در ۳ سال گذشته از فعالیت دولت تدبیر و امید برخی اظهارنظرهای متفاوت درباره اشتغال مطرح شده و اولین انتقاد رسمی دولت تدبیر و امید به عملکرد دولت‌های نهم و دهم این بود که ادعای ایجاد اشتغال میلیونی در شرایط رشد منفی اقتصادی، نادرست و تنها آمارسازی است.
در عین حال، رئیس جمهور در طول ۳ سال گذشته مرتبا بر این نکته تاکید دارد که برای اشتغال زایی راهی جز رشد اقتصادی مثبت وجود ندارد. در عین حال، وزیر کار معتقد است کشور با پدیده رشد اقتصادی بدون اشتغال مواجه شده که معنای آن این است که ممکن است حتی اقتصاد رشد مثبت داشته باشد ولی شغلی فراهم نشود.
این موارد باعث بروز تناقضاتی شده و معاون وزیر کار می گوید ارتباط بین رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال بر اساس قانونی بوده که پس از سال ۲۰۰۰ میلادی کاربرد خود را از دست داده است به نحوی که آن قانون می گوید هر یک درصد رشد اقتصادی برابر با ۱۰۰ هزار اشتغال است؛ بنابراین اگر اقتصاد رشد نکند یعنی اشتغالی نیز نخواهیم داشت.
این موضوع دستاویز دولت تدبیر و امید بوده و مشاوران رئیس جمهور در مردادماه ۹۲ گزارش هایی را به وی ارائه کردند که در نهایت آقای روحانی با طرح این سئوال که چگونه با رشد اقتصادی منفی، اشتغال زایی میلیونی حاصل شده، میزان اشتغال ایجاد شده در دولت های نهم و دهم را سالیانه تنها ۱۴ هزار مورد دانست.
حال اگر بخواهیم این فرض را که ارتباطی بین رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال وجود ندارد را بپذیریم، باید گزارش‌های اشتغال زایی دولت‌های نهم و دهم را هم بپذیریم و اظهارات مقامات ارشد دولت یازدهم به ویژه رئیس جمهور درباره عملکرد اشتغال زایی دولت‌های قبل که ایجاد اشتغال را منوط به رشد اقتصادی دانسته بود را مردود بدانیم. در این باره به معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفتگو کرده ایم که در زیر می آید.
به اشتغال نگاه حزبی و گروهی نداریم
عیسی منصوری در گفتگوی مشروح با مهر پیرامون مباحث و ابهامات مطرح شده درباره عملکرد اشتغال زایی دولت تدبیر و امید و همچنین اقدامات صورت گرفته در دولت های نهم و دهم گفت: ما آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران درباره عملکرد اشتغالی دولت گذشته را می‌پذیریم.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: در حال حاضر نظر رئیس‌جمهور بر اساس داده‌های علمی مرکز آمار ایران است و باید ببینیم در آن دوره نیز مرکز آمار درباره بازار کار چه می‌گفت.
منصوری ادامه داد: در عین حال این روش خوبی نیست که بیاییم برای اینکه اثبات کنیم عملکرد خوبی داشته‌ایم و یا خیر، دولت‌ها را نقد کنیم، بلکه ما باید روش‌های عملکردی را نقد کنیم. این هم به آن دلیل است که برای عدم تکرار اشتباهات بتوانیم آسیب‌شناسی مناسبی داشته باشیم.
وی افزود: همه باید نگاه ملی داشته باشیم و نمی‌توان گفت که این دولت خوب است و یا اینکه آن دولت بد بوده است. با نگاه ملی می‌توان به سمت بهبود رفت اما اگر نگاه حزبی و گروهی داشته باشیم، مسئله‌ای حل نمی‌شود.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرد: اینکه بگوییم ما خوب هستیم و آن گروه‌های دیگر بد هستند و زمانی که ما هستیم، همه چیز خوب است و زمانی که نیستیم، همه چیز بد است؛ بنابراین باید نگاه ملی داشته باشیم.
منصوری درباره دولت گذشته اظهار داشت: اگر قرار است درباره عملکرد اشتغالزایی دولت گذشته نیز داوری کنیم، باید داده‌های مرکز آمار آن زمان را نگاه کنیم، برای اینکه فرض ما این است که مرکز آمار ایران به روش علمی کار کرده است.
سخنان رئیس‌جمهور طبق گزارش مرکز آمار است
وی خاطرنشان کرد: در پایان دولت گذشته تحلیلگران بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران گزارشی را ارائه کرده بودند که نشان می‌داد سالیانه ۱۴ هزار اشتغال ایجاد شده و اینها داده‌های مرکز آمار ایران است و ما نیز بحثی بر روی آن نداریم و هر آماری که مرکز آمار ایران ارائه می‌کند، قابلیت مقایسه دارد؛ فارغ از اینکه چه دولتی بر سر کار باشد. این مقام مسئول در وزارت کار تصریح کرد: به نظر من در حال حاضر نیز که رئیس‌جمهور صحبت‌هایی را مطرح می‌کند بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران است.
منصوری در این خصوص که رئیس‌جمهور پیش‌شرط اصلی ایجاد اشتغال را رشد اقتصادی می‌داند و در طول سه سال گذشته مرتباً بر همین نظر بوده، اما شما ارتباط بین رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال را منتفی می‌دانید، گفت: آقای رئیس‌جمهور نگاه بلندمدت دارد فارغ از اینکه خود بر مصدر امور باشد و یا خیر.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان داشت: دولت در نظر دارد فارغ از اینکه آیا دوره فعالیتش رو به اتمام است و یا خیر، برخی اصلاحات اساسی را انجام دهد. بازگرداندن کشور به مسیر درست یک بحث اساسی است و واقعیت این است که ما یک دوره رکود جدی را پشت سر گذاشته‌ایم و قبل از آن نیز دوره بحران اقتصادی را داشتیم.
وی اظهار داشت: بنابراین برگرداندن شرایط به اوضاع مناسب اقتصادی برای دولت بسیار مهم است. در کوتاه مدت وقتی کنترل مهار می‌شود، می‌گوییم تولید رونق ندارد؛ بله اگر می‌خواستیم منافع خاص دوره‌ای را در نظر داشته باشیم، شاید دولت فکر می‌کرد باید کاری انجام دهد که در دوره خود زیر سؤال نباشد.
اشتغال قربانی مهار تورم نشد
این مقام مسئول در وزارت کار با تاکید بر وجود نگاه بلندمدت در امور گفت: ثبات در نرخ تورم و کنترل آن به نفع کشور است؛ بنابراین این بحث دنبال می‌شود. پس نگاهی که در حال حاضر در دولت وجود دارد، نگاه درازمدت است ولی می‌توانستیم این شرایط را قربانی کنیم و اندکی تورم بالا برود تا مسئله بیکاری حل شود، ولی دولت عملاً وارد این کار نشد.
منصوری خاطرنشان کرد: به عبارتی دولت در حال حاضر مهار تورم را در دستور کار قرار داده و کنترل آن را قربانی رونق بازار کار و ایجاد اشتغال نکرد؛ البته هم مسئله اشتغال و هم کنترل تورم به صورت همزمان در دستور کار دولت است.
وی درباره این موضوع که به نظر می‌رسد دولت فعلاً تمرکز بیشتری بر موضوع کنترل تورم نسبت به ایجاد اشتغال دارد، گفت: اهداف دراز مدت مهم است و اگر فقط هدف راضی کردن آنی مردم بود، شاید دولت نباید به رشد فکر می‌کرد و هر چه که پول داشت، می‌برد اشتغال سرمایه‌گذاری می‌کرد، اما واقعیت این است که دولت نگاه درازمدت دارد.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: همچنین زمانی که آرام‌آرام صنعت بتواند روی پای خود بایستد و رونق بگیرد، بدیهی است که اشتغال نیز حاصل می‌شود و این نگاه درازمدت است. می‌دانیم که اشتغال نسبت به رشد اقتصادی یک تأخیری خواهد داشت و این را دولت پذیرفته است.
منصوری درباره این سؤال که برخلاف نظر رئیس‌جمهور که معتقد است بدون رشد اقتصادی، اشتغالی حاصل نمی‌شود، اما وزیر کار معتقد است که حتی در شرایط فعلی ممکن است اقتصادی رشد کند ولی اشتغالی حاصل نشود، بیان داشت: می‌دانیم که بنا به تجربه دنیا که در مورد ایران نیز صادق است، بلافاصله بعد از اینکه رشد اتفاق می‌افتد، به صورت همزمان ما به اشتغال نمی‌رسیم.
مصوبات ایجاد اشتغال در کوتاه مدت
این مقام مسئول در وزارت کار تاکید کرد: به همین دلیل به عنوان وجه مکمل در شورای عالی اشتغال، طرح‌ها و برنامه‌هایی را تصویب کردیم که بتوان در کوتاه مدت به اشتغال هم دست پیدا کرد.
وی تصریح کرد: این اجماع در دولت شکل گرفته که مبنای حرکت را به نحوی داشته باشد که برخی طرح‌ها مانند تکاپو برای اشتغال در کوتاه مدت اجرا شود که اشتغالزایی به صورت درون‌زا ایجاد شود. ما فکر می‌کنیم که بخش قابل توجهی از رشد اقتصادی که امسال اتفاق می‌افتد حاصل نفت و انرژی است و همچنین به سرمایه‌گذاری خارجی مربوط می‌شود؛ بنابراین در این شرایط نمی‌توان انتظار اشتغال داشت.
منصوری گفت: پس وجه مکمل امور مربوط به اشتغالزایی را در برنامه‌هایی دنبال می‌کنیم که اشتغالزایی را به صورت منطقه‌ای، در قالب بنگاه‌های خرد و کوچک، بهبود معیشت و مواردی مانند آن را هدفگذاری می‌کند و درواقع هدف اصلی، حمایت از افراد بیکار است.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرد: اگر امور را به صورت تک‌جنبه‌ای ببینیم، ممکن است این ایده که دولت تنها رشد اقتصادی بدون اشتغال را هدفگذاری کرده، درست باشد اما ما می‌دانیم دستیابی به رشد اقتصادی در بلندمدت برای کشور مهم است ولی این را هم می‌دانیم که در کوتاه مدت بلافاصله اشتغال ایجاد نخواهد شد.
منصوری افزود: بنابراین یک فرآیند و برنامه مکمل به نام «طرح حرکت» را طراحی کرده‌ایم که می‌تواند تأخیر رشد اقتصادی تا زمان دستیابی به اشتغال را برای کشور جبران و منویات استراتژیک کشور را دنبال کند و گفته رئیس‌جمهور که عنوان شده سالیانه کشور نیازمند یک میلیون اشتغال است را محقق کند.
گزارش جداگانه وزیر کار به روحانی درباره اشتغال
این مقام مسئول در وزارت کار با اشاره به اینکه رئیس‌جمهور در حال حاضر واقعاً برای حل مسئله بیکاری وقت می‌گذارد و با مدیران و مسئولان مرتبط با حوزه اشتغال گفتگوهای جداگانه‌ای را انجام می‌دهد، اظهار داشت: رئیس‌جمهور دغدغه خود در مورد بیکاری جوانان و حل آن را مرتب با مسئولان و مدیران دست‌اندرکار مطرح و الزام ایجاد می‌کند که اشتغال باید ایجاد شود.
وی خاطرنشان کرد: این دغدغه‌ای که می‌گوید رئیس‌جمهور شرط اشتغال را رشد می‌داند و وزیر کار از رشد بدون اشتغال سخن می‌گوید، در دولت هم وجود دارد و برای حل این مسئله برنامه‌های فراگیری را پیاده می‌کنیم که بتوانیم تأخیر بین رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال را جبران کنیم.
منصوری از نشست ویژه و جداگانه رئیس‌جمهور با وزیر کار درباره اشتغال سخن گفت و افزود: به تازگی آقای رئیس‌جمهور با وزیر کار نشستی را برگزار کرده و به صورت مبسوط، موضوع اشتغال و بیکاری مطرح و مورد ارزیابی قرار گرفته است.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: این مباحث جدا از نشست‌های شورای عالی اشتغال بود و اتفاقاً این دغدغه نیز مطرح شد که رشد اقتصادی اتفاق می‌افتد اما باید اقداماتی انجام شود که اشتغال هم ایجاد شود و رئیس‌جمهور دستور داد که طرح‌ها و برنامه‌های مکمل اشتغالزایی باید با جدیت دنبال شود.
وی ادامه داد: رشد اقتصادی بلافاصله پس از دوره رکود که اتفاق می‌افتد، به همان اندازه اشتغال به همراه ندارد و دولت این موضوع را می‌داند؛ به همین دلیل برنامه‌هایی را دنبال می‌کند که علاوه بر محقق شدن رشد اقتصادی، اشتغال نیز ایجاد شود.