* ادامه فشار برای انبساط پولی، دستاورد کنترل تورم را از بین می‌برد
وی تصریح کرد: با توجه به همه هزینه‌هایی که برای کنترل تورم در طول چند سال گذشته انجام شده است، باید مراقبت شود که در شرایط جدید، فشار به بانک مرکزی برای اعمال سیاست انبساطی وجود نداشته باشد چرا که در غیر این صورت همه اهداف کنترل تورم از دست خواهد رفت.
* بانک مرکزی از تمام ظرفیت خود برای خروج از رکود استفاده کرده است
این اقتصاددان با بیان اینکه بانک مرکزی فراتر از ظرفیت و توان برای خروج از رکود تلاش کرده است، گفت: نرخ رشد نقدینگی به مرز 30 درصد رسید، نرخ رشد حجم پول از ارقام منفی وبه مثبت افزایش یافته، نرخ سود در بازار بین بانکی از 29 درصد به محدوده 17 درصد رسیده و نرخ سود سپرده از 22 درصد به 15 درصد کاهش یافته؛ این نشان می‌دهد بانک مرکزی از ظرفیت‌های سیاستهای پولی برای خروج از رکود استفاده کرده است.
مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با بیان اینکه نباید همه بار خروج از رکود بر دوش سیاست‌گذار پولی بیفتند، افزود: اگر نگاهی به گذشته داشته باشیم این امر روشن می‌شود شوک‌های طرف عرضه اقتصاد اعم از تحریم‌ها و کاهش بهای نفت بوده که باعث رکود اقتصادی شده است.
وی ادامه داد: سیاستهای پولی عمدتا طرف تقاضای اقتصاد است و می‌تواند با تحریک جانبت تقاضا، اقتصاد را به رونق بازگرداند. در حالی که بخش عمده علت رکود فعلی اقتصاد به بخش عرضه برمی‌گردد به همین دلیل سیاستهای پولی اثر محدودتری در خروج اقتصاد از رکود دارد.
زمان زاده اضافه کرد: در چنین شرایطی به نظر می‌رسد سایر نهاد‌ها و سیاست‌گذاران اقتصادی با اعمال سیاستهای تقویت جانب عرضه اقتصاد می‌توانند زمینه را برای رکود خارج و تک رقمی شدن تورم فراهم کنند.
* راه گریزی برای کاهش نرخ سود بانکی نبود
مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی اظهارداشت: راه گریزی جز کاهش نرخ سود بانکی نبود زیرا فاصله نرخ سود و تورم به شدت افزایش یافته بود. اما این کاهش فاصله باید از به وسیله عوامل حقیقی و بخش عرضه اقتصاد کاهش می‌یافت.
وی ادامه داد: اگر کاهش نرخ سود از طریق گشایش‌های اقتصادی و تقویت عرضه اتفاق بیفتد، هم رکود از بین می‌رود و هم تورم کنترل می‌شود. اما اگر کاهش نرخ سود از مسیر سیاستهای پولی کاهش یابد، با وجود تاثیر مثبت بر اقتصاد، ریسک‌های تورمی را افزایش خواهد داد.