با گذشت چند ماه از لغو تحریم های غرب علیه ایران، این کشور همچنان در زمینه تجارت بین المللی به ویژه در بازار نفت که معاملات در آن به دلار آمریکا صورت می گیرد با چالش مواجه است.
وزیر نفت ایران اعلام کرده که این کشور نفت خود را در بازارهای بین المللی به یورو می فروشد.
این اعلام پس از آن صورت گرفت که دادگاهی در آمریکا 2 میلیارد دلار از دارایی های ایران را بلوکه کرد. دیوان عالی آمریکا در ماه آوریل حکم داد که این دارایی ها باید به خانواده های قربانیان حادثه بمب گذاری سال 1983 در بیروت و دیگر حملاتی که گفته می شود ایران در آنها دست داشته پرداخت شود.
تداوم محدودیت های اعمال شده از سوی خزانه داری آمریکا در زمینه استفاده از دلار توسط ایران موجب شده تا پروسه آزادسازی دارایی های ایران که به دلار آمریکا تقویم شده اند، با تاخیر هایی مواجه شد.
ایران قبلا ایده کنار گذاشتن دلار در معاملات نفتی را بررسی کرده، بنابراین این موضوع جدیدی نیست.
صحبت کربوز، مدیر موسسه تحقیقاتی او ام ای گفت، انگیزه ایران از فروش نفتش به یورو پایان دادن به هژمونی دلار در بازار نفت و به چالش کشیدن برتری ارز آمریکاست.
وی افزود: «این به نحوی تاثیر عمده ای از نظر اقتصاد کلان بر بازیابی دلارهای نفتی خواهد گذاشت. اما این مدت های مدید موضوع بحث بوده که چه ارزی می تواند در معاملات نفتی جایگزین دلار شود. برخی یورو را پیشنهاد کرده اند و برخی طلا یا دینار طلا را.»
ایده فروش نفت به یورو اولین بار در سال 2000 مطرح شد. در نوامبر2000 صدام حسین، رئیس جمهوری سابق عراق خواستار دریافت یورو بابت فروش نفت این کشور شد.
در سال 2001، ونزوئلا شروع به صحبت درباره استفاده از یورو در معاملات نفتی اش کرد. در سال 2003، ایران مشتریان اروپایی و آسیایی نفت اش را ملزم به پرداخت به یورو کرد. یک سال بعد ایران اعلام کرد که قصد دارد با استفاده از یک مکانیزم تجارت نفتی یورو محور، یک بورس ایرانی نفت ایجاد نماید.
کربوز افزود، بورس نفت تهران قرار بود در سال 2005 شروع به کار کند.
«در سال 2006، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه اعلام کرد که یک بورس نفت و گاز در روسیه ایجاد خواهد شد که در آن انرژی به روبل معامله خواهد شد. در سال 2007، تهران نتوانست اعضای اوپک را درباره کنار گذاشتن دلار آمریکا از معاملات نفتی متقاعد سازد اما در پایان سال 2007، ایران فروش نفت به دلار آمریکا را متوقف ساخت. لیبی هم می خواست نفت به ارزی غیر از دلار قیمت گذاری شود.»
«از آنجایی که قذافی تلاش داشت تا یک استاندارد طلای پان آفریقایی ایجاد نماید، او از تولید کنندگان آفریقایی نفت خواست تا استفاده از دلار را در معاملات نفتی کنار بگذارند و پول نفت و گاز را به طلا پرداخت کنند. در سال 2010، لیبی یک ارز جدید با عنوان دینار طلا برای جایگزینی با دلار در معاملات نفتی پیشنهاد کرد.»
کربوز گفت، از نقطه نظر اقتصادی و منطقی، اگر بزرگترین مشتریان نفتی یک کشور از یورو استفاده می کنند، انجام معاملات نفتی به یورو کاری منطقی است. این مسئله درباره ایران صدق می کند.
وی افزود: «اگر صادر کنندگان بزرگ نفت و گاز با هم به جای دلار از یورو استفاده کنند، دلار آسیب خواهد دید. شاید این موجب ورود آسیب واقعی به دلار آمریکا و اقتصاد این کشور نشود، اما اگر دیگر کشورها نیز از این الگو تبعیت کنند، آنگاه این موجب آسیب اقتصادی آمریکا خواهد شد.»
«اگر یک تغییر رویکرد در ابعاد عظیم در کوتاه مدت صورت پذیرد، این امکان پذیر خواهد بود. کنار گذاشتن دلار در ابعاد کوچک و به صورت انفرادی نظیر اقدام سوریه در سال 2006 تاثیر قابل توجهی نخواهد داشت.»